معاون توسعه مدیریت و جذب سرمایه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در یک خبر کوتاه از کاهش ۵۰ درصدی بودجه این معاونت و توقف پروژه‌ها در سال ۱۴۰۴ و رکود توسعه فناوری صحبت کرد. این خبر اگرچه کوتاه،اما به معنای واقعی برای شرکتهای دانش بنیان به خصوص استارتاپ‌ها و شرکتهای نوپا در حوزه صنایع خلاق هولناک بود و اگر از دریچه شعار «وفاق‌ملِّی» به نگریسته شود به خوبی درمی‌یابیم تار و پود اقتصاد شرکتهای دانش بنیان در سطوح مختلف هدف قرار گرفته است.
پریسا ساسانی: یکی از مشکلات اساسی شرکتهای دانش بنیان موضوع مربوط به اعطای تسهیلات در شرایط نابسامان اقتصادی با وجود تحریم‌ها، تورم، ثابت نبودن نرخ ارز است. موضوعی که در بسیاری از کشورهای در حال توسعه تسهیلاتی به صورت بلاعوض و البته با نظارت مجریان طرح بر روند چگونگی صرف و هزینه کرد تسهیلات اعطایی وجود دارد. این در حالی است که شرکتهای دانش بنیان با وجود فرآیند بروکراسی اداری و البته تخصیص وام‌ها از طریق بانک‌ها و زمان‌بر بودن کلِ مسیر همواره نسبت به رشد ارز عقب هستند که به این مهم، موضوع گرانی، تورم افسارگسیخته و البته وجود وثایق سنگین در مقابل وام دریافت شده را نیز باید در نظر گرفت.
بروکراسی اداری حاکم بر بانک‌ها و انصراف شرکتهای دانش بنیان از دریافت تسهیلات
ضمن اینکه این نکته را نباید از نظر دور داشت که بروکراسی اداری حاکم بر بانک‌ها برای شرکتهای نوپای دانش بنیان و شرایط سختگیرانهای که وجود دارد عملا از دریافت تسهیلات منصرف می‌شوند و به منابع دیگری همچون تولید و فروش امانی با بازه زمانی پنج سال روی می‌آروند که عمل سودآوری چندانی برای شرکت های دانش بنیان نوپا محقق نمی‌شود. حال این مسائل برشمرده را کنار افزایش خانه‌مان سوز قیمت ارز در سه ماه اخیر را کنار رشد تورم و افزایش قیمت ادامه دار، بگذاریم. طوفانی که معلوم نیست چه زمانی به آرامش برسد.
جوانه‌های تازه شکوفه داده امیدی به بارنشستن ندارند
با وجود همه مشکلاتی که بخشی از آن شرح داده شده، انتظار می‌رود حمایت دولت چهاردهم از شرکت های دانش بنیان و زیست بوم پژوهش و فناوری کشور افزایش چشمگیری داشته باشد تا بتواند پاسخگوی تورم و شرایط نا پایدار اقتصادی کشور باشد اما کاهش حدود 50 درصدی در برنامه بودجه آینده که معاون توسعه مدیریت و جذب سرمایه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان از آن خبر داد؛ می‌تواند پایانی تلخ برای استارتاپ‌های شرکتهای دانش بنیان باشد به خصوص اینکه وجود این شرکت‌ها علاوه بر کمک به گردش اقتصاد کشور در جهت اشتغال‌زایی موثر و در چشم‌اندازِ ژرف‌تر عرصه رقابت با کشورهای دیگر یا حداقل با کشورهای همسایه را ایجاد می‌کند. اما با اعلام این خبرِ به ظاهر ساده و کوتاه جوانه‌های تازه شکوفه داده امیدی به بارنشستن و میوه دادن ندارند. در نتیجه سیلی از نا امیدی به خصوص در میان جوانان ایجاد می‌شود که با «وفاق ملّی» که پزشکیان رئیس جمهور از آغاز تا امروز مطرح کره بود؛ فاصله معناداری دارد.
معاون توسعه مدیریت و جذب سرمایه معاونت علمی در بخشی از صحبت‌های خود با اشاره به بودجه سال ۱۴۰۴ گفت بود که این بودجه، عددی معادل ۲۳.۹ همت در بند «ت» ماده ۹۹ قانون برنامه هفتم قرار دارد که با توجه به این عدد در حال حاضر بودجه معاونت ۵۰ درصد کاهش منابع نسبت به سال قبل دارد.
دولت کمک نکند شرکت های نوپا دانش بنیان به ورشکستگی می رسند!
محسن امامی مدیرعامل یک شرکت دانش بنیان که در زمینه تولید قطعات سرامیکی مهندسی و دما بالا و تولید مواد معدنی و پلیمری فعالیت می کند در واکنش به عددی معادل ۲۳.۹ همت که از سوی معاون توسعه مدیریت و جذب سرمایه معاونت علمی برای بودجه 1404 مطرح شده بود؛ در گفتگو با خبرگزاری سینا گفت: عدد حدود 24 همت برای یک سال شرکت های دانش بنیان و استارتاپ ها و پژوهش فناورانه کشورعدد بسیار اندکی است که به جرات می توان گفت اگر این عدد کاهش پیدا کند در چندسال آینده استارتاپ‌های زیادی در کشور تشکیل نخواهند شد و شرکت های دانش بنیان و استارتاپ‌هایی که در این چندسال اخیر توانستند ریشه بگیرند؛ مطمنا در مقابل هزینه های کمرشکنی که در بخش تولید تحمیل می‌کند و در مقابل عدم حمایت آنها از سوی دولت موجب می‌شود این شرکت های نوپا به ورشکستگی برسند و احتمال اینکه از زیست بوم فناوری کشور خارج شوند، وجود دارد که عملا در زمینه اشتغال به مشکل برخواهیم خورد. زیرا شرکت های دانش بنیان در زمینه اشتغال زایی بازوی اجرای خوبی برای دولت‌ها هستند و سهم عمده‌ای در این زمینه و در ادامه تولید دارند.
مدیرعامل شرکت دانش بنیان توسعه فناوری‌های ماهان صنعت ایرانیان ادامه داد: در بحث اقتصاد مقاوتی که مظهر آن همین شرکتهای دانش بنیان هستند نیزعملا با چالش‌های جدی مواجه خواهیم شد.به گمانم با این بودجه و ادامه دار بودن این روند و هزینه هایی که ناشی از رشد نرخ ارز و عدم ثبات اقتصادی در جامعه است و تورم هایی که روز به روز با آن مواجه هستیم عملا به شدت شرکت های دانش بنیان به مشکل خواهند خورد و حتی ممکن است تعطیل شودند و شرکت جدید هم تاسیس نخواهد شد.
بودجه‌های پژوهشی پاشنه آشیل در گردش چرخ اقتصاد هستند
یکی از عوارض کاهش بودجه 50 درصدی معاونت توسعه مدیریت علمی ریاست جمهوری مربوط به بودجه‌های پژوهشی به عنوان پاشنه آشیل و گردش چرخ اقتصاد است. به خصوص که پروژه‌های بر زمین مانده بسیاری در حوزه هوش مصنوعی وجود دارد که باید عملیاتی شود. با این اوصاف و با توجه به نرخ بالای ارز آینده امکان تعریف پروژه‌های جدید وجود نخواهد داشت و برنامه‌ها به دلیل کمبود منابع متوقف می‌شوند و فقط می توان پروژه‌های قبلی را جلو برد و در چنین شرایطی که فناوری به سرعت در حال تغییر است، ایران دچار رکود در این بخش می شود و دیگر نمی‌توان پروژه جدیدی تعریف کرد.