سل توسط باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس (Mycobacterium tuberculosis) که اغلب ریه را درگیر می کند، ایجاد می شود. این بیماری از طریق هوا پخش شده از فردی به فرد دیگر – با عطسه، سرفه، یا آب دهان – منتقل می شود؛ با این حال، سل یک بیماری قابل پیشگیری و درمان است.
افراد دارای نقص سیستم ایمنی از جمله مبتلایان به اچ آی وی، افراد دچار سوء تغذیه، مبتلایان به دیابت، یا افرادی که از توتون و تنباکو استفاده می کنند، در خطر بیشتر ابتلا به بیماری سل قرار دارند.
حدود یک سوم مردم جهان دارای سل نهفته هستند، به این معنی که آنها توسط باکتری سل آلوده شده اند، اما هنوز مریض نیستند و نمی توانند بیماری را به دیگران منتقل کنند.
در افراد مبتلا به بیماری سل فعال، علائمی از جمله سرفه، تب، یا کاهش وزن دیده می شود. این علائم ممکن است که تا ماه ها به صورت خفیف ادامه داشته باشند. عدم مراجعه به موقع به مراکز درمانی می تواند منجر به انتقال باکتری به سایر افراد شود. هر فرد مبتلا به سل فعال می تواند در یک بازه زمانی یک ساله 15-10 نفر را آلوده کند.
تعداد مرگ بیماران مبتلا به سل طی سال های 2000 تا 2015 میلادی 22 درصد کاهش یافت؛ با این حال در سال 2015، موارد مرگ ناشی از این بیماری، بیشتر از موارد مرگ ناشی از مالاریا و اچ آی وی گزارش شد.
از 10.4 میلیون مورد جدید ابتلا به بیماری سل، 5.9 میلیون مرد، 3.5 میلیون زن و 1 میلیون کودک هستند که افراد مبتلا به ویروس اچ آی وی 11 درصد کل مبتلایان را تشکیل می دهند. نرخ موفقیت درمان و نجات جان بیماران در افرادی که بیماری آنها تازه تشخیص داده شده است، 83 درصد در سال 2014 گزارش شد.
بجز رقم 2 میلیارد دلاری برای تشخیص و درمان، به بودجه سالانه یک میلیارد دلاری برای بخش تحقیق و توسعه (R&D) با هدف توسعه ابزارهای تشخیصی و روش های درمانی جدید نیاز است.
علائم بیماری سل ریوی و روش های تشخیص
سرفه با خلط و خون، درد قفسه سینه، ضعف، کاهش وزن، تب و عرق شبانه، از جمله علائم رایج بیماری سل ریوی فعال محسوب می شوند.
هنوز بسیاری از کشورها برای تشخیص بیماری به روش بررسی نمونه خلط زیر میکروسکوپ (sputum smear microscopy) برای تشخیص سل متکی هستند؛ اما این روش قادر به تشخیص موارد سل مقاوم به دارو نیست.
استفاده از تست سریع Xpert MTB/RIF از سال 2010 و پس از توصیه سازمان بهداشت جهانی (WHO) گسترش یافته است. این روش قادر به تشخیص سل و نوع مقاوم به داوری ریفامپیسین (rifampicin) به عنوان اصلی ترین داروی بیماری سل در مدت زمان 2 ساعت است.
آمارهایی درباره بیماری سل
- سل جزو یکی از 10 علل مرگ و میر در جهان محسوب می شود.
- در سال 2015 بالغ بر 10.4 میلیون نفر به بیماری سل مبتلا شدند که 1.8 میلیون نفر در اثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست دادند.
- بیش از 95 درصد مرگ مبتلایان به بیماری سل در کشورهای کم درآمد و با درآمد متوسط اتفاق می افتد.
- بالغ بر 60 درصد موارد ابتلا به سل مربوط به شش کشور هند، اندونزی، چین، نیجریه، پاکستان و آفریقای جنوبی است.
- در سال 2015 حدود 1 میلیون کودک به بیماری سل مبتلا شدند که 170 هزار کودک در اثر این بیماری (و ابتلا به ویروس اچ آی وی) جان خود را از دست دادند.
- سل یکی از علل مرگ افراد اچ آی وی مثبت محسوب می شود: در سال 2015 حدود 35 درصد از موارد مرگ بیماران اچ آی وی ناشی از ابتلا به بیماری سل بود.
- در سال 2015 حدود 40 هزار مورد سل مقاوم در برابر چند دارو (MDR-TB) شناسایی شدند.
- از طریق برنامه های موثر تشخیص و درمان سل طی سال های 2015-2000 میلادی، زندگی بالغ بر 49 میلیون نفر از
- پایان اپیدمی سل تا سال 2030 جزو هدف های بهداشتی اهداف توسعه پایدار (2015-2030) تعیین شده است.
- سالانه به 2 میلیارد دلار برای پر کردن شکاف منابع برای اجرای مداخلات تشخیص/درمان سل نیاز است.
روز جهانی سل 2017
امسال، دومین سال از کمپین "اتحاد برای پایان دادن به بیماری سل" است و تمرکز ویژه سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال 2017 بر این موضوع است: "هیچکس را رها نکنید". این شعار دربرگیرنده تلاش هایی برای غلبه بر موانع دسترسی به مراقبت های بهداشتی و درمانی و حذف تبعیض در ارائه خدمات درمانی است.
از جمله اهداف توسعه پایدار ملل متحد (2015-2030)، بهبود زندگی مردم، پرداختن به نیازهای سلامت و ارائه خدمات بهداشتی به همه بویژه افراد محروم، به حاشیه رانده شده و دور از نظام سلامت است و پایان دادن به سل تا سال 2030، بخشی از این برنامه محسوب می شود.
گزارش: معصومه سوهانی
منابع: globalhealth / WHO
No tags for this post.