آیا هوش مصنوعی به تهدیدی برای نویسندگان بدل می‌شود؟
کتابی با نام نویسنده‌ای واقعی اما بدون دخالت او
در دنیایی که هوش مصنوعی به‌سرعت در حال تحول است، بسیاری از نویسندگان، هنرمندان و دیگر خالقان، با نگرانی به توسعه این فناوری می‌نگرند. در جدیدترین مورد سرویس جهانی بی بی سی به بررسی تأثیر یک کتاب کاملاً تولیدشده توسط هوش مصنوعی پرداخته و نشان می‌دهد که چرا این پیشرفت برای خالقان آثار ادبی-هنری نگران‌کننده است.
مهدی نوروز: در یکی از جنجالی‌ترین مصنوعات هوش مصنوعی، کتابی به نام زوئی کلاینمن، خبرنگار فناوری سرویس جهانی بی‌بی‌سی منتشر شده است. این کتاب که «توضیح فناوری برای مبتدیان» نام دارد، بدون اطلاع کلاینمن و تنها با استفاده از هوش مصنوعی نوشته شده است. هنگامی که کلاینمن کتاب را از یکی از دوستانش دریافت کرد، از دیدن نام و عکس خود بر روی جلد آن شگفت‌زده شد. این کتاب از سوی یک سرویس خودکار تولید محتوای متنی منتشر شده بود که از مدل‌های زبانی هوش مصنوعی برای تولید محتوا استفاده می‌کند.
به گزارش خبرگزاری سینا، این رویداد نشان‌دهنده چالش‌های جدیدی است که خالقان آثار فرهنگی با آن مواجه هستند. اگر هوش مصنوعی قادر به تولید کتاب‌های کامل با نام افراد واقعی باشد، چه تأثیری بر نویسندگان و هنرمندان خواهد داشت؟ این مسئله نه تنها از نظر اخلاقی چالش‌برانگیز است، بلکه پرسش‌های مهمی درباره حق مالکیت معنوی نیز مطرح می‌کند.
محتوای غیرمنسجم اما آشنا
در نگاه اول، کتاب از لحاظ زبانی شباهت‌هایی به سبک نوشتاری کلاینمن دارد، اما در عین حال پراکنده و غیرمنسجم به نظر می‌رسد. محتوای آن بین راهنمایی‌های خودیاری، توضیحات فنی و روایت‌هایی از زندگی شخصی نویسنده (که در واقع هرگز چنین چیزی ننوشته است) در نوسان است. این امر نشان می‌دهد که هرچند هوش مصنوعی می‌تواند به‌ظاهر متن‌هایی منطقی و روان تولید کند، اما درکی عمیق از ساختار کلی محتوا ندارد.
یکی از بخش‌های عجیب این کتاب اشاره مکرر به گربه‌ای است که نویسنده در زندگی واقعی‌اش هرگز نداشته است. این اشتباهات نشان می‌دهد که هوش مصنوعی هنوز در تولید محتوای دقیق و مستند دچار کاستی‌هایی است. این موضوع برای نویسندگان انسانی هم هشداردهنده و هم امیدوارکننده است؛ زیرا اگرچه ماشین‌ها می‌توانند متونی شبیه به انسان‌ها تولید کنند، اما هنوز نمی‌توانند به درستی بین حقیقت و تخیل تمایز قائل شوند.
سرویس‌های تولید کتاب با هوش مصنوعی
کتاب یادشده توسط سرویس‌هایی مانند BookByAnyone تولید شده است؛ شرکت‌هایی که به کاربران اجازه می‌دهند با واردکردن چند داده اولیه، کتابی شخصی‌سازی‌شده را دریافت کنند. این مدل‌های زبانی بزرگ، بر اساس اطلاعاتی که از منابع مختلف اینترنتی جمع‌آوری کرده‌اند، محتوای کتاب را تولید می‌کنند. در برخی موارد، حتی پیشنهادهایی برای جلد و طراحی کتاب نیز به‌صورت خودکار ارائه می‌شود.
این سرویس‌ها به افراد عادی اجازه می‌دهند تا بدون نیاز به مهارت نویسندگی، کتاب‌هایی منتشر کنند. از یک منظر، این فناوری می‌تواند راهی برای دموکراتیزه کردن فرآیند تولید محتوا باشد، اما از سوی دیگر، می‌تواند به اشباع بازار از کتاب‌های بی‌کیفیت یا حتی گمراه‌کننده منجر شود. چالش دیگر این است که برخی از این کتاب‌ها ممکن است شامل اطلاعات نادرست یا حتی محتوای سرقتی باشند که می‌تواند مشکلات حقوقی برای نویسندگان واقعی ایجاد کند.
نگرانی‌های اخلاقی و حقوقی
این اتفاق باعث بروز نگرانی‌های عمیقی در مورد حق مالکیت معنوی و اخلاق حرفه‌ای در دنیای نشر شده است. آیا استفاده از نام، سبک نوشتاری و اطلاعات شخصی فردی بدون اجازه او، نقض حریم خصوصی محسوب می‌شود؟ بسیاری از نویسندگان این سؤال را مطرح می‌کنند که اگر هوش مصنوعی می‌تواند بدون نیاز به آن‌ها کتاب بنویسد، آینده این حرفه چه خواهد شد؟
برخی از کارشناسان حقوقی معتقدند که قوانین فعلی کپی‌رایت توانایی پاسخگویی به چالش‌های جدیدی که هوش مصنوعی ایجاد کرده است را ندارند. برای مثال، چه کسی مالکیت یک کتابی را دارد که کاملاً توسط هوش مصنوعی نوشته شده است؟ آیا تولیدکننده نرم‌افزار، کسی که ورودی اولیه را وارد کرده، یا هوش مصنوعی به عنوان یک نهاد مجازی؟ این مسائل باعث شده که نیاز به قوانین جدید در حوزه حقوق مالکیت فکری بیش از پیش احساس شود.
تهدیدی برای خلاقیت انسانی؟
برخی معتقدند که این فناوری‌ها می‌توانند به ابزاری سودمند برای نویسندگان و محققان تبدیل شوند و کار آن‌ها را تسهیل کنند. برای مثال، هوش مصنوعی می‌تواند به عنوان یک دستیار نویسندگی عمل کند، ایده‌ها را توسعه دهد و به نویسندگان در سازماندهی محتوایشان کمک کند. با این حال، ترس از این که ماشین‌ها جای خلاقیت انسانی را بگیرند، همچنان پابرجاست.
کتابی که نام زوئی کلاینمن را یدک می‌کشد، نشان‌دهنده مرزهای مبهم میان تولید محتوای خلاقانه توسط انسان و ماشین است؛ مرزهایی که به‌سرعت در حال محو شدن هستند. اگر روزی برسد که هوش مصنوعی بتواند کتاب‌هایی با کیفیت بالا و کاملاً منسجم بنویسد، چه آینده‌ای در انتظار نویسندگان انسانی خواهد بود؟ آیا آن‌ها مجبور خواهند شد تنها در نقش ویراستار و ناظر باقی بمانند، یا همچنان جایگاه خود را به عنوان خالقان اصلی محتوا حفظ خواهند کرد؟
هنوز پاسخ روشنی برای این سؤال وجود ندارد، اما آنچه مسلم است، این است که چنین تحولاتی نیازمند قوانین و سیاست‌گذاری‌های جدیدی در حوزه حقوق مالکیت معنوی و اخلاق حرفه‌ای هستند.
