مراقبان بیماران؛ فراموش‌شدگانی که خود نیاز به حمایت دارند
در حالی که تمرکز درمان‌های پزشکی اغلب بر بیماران مزمن است، مراقبان این بیماران با فشارهای روانی و جسمی شدیدی مواجه‌اند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ارائه حمایت‌های روانی و اجتماعی به این افراد، نه‌تنها بر سلامت شخصی آن‌ها اثرگذار است، بلکه می‌تواند کیفیت مراقبت از بیماران را نیز بهبود بخشد.
به گزارش خبرگزاری سینا، اسکیزوفرنی یکی از اختلالات روانی مزمن و شدید است که عملکرد شناختی، احساسی و رفتاری بیماران را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری علاوه بر بیمار، فشار روانی زیادی را بر مراقبان، به‌ویژه اعضای خانواده وارد می‌کند. اضطراب، افسردگی و فرسودگی روانی از جمله مشکلات شایعی است که مراقبان این بیماران تجربه می‌کنند، اما نظام‌های درمانی و حمایتی معمولاً توجه کافی به نیازهای آن‌ها ندارند.
در همین راستا، گروهی از پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی شیراز، برنامه ارتقای سلامت مبتنی بر نظریه مراقبت انسانی واتسون را برای بهبود سلامت روانی مراقبان بیماران اسکیزوفرنی طراحی و بررسی کرده‌اند.
لادن زرشناس، از محققان این پژوهش در گفت‌وگو با خبرنگاران، با اشاره به چالش‌های مراقبان بیماران اسکیزوفرنی گفت: مراقبان این بیماران، که اغلب از اعضای خانواده آن‌ها هستند، به‌طور مداوم با استرس، تنهایی و فشارهای روانی روبه‌رو می‌شوند. مراقبت مستمر از بیماران اسکیزوفرنی بدون دریافت حمایت‌های مناسب، می‌تواند منجر به فرسودگی شدید و کاهش کیفیت زندگی این افراد شود.
وی افزود: در این پژوهش تلاش کردیم برنامه‌ای طراحی کنیم که با ارائه آموزش‌ها و حمایت‌های روان‌شناختی، به مراقبان کمک کند تا استرس خود را کاهش دهند و کیفیت زندگی بهتری داشته باشند.
زرشناس درباره اجرای این مطالعه توضیح داد: این پژوهش به‌صورت یک کارآزمایی بالینی تصادفی و بر اساس طراحی چهار گروهی سولومون انجام شد. در این مطالعه، ۷۲ مراقب بیماران اسکیزوفرنی از مراکز روان‌پزشکی شیراز انتخاب و به دو گروه مداخله و دو گروه کنترل تقسیم شدند. گروه مداخله در پنج جلسه آموزشی و مشاوره‌ای که بر مبنای اصول نظریه مراقبت انسانی واتسون طراحی شده بود، شرکت کرد. این جلسات شامل آموزش مدیریت استرس، تکنیک‌های حل مسئله، خودمراقبتی و مهارت‌های ارتباطی با بیمار بود.
زرشناس درباره یافته‌های پژوهش اظهار کرد: نتایج نشان داد که پس از اجرای برنامه، میزان انسجام روانی و سلامت عمومی در گروه مداخله به‌طور معناداری افزایش یافت، درحالی‌که در گروه کنترل تغییر محسوسی مشاهده نشد. مراقبانی که در این برنامه شرکت کردند، توانستند استرس خود را بهتر مدیریت کنند، احساس رضایت بیشتری از نقش مراقبتی خود داشته باشند و تعاملات مؤثرتری با بیمار و دیگر اعضای خانواده برقرار کنند.
وی تصریح کرد: در بسیاری از نظام‌های درمانی، تمرکز اصلی بر بیماران است و مراقبان آن‌ها نادیده گرفته می‌شوند. این در حالی است که مراقبان نقش کلیدی در روند درمان و بهبود بیماران دارند و نیازمند حمایت‌های روانی، اجتماعی و آموزشی هستند.
زرشناس توصیه کرد: این یافته‌ها باید در سیاست‌گذاری‌های بهداشتی مورد توجه قرار گیرد و برنامه‌های آموزشی و حمایتی ویژه‌ای برای مراقبان بیماران اسکیزوفرنی تدوین شود.
وی تأکید کرد: اجرای این برنامه‌ها می‌تواند تغییری اساسی در نظام مراقبت از بیماران مزمن ایجاد کند. با حمایت‌های بیشتر، نه‌تنها مراقبان از فرسودگی روانی در امان می‌مانند، بلکه بیماران نیز خدمات بهتری دریافت خواهند کرد.
به گزارش سینا، شرح کامل این مطالعه در مجله تحقیقات خدمات سلامت BMC منتشر شده است.