برای فهمیدن اینکه فرمان جدید ترامپ چه تاثیری بر سرنوشت مبارزه با تغییر اقلیم، محیط‌زیست و توافق پاریس دارد ابتدا باید ببنیم فرمان جدید رییس جمهوری آمریکا چیست. دونالد ترامپ این فرمان را در آژانس محیط زیست آمریکا در حالی امضا کرد، که معدنچیان ذغال سنگ اطراف میزش ایستاده بودند و او با چهره‌ای خندان به آن‌ها گفت این امضا به معنای این است که آن‌ها به سر کارشان باز خواهند گذشت. این نمایش از پیش طراحی شده تا حد زیادی نشان می‌دهد، دستور اجرایی ترامپ چه طبعاتی خواهد داشت.
نخست اینکه این دستور قوانین دوره اوباما برای کاهش مرحله‌ای از تولید گازهای گلخانه‌ای را لغو کردند. بنابراین از منظر قوانین داخلی آمریکا دیگر مجبور نیست به تعهداتش در زمینه کاستن از این گاز گلخانه‌ای عمل کند. براساس تعهد دولت اوباما آمریکا باید در سال 2025 26 درصد از تولید گازهای گلخانه‌ای اش را نسبت به سطح 2005 کم کند. برای رسیدن به این هدف و تولید انرژی مورد نیاز طرح ساخت نیروگاه‌های خورشیدی و باید در سراسر آمریکا باید به اجرا در می‌آمد. این طرح یک هدف دیگر را هم دنبال می‌کرد و آن رسیدن به استقلال در حوزه انرژی بود. با کاستن از میزان سوخت فسیلی مورد نیاز برای تولید انرژی و جایجایی شیوه تولید روی انرژی‌های پاک، این کشور به تدریج از واردات سوخت‌های فسیلی بی‌نیاز می‌شد.
ترامپ در جمع معدنچیان ذغال سنگ در حال امضای فرمان جدید
استقلال داریم تا استقلال
طرح جدید ترامپ هم در ظاهر همین هدف را دنبال می‌کند. با کاستن از محدودیت‌ها، ترامپ برنامه دارد تا انرژی مورد نیاز کشور را به شیوه‌ای ارزان‌تر و از طریق سوزاندن ذغال سنگ، دنبال کردن طرح‌های شکاف برای استخراج گاز و نفت شیل و غیره دنبال کند تا آمریکا را از واردات سوخت بی‌نیاز و البته مشاغل از دست رفته در صنعت انرژی را احیا کند و به این ترتیب اقتصاد آمریکا را به جلو براند. نگاهی به وضعیت انرژی در این کشور نشان دهنده دروغ آشکاری است که ترامپ می‌گوید. آمریکا در سال 2013 با پیشی گرفتن از روسیه و عربستان سعودی بزرگترین تولید کننده نفت جهان شد. در این سال این کشور تنها 25درصد انرژی مورد نیازش را وارد می‌کرد. اگر تعهدات این کشور در زمینه کاستن از انرژی‌های آلوده به خوبی پیش می‌رفت، تا سال 2025عملا این کشور در زمینه انرژی از واردات هرگونه نفت خام بی‌نیاز می‌شد. علاوه براین هم اکنون تعداد مشاغل تولید شده در صنعت انرژی‌ها نو در این کشور عملا از دو برابر مشاغل تولید شده در بخش ذغال سنگ، نفت و گاز بیشتر بوده است. بر اساس امار تنها در سال 2016 حدود 374 هزار شغل در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر تولید شده استدر حالی که مشاغل تولید شده در بخش سوخت‌های فسیلی جمعا 187 هزار شغل بوده است. این آمارها نشان می‌دهد آن‌چه ترامپ در زمینه استقلال انرژی و تولید شغل می‌گوید دروغی بیش نیست. در حقیقت او برنامه ساده‌ای دارد که آن‌را پشت لوای شغل و استقلال انرژی پنهان کرده است.
طرح انرژی پاک دولت اوباما
انرژی ارزان، رونق اقتصادی
در واقع برنامه ترامپ که درطول کمپین انتخاباتی‌اش بر ان بسیار تاکید کرده است، بازگرداندن رونق اقتصادی به این کشور است. برنامه او برای تصرف دوباره بازارهای جهانی و ایجاد مزیت رقابتی برای کالاهای آمریکایی دربازارهای جهانی پایین آوردن قیمت تمام شده کالا با پایین اوردن قیمت تمام شده انرژی است. به این ترتیب او می‌خواهد با سوزاندن سوخت فسیلی ارزان قیمت تولید داخل رونق را به اقتصاد این کشور بازگرداند. اماباید در نظر بگیریم که تولید انرژی ارزان و انرژی تجدیدپذیر منافاتی با یکدیگر ندارند. در اواخر سال گذشته میلادی بلومبرگ گزارش کرد، برای نخستین بار قیمت الکتریسیته تولیدی از انرژی خورشیدی وبادی ارزان‌تر از الکتریسته تولید شده از انرژی فسیلی شده است. تنها مسئله موجود تغییر ساختار انرژی از فسیلی به تجدیدپذیر است که به زمان و سرمایه احتیاج دارد. یعنی تعطیلی نیروگاه‌های فسیلی و جایگزین کردنشان با نمونه‌های تجدیدپذیر است که زمان وهزینه احتیاج دارد. اما ترامپ می‌خواهد این هزینه را به جای اینکه در صنعت انرژی خورشیدی وبادی مصرف وانرژی ارزان‌تر تولید کند، به نفع غول‌های نفتی به صنعت نفت بازگرداند. اگر نه به واضح ترین شکل ممکن مشخص است که سخن گفتن از قیمت انرژی و ضرر و زیان صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر برای اقتصاد، در واقع دروغی است برای حمایت از غول‌های نفت و گاز. در حقیقت تنها مسئله مهم که در این بین مد نظر قرار نگرفته است، تولید انرژی ارزان است. اما حتی اگر اینچنین باشد، این استراتژی با موانعی روبرو است.
