قصه‌گویی برای کودکان یکی از مهمترین و کارآمدترین روش‌های برقراری ارتباط موثر بچه‌ها است که این میراث ناملموس بین مادران امروز رنگ باخته و کمتر به قصه‌گویی توجه می‌شود.
به گزارش خبرگزاری سینا، یکی از خاطرات شیرین دوران کودکی دهه ۵۰ و ۶۰ و قبل از آن شنیدن قصه‌های مادر بزرگ و پدر بزرگ‌هاست که گویش خود به روایت خوانی شفاهی از آنچه از مادران و پدران خود به ارث برده‌اند اقدام می‌کنند.
این قصه‌ها بیشتر روایتی بومی و منطقه‌ای از تاریخ شفاهی بود که مادران برای کودکانشان تعریف می کردند و فرزندان با شخصیت آن ارتباط برقرار می‌کنند.
براساس از نظر برخی از کارشناسان فرهنگی، امروزه با توجه به مشکلات و فشارهایی که برای خانواده‌ها در زندگی وجود دارد ، کمبود اوقات فراغت، گسترش فناوری و مشکلاتی که خانواده‌ها با آنها دست و پنجه نرم می‌کنند، باعث شده که قصه‌گویی مادرانه کم‌کم از یادها برود.
کم شدن تمایل بچه‌ها برای خواندن کتابی غیر درسی و قصه
یکی از مادران شهرکردی با اشاره به کم شدن تمایل خواندن کتاب قصه و یا خواندن کتاب غیر درسی بین کودکان گفت: بچه‌ها تمایل زیادی به مطالعه کتاب غیردرسی و داستان و همچنین هم‌نشینی با دیگران و گوش دادن به قصه را ندارند.
لیلا اسماعیلی که فرزندش در پایه دوم ابتدایی در حال تحصیل است می‌گوید: کودکان بیشتر تمایل دارند از بازی‌های تلفن همراه و رایانه استفاده کنند و حتی در بین کودکان عشایری نیز وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه امسال فرزندش را برای شرکت در جشنواره و مسابقه «کتاب‌نوش» ثبت‌نام کرده است اما با مخالفت فرزندش روبرو شد اظهار داشت: فرزندم تمایل زیادی به شنیدن قصه و یا خواندن کتاب غیردرسی ندارد.
یکی از مادربزرگ‌های ساکن روستا در چهارمحال و بختیاری گفت: امروز بسیاری از قصه‌های گذشته که نسل به نسل به ما منتقل شده است و در هیچ کتابی نوشته نشده در حال فراموشی است.
خاتون می‌گوید: قصه‌های قدیمی علاوه برسرگرم کردن بچه‌ها ارتباط بین خانواده و فرزند را گسترش می‌داد و آموزش برخی مسایل زندگی اجتماعی نیز در قصه‌ها نهفته بود.
جایگزینی فضای مجازی و اینترنت و تلویزیون به جای قصه‌ها
یکی از قصه‌گوهای برتر کشوری و کارشناس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان چهارمحال و بختیاری با اشاره به فواید قصه‌گویی برای کودکان می‌گوید : قصه‌گویی باعث افزایش سطح هوش اجتماعی و شکل‌دهی به شخصیت کودکان می‌شود که امروزه با گسترش فضای مجازی، اینترنت و تلویزیون قصه‌گویی جایگاه خود را از دست داده است.
ژیلا مهندس افزود: قصه‌گویی ، رسمی سنتی است که از قدیم وجود داشته و والدین و بزرگان ما همواره برای کودکانشان قصه می گفتند، این سنت به عنوان یک میراث ناملموس به ما رسیده اما در بین مادران امروزه مورد توجه نیست و در حال فراموشی است.
به گفته وی، مادران بدون توجه به تاثیراتی که قصه‌گویی برای فرزندان و تربیت آنها دارند، به این امربی‌توجه شدند و از قصه‌گویی برای سرگرم کردن بچه‌ها استفاده نمی‌کنند و برخی مواقع تنبلی مادرها برای بیان قصه و یا خواندن کتاب قصه باعث شده که این فرهنگ به دست فراموشی سپرده شود.
وی اظهار داشت : امروز بیشتر توجه خانواده‌ها به شرکت دادن فرزندان در کلاس‌های آموزشی زبان، ورزش و درسی سوق داده شده است.
بی‌توجهی و کمرنگ شدن قصه‌گویی در رسانه‌ها
مهندس گفت: در سال‌های گذشته که فضای مجازی، تلفن همراه و سایر رسانه‌ها توسعه چندانی نداشتند و چند شبکه تلویزیونی وجود داشت شب‌ها برای بچه‌ها از طریق تلویزیون و یا رادیو قصه و لالایی پخش می‌شد و جمعه‌ها نیز برنامه عصر جمعه‌ها بود در حالی که با گسترش فضای مجازی و افزایش تعداد رسانه‌ها این برنامه‌ها هم کمرنگ شده است.
این کارشناس کانون فکری کودکان و نوجوانان اظهار داشت: امروزه در برنامه‌های رسانه‌ها به خصوص تلویزیون و رادیو و بازی‌های رایانه‌ای، خبری از قصه و حکایت‌ها نیست و کودکان و نوجوانان در بیشتر برنامه‌ها و بازی‌های کودکانه خشن هستند و سازندگی در کارتون‌ها نیست.
این داور جشنواره‌های قصه‌گویی گفت: سازمان‌های آموزشی و فرهنگی از جمله آموزش و پرورش و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان باید برنامه‌های مختلف برای ترویج فرهنگ قصه‌گویی و همچنین کتابخوانی را برای کودکان و نوجوانان و خانواده‌ها اجرا کنند.
