«سیلیکون ولی» (Silicon Valley) جایی که غول‌های فناوری اطلاعات جهان در آنجا مستقر شده‌اند، هفته‌ای ناآرام را آغاز کرد. هفته‌ای که بازار در شوک سقوط سهام شرکت‌های بزرگ فرورفت. چراکه یک شرکت چینی مدل جدید هوش مصنوعی‌اش را رونمایی کرد و اپلیکیشن چت‌بات آن، به‌سرعت روی اپل استور پرطرفدار شد. «دیپ‌سیک» (DeepSeek) که توسط یک میلیاردر چینی راه‌اندازی شده است، این هفته شوک بزرگی به بازارهای سهام وارد کرد. توسعه‌دهندگان این هوش مصنوعی از مدل جدید R1 خود رونمایی کردند و در مقاله‌ای مدعی شدند این مدل جدید که با مدل‌های توسعه‌یافته توسط رقبای مشهور آمریکایی‌اش برابری می‌کند، تنها با سرمایه کمتر از شش میلیون دلار توسعه پیدا کرده است. موضوعی که علاوه‌بر تأثیر بر بازار سرمایه‌گذاری روی رمزارزهای مبتنی‌بر هوش مصنوعی و توسعه هوش مصنوعی، بر بازار ریزتراشه‌ها نیز تأثیر گذاشته است؛ چراکه توسعه این مدل، با افزایش بهره‌وری از تراشه‌ها، نیاز به این قطعات را کمتر می‌کند. با رونمایی این مدل از هوش مصنوعی، غول‌های سازنده تراشه بیشترین افت در بازار سهام را تجربه کردند.
به گزارش خبرگزاری سینا، تنها چند روز پس از جنجال مسدود شدن «تیک تاک»، شبکه اجتماعی پرطرفدار چینی در آمریکا و دخالت مستقیم «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری ایالات متحده در بازگشایی موقت این شبکه اجتماعی، این‌بار چینی‌ها یک غافلگیری جدید برای آمریکایی‌ها داشتند و آن رونمایی از یک مدل جدید از هوش مصنوعی بود که بسیار ارزان‌تر از مدل‌هایی بود که شرکت‌هایی مانند گوگل، اپن ای‌آی و ایکس توسعه داده بودند.
روز دوشنبه از مدل جدید هوش مصنوعی استارتاپ «دیپ‌سیک» با نام R1 رونمایی شد. رویترز روز دوشنبه درباره این مدل هوش مصنوعی نوشت: «دیپ‌سیک پس از اینکه ماه گذشته در مقاله‌ای نوشت که آموزش مدل V3 (مدل پیشین) هوش مصنوعی‌اش با سرمایه‌ای کمتر از شش میلیون دلار و با استفاده از قدرت محاسبه تراشه‌های مدل H800 شرکت انویدیا (Nvidia) انجام شده، توجه محافل جهانی هوش مصنوعی را به خود جلب کرده است. دستیار هوش مصنوعی دیپ‌سیک که توسط مدل V3 دیپ‌سیک ارائه می‌شود، از رقیب مشهورش چت‌جی‌پی‌تی (ChatGPT) پیشی گرفته و به برنامه‌ای رایگان با رتبه برتر در فروشگاه اپلیکیشن اپل در ایالات متحده تبدیل شده است.»
موفقیت دیپ‌سیک تردیدهای زیادی در مورد تصمیم برخی شرکت‌های فناوری آمریکایی برای تعهدهای چندمیلیارد دلاری در سرمایه‌گذاری روی هوش مصنوعی به‌وجود آورده است و البته چندین بازیگر بزرگ فناوری از جمله انویدیا را هم از تبعات ناخوشایند خود بی‌بهره نگذاشته است.
آن‌طورکه روزنامه «فایننشیال تایمز» (Financial Times) انگلستان نوشته، انتشار مدل جدید دیپ‌سیک یک بحث جنون‌آمیز را در سیلیکون ولی به‌راه انداخته است؛ بحث بر سر اینکه آیا شرکت‌های هوش مصنوعی آمریکایی با منابع مالی بهتر می‌توانند از برتری فنی خود دفاع کنند؛ سؤالی که رفتار بازار سهام، نشان از عمق این سؤال دارد.
آن‌طورکه «فوربس» (Forbes) گزارش کرده است، پس از رونمایی از مدل جدید دیپ‌سیک سهام انویدیا ۱۷ درصد سقوط کرد و ۵۸۹ میلیارد دلار از ارزش بازار خود را از دست داد که بزرگترین کاهش ارزش یک‌روزه برای هر شرکت دولتی در تاریخ است. علاوه‌براین، شرکت‌هایی مانند «بروکام» (Broadcom) با ۱۷ درصد، شرکت تولید نیمه‌هادی تایوان با ۱۳ درصد، مایکروسافت و تسلا نیز هرکدام با ۲ درصد، کاهش ارزش سهام را تجربه کردند. هرچند انویدیا ساعاتی بعد توانست حدود ۵ درصد از ارزش سهام خود را بازآفرینی کند، اما این شوک، هنوز تبعاتی گسترده در ایالات متحده و بازار فناوری اطلاعات، هوش مصنوعی و نیمه‌هادی‌ها را به‌همراه دارد.
