ردیف‌های «میرزاعبدالله» با سازهای تار و سه‌تار و «میرزاحسینقلی» با ساز تار و اجرای امیر شریفی و اثر جدید پروژه «تار و تاریخ» با بازآفرینی قطعه «سپیده» با آهنگسازی زنده‌یاد محمدرضا لطفی منتشر شدند.
به گزارش خبرگزاری سینا، امیر شریفی آهنگساز و نوازنده موسیقی دستگاهی ایران ردیف «میرزاعبدالله» و قطعات ضربی موجود در آن را با سازهای تار و سه‌تار و ردیف «میرزاحسینقلی» را با ساز تار اجرا و به صورت دیجیتال منتشر کرده است.
شریفی اجرای ردیف میرزاعبدالله با ساز تار را بر پایه تعمق بر روایت و نواخته‌های استاد نورعلی برومند و اجرای این ردیف با ساز سه‌تار را در قالب ترجمانی متناسب با امکانات سه‌تار ارائه کرده است. او همچنین ردیف «میرزاحسینقلی» را بر پایه تاملات بسیارعمیق بر روایت و اجرای استاد علی اکبر شهنازی اجرا کرده است.
این نوازنده تار و سه‌تار با تاکید بر اهمیت حفظ میراث معنوی موسیقی دستگاهی، در بازنوازی ردیف‌های مذکور، تلاش کرده است تا حد امکان وفادار به شیوه اجرا، حالات و تزیینات اعمال‌شده توسط استادان یادشده باشد. علی‌رغم این رویکرد، هر سه اجرا از تجربیات و دستاوردهای آموزش شفاهی که مجری اثر، طی سالیان طولانی در محضر استادان بزرگ این حوزه کسب کرده، بی‌بهره نیست.
در توضیح این پروژه موسیقایی آمده است: «امیر شریفی استاد دانشگاه هنر تهران در ضبط و انتشار این سه مجموعه ردیف، اهدافی چهارگانه را در نظر داشته است؛ اولین هدف وی، تولید محتوای آموزشی دقیق و مستند از ردیف‌های میرزاعبدالله و میرزاحسینقلی برای تدریس به دانشجویان و هنرجویان موسیقی دستگاهی با توجه به مختصات و امکانات دوره معاصر و نیازهای زمانه است. هدف دوم، تذکر به غفلتی بسیار رایج در آموزش ردیف و تلاشی در جهت رفع این فقدان فراگیر است.
از نظر مجری این ردیف‌ها، سالیان متمادی در اماکن آموزشی، نظیر هنرستان‌ها و دانشگاه‌ها، اغلب بر جنبه‌های آموزشی ردیف تاکید شده است و جنبه‌های هنری و امکانات بالقوه ردیف‌های مذکور در ساحت اجرای موسیقی دستگاهی چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. از نگاه وی این رویکرد باعث می‌شود دانشجویان به لحاظ عاطفی چندان با ردیف ارتباط عمیقی برقرار نکنند.
بنابراین شریفی در اجراهای مذکور، به هر یک از دستگاه‌ها و آوازها به مثابه اثری آهنگسازی شده با عیار هنری بسیار بالا توجه کرده و در پی تامین غنای عاطفی، پویایی و سرزندگی اثر، تلاش کرده تا جایی که وفاداری به متن مخدوش نشود، اجرایی هنری و نه صرفا درسی از متن ردیف را در معرض شنود مخاطبان قرار دهد. از این رو اجرای گوشه‌های هر دستگاه، بدون انقطاع و به شکل پیوسته ضبط شده تا ضمن به نمایش گذاردن ساختاری منسجم از کلیت هر دستگاه، اتصال معنای موسیقایی و روابط احساسی و عاطفی گوشه‌ها نیز برقرار شود.
