موش‌ها از کی خانگی شدند؟
این تاریخ قدیمی‌تر از چیزی است، که پیش از این تصور می‌شد و تاریخ آن به قبل از آغاز دوران کشاورزی برمی‌گردد. پیش از این تصور می‌شد، حضور موش‌های خانگی (Mus musculus) در کنار انسان‌ها به آغاز دوران کشاورزی مربوط می‌شود، وقتی این پستانداران جونده جلب غلات و محصولات کشاورزی جمع‌آوری شده توسط انسان‌ها شدند. همین حضور بود که سرانجام باعث جلب نظر گربه‌های وحشی آفریقایی یا Felis silvestris lybica شد. آن‌ها برای شکار موش‌ها جلب سکونت‌گاه‌های انسانی شدند. رفتار این گربه‌های وحشی برای انسان‌ها سودمند بود، چون عملا دشمن یک آفت مهم برای محصولات انسانی بودند. به همین جهت انسان‌ها شروع به تغذیه گربه‌های وحشی کردند و به این ترتیب نسل گربه‌های خانگی یا Felis catus پدید آمد.
اما حالا مشخص شده است، که این جوندگان نخستین بار جایی در شرق مدیترانه، به سکونت‌گاه‌های انسانی وارد شدند تا غلات وحشی جمع‌آوری شده توسط انسان‌ها را بدزدند. تاریخ این رویداد بسیار قدیمی‌تر از چیزی است که با نام آغاز عصر کشاورزی شناخته می‌شود. به این ترتیب موش‌ها جلب سرپناه و غذای مفت و مجانی‌ای شدند که در سکونت‌گاه‌های انسانی پیدا می‌شد. البته باید توجه شود که آنچه در این متن از آن به عنوان سکونت‌گاه‌های انسانی یاد می‌شود، با تاریخ یک‌جا نشینی تفاوت دارد.
« حالا به لطف این رابطه موش‌ها تقریبا در همه جای زمین سکونت دارند وتقریبا مثل انسان در همه جا حاضر هستند و یکی از پراکنده‌ترین گونه‌های پستانداران محسوب می‌شوند». این را دکتر «توماس کوچی» از موزه تاریخ ملی پاریس میگوید.
تحقیق او بر اساس مطالعه رو دندان بقایای جوندگانی است که در جنوب سرزمین تاریخی شام ( کشورهای سوریه، اردن، لبنان، فلسطین، قبرس، بخش‌هایی از جنوب ترکیه و شرق مصر ) پیدا شده‌اند. او میگوید که موش‌ها رابطه شان با انسان را حدود 15 هزار سال قبل وقتی اغاز کردند که انسان‌ها شروع به زندگی درمحیط درونی و ساخت خانه‌های هرچند موقت کردند.
بر اساس نتایح این تحقیق که در PNAS منتشر شده است؛ انسان‌ها در خانه‌هایی که از سنگ و گل ساخته شده بود زندگی می‌کردند. آن‌ها برای سیر کردن شکمشان به دنبال غلات مثل گندم و جو وحشی می‌گشتند و حیواناتی مثل گراز و آهو را شکار می‌کردند. این محیط با وجود غذای مناسب و دشمنان طبیعی کم، برای موش‌ها بسیار مناسب بوده است. این اتفاق بسیار قدیمی‌تر از آن است که سگ‌ها و گربه‌ها وارد زندگی انسان شوند. ( البته در مورد سگ‌ها اختلاف نظر وجود دارد و برخی تاریخ ورود آن‌ها به زندگی انسان را 15 و برخی 40 هزار سال قبل می‌دانند).
جالب این‌جا است که در این سایت‌های باستانی نشانه‌های از تلاش برای اهلی کردن سگ‌ها وجود دارد. دکتر «جرمی سیرل» از دانشگاه کورنل در آمریکا که در این مطالعه دخیل نبوده است، میگوید این مطالعه دید جالبی از همزیستی پیش از کشاورزی انسان و موش ارائه می‌کند:« مهم‌ترین موضوع یافتن اقامت‌گاه‌هایی است که محل ذخیره سازی غلات دارد». دکتر سیرل ادامه می‌دهد:« نیازی نیست این دانه‌ها کشت شده باشند، بلکه می‌توانند به صورت وحشی گردآوری شده باشند».
هرچند موش‌ها در خلال این همزیستی کاملا وحشی مانده‌اند، اما نمونه‌های کاملا اهلی آن‌ها به عنوان موش تزئینی خانگی و موش آزمایشگاهی پرورش یافته‌اند و موش‌های آزمایشگاهی یکی از مهم‌ترین مدل‌های تحقیقاتی در آزمایشگاه هستند. این یافته‌ها همچنین ممکن است دید محققان را نسبت به محرک وزمان ورود گربه‌ها به زندگی انسان را تحت تاثیر قرار دهد.
علی رنجبران
No tags for this post.