دیپ‌سیک از کجا آمد؟
دیپ‌سیک متعلق به یک میلیاردر چینی به‌نام «لیانگ ونفنگ» (Liang Wenfeng) است. او یکی از بنیانگذاران یک شرکت تأمین مالی در چین به‌نام «های-فلایر» (High-Flyer) است و در سال ۲۰۲۱ اقدام به خرید هزارن تراشه گرافیکی انویدیا کرد. هدف او از این خرید، توسعه زیرساخت یک هوش مصنوعی جدید بود، اما همکارانش در های-فلایر این اقدامش را چندان جدی نگرفتند. آن‌طورکه «کریپتو تایمز» (The Crypto Times) وب‌سایتی که اخبار مربوط به رمزارز و هوش مصنوعی را پوشش می‌دهد نوشته است، لیانگ پس از این خرید، گروهی از بهترین متخصصان ریزتراشه‌ها را دور خود جمع می‌کند و شرکت دیپ‌سیک را راه‌اندازی می‌کند. یکی از موضوعات جالب در استخدام افراد این بود که متخصصان بایست حتماً چینی باشند و در چین آموزش دیده باشند. او سال گذشته در مصاحبه‌ای مطبوعاتی با نشریات چینی گفته بود: «دیپ‌سیک کارکنانی که از خارج کشور بازگشته باشند [خارج از کشور تحصیل کرده باشند]، ندارد. همه کارکنان محلی هستند. ما باید استعدادهای برتر را خودمان پرورش دهیم.»
آنها موفق شده بودند با دانش خود بهره‌وری پردازنده‌های گرافیکی را بالا ببرند و حداکثر توان استفاده را از این پردازنده‌ها ببرند. هفته گذشته نیز در مقاله‌ای اعلام کردند برای توسعه مدل V3 دیپ‌سیک تنها ۵.۶ میلیون دلار هزینه کرده‌اند. حالا با توسعه مدل R1 سونامی ایجادشده توسط نهنگ آبی‌رنگ دیپ‌سیک به سیلیکون ولی رسید.
بدبینی درباره ادعای دیپ‌سیک
بااین‌حال، اگرچه برخی شرکت‌ها با رونمایی از مدل جدید دیپ‌سیک شدیدترین افت روزانه سهام خود را تجربه کردند، اما تردیدهایی نیز درباره ادعای لیانگ و شرکتش وجود دارد. از جمله اینکه لیانگ به‌دلیل شرایط سیاسی واقعیت‌ها را پنهان کرده است.
روز پنجشنبه، یعنی چندروز پیش از توفان رونمایی مدل جدید دیپ‌سیک، «الکساندر وانگ» (Alexandr Wang)، مدیرعامل شرکت «اسکیل ای‌آی» (Scale AI) در مصاحبه‌ای با شبکه CNBC گفت دیپ‌سیک دارای ۵۰ هزار تراشه مدل H100 از شرکت انویدیا است، «اما در این مورد صحبتی به‌میان نمی‌آورد؛ چرا که این امر، نقض کنترل صادرات واشنگتن است که فروش چنین تراشه‌های پیشرفته هوش مصنوعی به آنها را ممنوع می‌کند.» البته وانگ مدارکی از ادعای خود را هم ارائه نکرد و از سوی دیگر دیپ‌سیک نیز واکنشی به این ادعا نشان نداد.
علاوه‌براین، برخی تحلیلگران روز دوشنبه در یک یادداشت تحقیقاتی تأکید کردند مجموع هزینه‌های آموزشی دیپ‌سیک برای مدل V3 آن ناشناخته است، اما بسیار بیشتر از ۵.۶ میلیون دلاری است که این استارت‌آپ گفته است. تحلیلگران همچنین گفتند هزینه‌های آموزش مدل جدید R1 نیز هنوز فاش نشده است.
خوش‌بینی ترامپ
اما اگرچه انتظار می‌رفت این سقوط سهام شرکت‌های آمریکایی آنهم به‌دلیل رونمایی از محصول یک شرکت چینی، واکنش‌های سیاسی واشنگتن را به‌دنبال داشته باشد، اما ترامپ در اولین واکنش به این موضوع، روز سه‌شنبه گفت: «انتشار دیپ‌سیک از سوی یک شرکت چینی، باید زنگ خطری برای صنایع ما باشد که روی رقابت قوی برای پیروزی تمرکز کنیم.» او به توانایی دیپ‌سیک که ظاهراً در مقایسه با مدل‌های هوش مصنوعی، با منابع کمتر بازدهی بیشتری داشته اشاره کرد و گفت که این موضوع سلطه رونق هوش مصنوعی تحت رهبری ایالات متحده را تهدید می‌کند.
بااین‌حال، او خوش‌بینی خود از این رقابت را بیان کرد و گفت: «این خوب است؛ زیرا لازم نیست آنقدر پول خرج کنید. من به این به‌عنوان یک دارایی مثبت نگاه می‌کنم.»
«سم آلتمن» (Sam Altman)، مدیر اجرایی اپن ای‌آی که توسعه‌دهنده هوش مصنوعی مشهور چت‌جی‌پی‌تی است، نیز گفت شخصاً تحت‌تأثیر دیپ‌سیک قرار گرفته است، اما صنعت ایالات متحده توسعه را سرعت خواهد بخشید: «مدل R1 دیپ‌سیک یک مدل چشمگیر است، به‌ویژه در مورد قیمتی که می‌توانند ارائه کنند. بدیهی است که ما مدل‌های بسیار بهتری را ارائه خواهیم کرد و همچنین داشتن یک رقیب جدید نیروبخش است. ما برخی از نسخه‌ها را منتشر خواهیم کرد.»
هنوز مشخص نیست سقوط سهام شرکت‌های بزرگ و تهدید دیپ‌سیک برای انحصار هوش مصنوعی آمریکا، چه تبعات دیگری را در پی داشته باشد. بااین‌حال، به‌نظر می‌رسد هنوز سیلیکون‌ولی در شوک دیپ‌سیک است و بازارهای سهام تلاطم را تجربه می‌کنند.
منبع: روزنامه پیام ما