مهندس افزود: قصه‌ها برای انتقال داده‌های از یک نسل به نسل دیگر استفاده می‌شود به طوری‌که در زمان‌ها قدیم گوسان‌ها( کسانی که داستان‌ها و پادشاهان و قهرمانان گذشته را همراه با آوای موسیقی می‌خوانند) را فعال کردند تا خواسته‌ها و برنامه‌های خود را از طریق آنها در بین مردم نهادینه کنند تا به تدریج بتوانند آن برنامه را که بین مردم نهادینه‌شده ، بدون هیچ اعتراض مردمی اجرایی کنند.
نهادینه کردن قصه‌گویی در بین خانواده‌ها
یکی از قصه‌گویان برتر جشنواره قصه‌گویی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز با اشاره به اینکه قصه و قصه‌گویی به دست فراموشی سپرده شده است گفت: قصه‌گویی باید بین خانواده‌ها نهادینه شود.
سپیده ابراهیمی افزود: افزایش استفاده از ظرفیت فضای مجازی و گسترش شبکه‌های مختلف ارتباطی، مادران و خانواده‌ها را از قصه‌گویی برای فرزندان دور کرده و باعث کمرنگ شدن قصه‌گویی شده است.
وی با اشاره به اینکه قصه دارای مفاهیم اخلاقی و آموزشی زیادی برای فرزندان و نسل آینده است گفت: قصه‌گو باید در زمان قصه‌گویی مخاطب را بشناسد و براساس سن و نیاز مخاطب قصه را بیان کند تا نیاز مخاطب برطرف شود.
به گفته وی، قصه‌ها و حکایت‌ها تاثیر زیادی در تفکر و ذهن کودکان دارند و خانواده‌ها باید قصه‌های گذشته که حاوی ارزش‌های معنوی، آموزش‌های زندگی و پیام‌های اخلاقی هستند را برای فرزندان بازگو کنند.
یک روانشناس بالینی نیز با اشاره به اینکه قصه اخلاقیات را به کودک می‌آموزد گفت : قصه‌ها راه و رسم فرهنگی و ریشه‌های اعتقادی را برای کودک نهادینه و مهارت کلامی کودکان را افزایش می‌دهد.
ندا خلیلی گفت : قصه بر افزایش مهارت شنیداری، قدرت تخیل و تصویرسازی و خلاقیت کودک و تقویت حافظه کودک تاثیرگذار است و محدوده فکری کودک را افزایش می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه بیان قصه‌گویی و بیان حکایت یک قدمت چندین هزار ساله دارد گفت: اجداد و بزرگان ما از زمان‌های گذشته برخی از مسائلی را که در مرحله آداب و رسوم بود و یا می‌خواستند آن مسائل را برای دیگران القاء کنند، آن مسایل را با نوعی از قصه‌گویی آغاز می‌کردند.
به گفته وی، قصه‌گویی ارتباط کلامی و ارتباط بین افراد را افزایش می‌دهد و همچنین می‌توان از طریق قصه مهارتهای زندگی را به بچه‌ها آموزش داد.
خلیلی با اشاره به اینکه قصه درمانی در بخش روانشناسی مورد تاکید قرار دارد گفت: در برخی موارد درمانی می‌توان با بیان قصه و قهرمان‌سازی برای کودک و نوجوان لجبازی، خشم، خشونت و ترس را برطرف کرد.
وی اظهار داشت: یادگیری کودک از طریق بیان قصه بیشتر و راحت‌تر است و باعث می‌شود دایره لغات و درک مفاهیم برای کودک آسانتر شود.
به گفته وی، افزایش ارتباط بین کودک و والدین، تقویت حافظه، تمرکز و خلاقیت از دیگر مزایای قصه‌گویی برای کودکان است.
این روانشناس با تاکید بر اینکه قصه فقط ابزاری برای سرگرم کردن کودکان نیست افزود: قصه در نوع رفتار و سرنوشت آینده کودک تاثیرگذار است و کودکان همیشه خودشان را جای قهرمانان قصه می‌گذارند و این امر در زندگی آنها تاثیر مثبت دارد.
هنر قصه‌گویی یک فعالیت تزبیتی و انسان‌ساز
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه در چند دهه گذشته مراکز کانون فعالیت درخشان و اثرگذاری برای قصه‌گویی و ترویج کتابخوانی داشته‌اند گفت: هنر قصه‌گویی به عنوان یک فعالیت تربیتی و انسان‌ساز است.
روح الله واحد افزود: قصه‌ها آینه‌ای برای امروز و چراغی برای آینده هستند تا با بیان قصه‌ها ارزش‌های انسانی را به ما یادآوری شود.
به گفته وی، مادران، معلمان در مدارس و مربیان مراکز کانون می‌توانند با ترویج فرهنگ قصه‌گویی برای زنده نگهداشتن این میراث شگفت‌انگیز تاثیرگذار باشند.
وی با اشاره به برگزاری برنامه قصه‌گویی و قصه‌خوانی برای اعضای کانون پرورش فکری و برگزاری جشنواره قصه‌گوی برای اعضای کانون و مربیان و مادران و مادربزرگ‌ها به صورت استانی و ملی گفت : تاکنون ۲۶جشنواره قصه‌گویی در کانون پرورش فکری برگزار شده است.
قصه گویی یک ابزاری برای ارتباط‌گیری والدین با فرزندان و همچنین ابزاری برای آموزش مسائل مختلف به آنهاست که امروزه این ابزار بین مردم رونق ندارد در حالی که می‌توان با استفاده از قصه تمام نکات آموزشی را به کودکان و نوجوانان آموزش داد.
منبع: ایرنا