جهان علیه آمریکا
در نهایت همه می‌دانیم که طبعات انتخاب این استراتژی برای جهان چیست. آمریکا دومین تولید کننده گازهای گلخانه‌ای در جهان پس از چین است و با آمار تجمعی پس از انقلاب صنعتی بیشترین میزان Co2را به جو زمین فرستاده است. مسئولیت پذیری این کشور در مبارزه با خطری که مسبب درجه یک وقوع آن بوده است، سنگ بنای توافق اقلیمی پاریس بود. اما حالا ترامپ زیر این توافق زده و به بهانه رونق کوتاه مدت اقتصادی می‌خواهد جهان را به آتش بکشد. جهان در مقابل چنین رخدادی چه می‌تواند بکند. نخستین راه همان‌طور که نیکلا سارکوزی در اجلاس مراکش نشان داد، وضع مالیات کربنی بر محصولات آمریکایی است. به این ترتیب مزیت رقابتی محصولات آمریکایی از بین خواهد رفت. اما این ایده تا چه اندازه عملی است؟
بلافاصله بعد از این ایده « اسکات لینکیکوم» وکیل تجارت بین الملل موسسه کاتو که یک موسسه تحقیقات سیاست عمومی است در توییتی این ایده را به باد سخره گرفت. او نوشت:« ایده وحشتناکی است که به نظر با قوانین سازمان تجارت جهانی در تضاد است. اما در صورتی که انتظار داریم سیستم تجارت جهانی کار کند، باید انتظار بیشتر از این حرف‌ها را هم داشته باشیم». اما مطابق گزارش سال 2009 سازمان تجارت جهانی وضع چنین مالیات‌هایی در شرایط خاص امکانپذیر است. این شرایط شامل شدت بالای انتشار کربن و مشخص بودن دقیق و آسان محتوای کربنی محصولات تولید شده است. کاری که به گفته «جرمن واچ» سازمان غیرانتفاعی محیط‌زیست آلمانی سخت است اما نشدنی نیست. اما اگر این تصمیم تبدیل به یک اجماع در جهان برای حفاظت در برابرخطر ترامپ شود چطور؟
خیز چینی‌ها
در صورتی که واقعا صنعت انرژی آمریکا تبدیل به خطری برای جهان شود چطور؟ بسیاری از کارشناسان می‌گویند کار به جاهای باریک نخواهد کشید و روند توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در آمریکا برگشت‌ناپذیر است و نمی‌توان از افول صنعت ذغال سنگ و نفت جلوگیری کرد. در سوی دیگر ممکن است سازمان‌های محیط‌زیستی و حقوق شهروندی همانند طرح مهاجرت دستور جدید ترامپ را در دادگاه به چالش بکشند. ایالت‌های مختلف دیگر هم همچون کالیفرنیا ممکن است رسما از اجرای دستور ترامپ سر باز زده و روند سابق را ادامه دهند. همین‌طور فرمانداران 20 ایالت آمریکا که در بین آن‌ها جمهوریخواه و دموکرات وجود دارد، ماه گذشته از ترامپ خواستند به سرمایه‌گذاری در بخش انرژی‌های پاک ادامه دهد. اما حتی اگر این موافقت‌ها سودمند نباشد، چینی‌ها از همان اجلاس مراکش نشان دادند که اتفاقا از این موضع ترامپ خوشحالند و آن را به مثابه فرصتی می‌بینند، برای دردست گرفتن رهبری جهان در یکی موضوع بسیار مهم بین‌المللی. نماینده چین در اجلاس مراکش گفت که این کشور مصمم به اجرای توافق پاریس است و خروج هر کشوری از این توافق از جمله آمریکا سیاست‌های این کشور را تغییر نمی‌دهد. چینی‌ها اخیرا 229 میلیارد دلار در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کرده‌اند و این نشان دهنده عزم این کشور برای عبور از سوخت‌های فسیلی به سوخت پاک است. آن‌ها از این خروج آمریکا از پیمان پاریس هم بهره لازم را خواهند برد و نه تنها رهبری جهان را در رهایی از شرسوخت‌های فسیلی در دست خواهند گرفت، بلکه از این رخداد برای تبدیل شدن به قدرت درجه یک جهانی بهره خواهند برد. ابدا بعید نیست اگر روند توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در آمریکا به دست‌انداز بیفتد، چینی‌ها رهبری اجماعی جهانی برای مقابله با آمریکا را در دست بگیرند و در این صورت حتی قوانین سازمان تجارت جهانی به سادگی قابل تغییر خواهند بود.
علی رنجبران
No tags for this post.