هدف سوم در بازنوازی این ردیف‌ها، نمایش مراتبی از مفهوم «نَقل» است. شریفی پیش از این، مراتب نقل را در دفترچه‌های دو آلبوم خود «درویشانه» و «فروتنانه» شریح و کنسرت‌هایی را بر آن اساس اجرا کرده است. وی در ضبط این روایات از ردیف نیز کوشیده است انواعی از مراتب نَقل را به نمایش گذارد تا ضمن تصریح بر جایگاه ممتاز محتوای موسیقایی این ردیف‌ها، بر ارجمندی شیوه نوازندگی استادان برومند و شهنازی تاکید و بخش مهمی از راه و رسم تحصیلِ فنون نوازندگی در موسیقی دستگاهی را برای هنرجویان، در بستر نَقل بازنمایی کند.
همچنین شریفی در توضیح هدف چهارم از تولید این اثر بیان کرده است؛ آنجایی که اثربخشی هر فرآیند آموزشی، وابستگی تام به میزان زنده و جاری بودن موضوع مورد تدریس در وجود مدرس دارد، به منظور بالابردن کیفیت تدریس این ردیف‌ها، تهیه اجرایی که تمام تمرکز و عاطفه و توان نوازندگی‌ام در لحظه اجرا درگیر ردیف و به معنای حقیقی برآمده از ژرفای وجودم باشد را بر خود ضروری می‌دانستم.»
تار و تاریخ با سپیده به زادگان محمدرضا لطفی رفت
پروژه «تار و تاریخ» که به همت میدیا فرج‌نژاد فعالیت مستمری در سال‌های گذشته داشته، این بار به بازآفرینی آهنگ «سپیده» یکی از ماندگارترین قطعات موسیقی ایرانی پرداخت. این آهنگ در زادگاه زنده‌یاد محمدرضا لطفی خالق «سپیده» و در مدرسه تقوی اجرا شده است.
«سپیده» با نوازندگی تار و بازآفرینی فرج‌نژاد و با صدای ترکاش ضبط شده است. در بازآفرینی آهنگ «سپیده» آرش ذاکری سنتور، پویا خوشبین عود، پوریا فرج‌نژاد کمانچه، حامد کیپور تار و علیرضا آهنگری تنبک نواخته‌اند.
میدیا فرج‌نژاد آهنگساز و طراح پروژه «تار و تاریخ» درباره قطعه «سپیده» نوشته است: «بعضی از نغمات محکوم به ماندگاری هستند! اصلا انگار از لحظه اول، پیشانی‌نوشتشان این است که در تاریخ یک کشور ثبت شوند. آثاری که خودشان به تنهایی بخشی از میراث فرهنگی ما می‌شوند. تصنیف «سپیده» حاصل همکاری زنده‌یادان، استادان محمدرضا لطفی، محمدرضا شجریان و هوشنگ ابتهاج، یکی از به یاد ماندنی‌ترین قطعات موسیقی ماست که در خاطرات چندین نسل باقی مانده است. همزمان با زادروز استاد محمدرضا لطفی، این تصنیف جاودان را بازنوازی کردیم و تلاشمان این بود حتی‌المقدور به اجرای اصلی آن پایبند باقی بمانیم.»
قطعه «سپیده» را پویا پایور میکس و مسترینگ کرده و ضبط آن در استودیو ۵۴ انجام شده است.
کارگردانی، تدوین و تصویر این اثر کاری از مرتضی حاج محمدی و گرافیت میلاد فاتحی است. نشر بین‌المللی این آهنگ هم برعهده موسسه فرهنگی هنری نغمه‌سازان دلنشین است.
پروژه «تار و تاریخ» حدود سه سال است که کار خود را با تمرکز بر ساخت قطعاتی برای بناهای تاریخی ایران آغاز کرده است. در این پروژه تاکنون حدود سیصد تن از هنرمندان سراسر کشورمان حضور داشته‌اند.
آلبوم «تار و تاریخ۱» در سال ۲۰۲۳ توانست در مسابقه بین‌المللی گلوبال موزیک اواردز – سال ۲۰۲۳ و در بخش‌های بهترین نوازندگی و بهترین موسیقی فولک معاصر، دو مدال طلا برای کشورمان به ارمغان بیاورد. تاکنون دو آلبوم رسمی از آثار «تار و تاریخ» به صورت جهانی منتشر شده و آلبوم تازه‌ای از این پروژه در آینده‌ای نزدیک منتشر خواهد شد.
منبع: ایرنا