شرکت صنایع فضایی خصوصی اسپیس ایکس (SpaceX) روز گذشته بار دیگر یکی از پرتاب‌های برنامه‌ریزی‌شده خود را انجام داد؛ اما این پرتاب به‌خصوص ممکن است نقطه عطفی در تاریخ پرتاب‌های فضایی و توسعه فضا به شمار برود.
شرکت پیشگام فضایی اسپیس ایکس برای این پرتاب از بخشی از پرتابگری استفاده کرد که پیش‌تر در پرتاب‌های قبلی استفاده کرده بود و توانسته بود به کمک فناوری فرود مجدد، آن‌ها را به زمین بازگرداند.
در این پرتاب، شرکت اسپیس ایکس، ماهواره‌ای مخابراتی را برای یکی از مشتریان خود در آمریکای جنوبی و بر فراز پرتابگر فالکون – 9 خود به مدار فرستاد. آنچه این پرتاب را متمایز می‌کرد این بود که طبقه اول این پرتابگر، پیش‌تر یک‌بار دیگر به فضا رفته بود و با موفقیت بر سکوی فرود به زمین بازگشته بود. این ابر نیز با راهی کردن طبقه دوم موشک به مدار خود بار دیگر به زمین بازگشت.
استفاده از سامانه‌های پرتاب قابل‌استفاده مجدد، برای آینده کاوش و مشارکت در فضا امری ضروری است اما برای بقا و توسعه شرکت‌های فضایی خصوصی ازجمله شرکت اسپیس ایکس این فناوری یک امر حیاتی به شمار می‌رود. با استفاده از سامانه بازگشت بخش‌هایی از موشک‌های پیشران، هزینه ساخت و تولید و درنتیجه پرتاب محموله به فضا به گونه چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.
تا پیش از آن زمانی که شما قصد پرتاب یک ماهواره به مدار داشتید عملاً از پرتابگری یک‌بارمصرف باید استفاده می‌کردید – مگر دورانی که شاتل‌های فضایی تعدادی ماهواره را در مدار قراردادند – ماهواره، بر فراز طبقه فوقانی پرتابگر موردنظر سوار می‌شد و در هر مرحله طبقات مختلف پرتابگر پس از به پایان رساندن سوخت خود جداشده و یا با سقوط در جو زمین سوخته و از بین می‌رفتند و یا در قالب زباله‌های فضایی در اطراف زمین باقی می‌ماندند.
بدین ترتیب شما برای پرتاب محموله عملاً ناچار به پرداخت هزینه‌های یک موشک کامل نیز بودید.
تصور کنید برای پرواز با هواپیما هر باری که هواپیمای مسافری از مبدأ بر می‌خواست و در مقصد فرود میآمد شما ناچار باشید آن هواپیما را از رده فعالیت خارج کنید و هواپیمای تازه‌ای را به‌جای آن و برای سفر مجدد به کار بگیرید. تصور کنید چنین فرآیندی چه تأثیری بر روی هزینه‌های پرواز و قیمت بلیت شما خواهد داشت. در حال حاضر وضعیت سفرهای فضایی نیز به همین‌گونه است.
اقدامی که شرکت پیش رو آقای ایلان ماسک در حال انجام است تبدیل کرده موشک‌های یک‌بارمصرف به موشک‌های قابل‌مصرف چندگانه است که می‌تواند به‌طور چشمگیری هزینه سفرهای فضایی را در مدار زمین کاهش دهد.
این فناوری از چند سال پیش در پروازهای اسپیس ایکس مورد آزمون قرار گرفت و بعدتر شرکت خصوصی بلو اوریجن (که متعلق به جف بائز مدیر شرکت آمازون است) نیز به توسعه سامانه مشابهی اقدام کرد.
اسپیس ایکس تاکنون و بعد از چندین تلاش ناموفق، توانسته به‌خوبی کنترل موشک‌ها و طبقات جداشده پرتابگرهای خود را به دست آورد و آن‌ها را با موفقیت به‌صورت عمودی و با صرف اندکی سوخت اضافی و البته به یاری سیستم ناوبری فوق‌العاده دقیقی، بر سکوهای خودکار فرود شناور در ریا یا سکوهای پرتاب مستقر رد ساحل فرود آورد.
آنچه روز گذشته رخ داد نخستین باری بود که برای یک پرتاب، اسپیس ایکس از یکی از موشک‌های بازیافتی خود استفاده می‌کرد.
روندی که اگر با موفقیت ادامه یابد قیمت سفرهای فضایی را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد و از سوی دیگر باعث می‌شود تا با در اختیار گرفتن بازار رقابتی ارسال ماهواره به مدارهای نزدیک به زمین، اسپیس ایکس بر مشکلات مالی خود غلبه کرد و هزینه لازم را برای تمرکز بیشتر بر رویای ایلان ماسک که سفر به مریخ است به دست آورد.
اگر این روند با موفقیت ادامه پیدا کند ممکن است اتفاق رو گذشته در تاریخ فضا نوردی و به‌خصوص کاوش فضا به دست بخش خصوصی به نقطه عطف مهمی بدل شود.
–
پوریا ناظمی
No tags for this post.