نخستین بار دایناسورها در سال 1842 به عنوان گروهی از فسیل‌های بازمانده از خزندگان شناسایی شدند. این شناسایی حاصل کارهای متخصص آناتومی، «ریچارد اون» بود که بعد‌ها موزه تاریخ طبیعی لندن را پایه گذاری کرد. در طی دهه‌های بعدی تعداد زیادی گونه از این گروه نام‌گذاری و تعداد روز‌افزونی فسیل کشف و تشخیص داده شدند. در سال‌های نیمه قرن 19 مشخص شد که دایناسورها از نظر آناتومیکی با خزندگان متفاوت هستند و تلاش شد تا آن‌ها در یک دسته جدید با خصوصیات واضح دسته بندی شوند.
«هری گوویر» دیرینه شناس که در کمبریج زیر نظر زمین شناس « آدام سدویک» آموزش دیده بود، توانست مشخص کند، که دایناسورها را می‌توان به دو گروه کاملا مجزا تقسیم کرد؛ Saurischia یا خزنده کفلان و Ornithischia یا پرنده کفلان که بر اساس شکل آنتومی استخوان‌های متصل کننده ران و بدن شکل گرفته بود. اما با کشف دایناسورهای بیشتر مشخص شد که آن‌ها به سه گروه متمایز تعلق دارند؛ Ornithischia، Sauropodomorpha و Theropoda. در سال 1887 «سیلی» Sauropodomorpha که شامل دایناسورهای بزرگ جثه و مشهور مثل دیپلودوکوس و برنتو سوروس بودند را با تروپودها مثل دایناسورمشهور T. rex در گروه خزنده کفلان یا Saurischia قرار داد.
در ابتدا تصور می‌شد که پرنده و خزنده کفلان از هم جدا و هر کدام دارای اجدا متفاوتی هستند. اما مطالعات بعدی نشان داد که آن‌ها از یک جد مشترک تکامل یافته‌اند. مطالعات جدید روی دایناسورها و وابستگان نزدیک آن‌ها نشان داد، که باید تروپودها و پرنده کفلان را برای جدا کردن sauropodomorphs یا خزنده پاریختان، در یک گروه قرار دهیم. حالا مدت‌ها است که می‌دانیم، پرندگان با مشخصات ویژه در باسن و رانشان از تروپودها که باسن و رانی شبیه خزندگان دارند، تکامل یافته‌اند.
بررسی جدید نشان می‌دهد، گروه دایناسورها گوشت‌خواری مثل تی رکس که در نهایت تبدیل به پرندگان امروزی شدند، دارای اجداد مشترکی با اورنیتیشیاهایی بودند که شباهت زیادی به پرندگان دارند.
به هر حال گروه بندی متفاوت دایناسورها که توسط محققان پیشنهاد شده است، نشان می‌دهد، هر دو گروه تروپودها و پرنده کفلان پتانسیل تکامل پیدا کردن به شکل استخوان ران و کفل پرندگان را داشته‌اند و این کار را در تاریخ‌ها متفاوتی از حیاتشان انجام داده‌اند. « وقتی ما بررسی‌هایمان را شروع کردیم، متعجب شدیم که چرا برخی از اورنیتیشا‌های اولیه از نظر آناتومی شبیه تروپودها هستند». این را نویسنده ارشد مطالعه « متئو بارون» دانشجوی دکترای علوم زمین در دانشگاه کمبریج می‌گوید. او ادامه می‌دهد:« مطالعه جدید ما نشان داد که این دو گروه در واقع بخشی از یک کلاد ( در دانش سامانه‌شناسی زیستی، کلاد تک‌شاخه‌ای از درخت تبارزایی است که یک نیای مشترک و تمامی نوادگان او (شامل گونه‌های از میان رفته و گونه‌های زنده) را در بر می‌گیرد) هستند. این نتیجه گیری بسیار شگفت انگیزی بود، چون برخلاف همه چیزهایی است، که تا به حال یاد گرفته‌ایم».
او اضافه می‌کند:« تروپودهای گوشت‌خوار بسیار به اورنیتشاهای گیاه‌خوار و جانورانی مثل دیپلودوکوس که خارج از دسته‌بندی‌های رایج دایناسورها قرار دارد، نزدیک هستند». او ادامه می‌دهد:« این به این معنی است که ما باید تعریف دایناسورها را تغییردهیم تا مطمئن شویم که دیپلودوکس و نزدیکانش از دسته‌بندی دایناسورها بیرون نمی‌مانند».
تجدید نظر در دسته بندی ارونیتیشیاها و تروپودها به نام Ornithoscelida نام‌گذاری شده است، که در اصل توسط زیست‌شناس تکاملی، « توماس هرنی هاکسلی» در سال 1870 یشنهاد شده بود. دکتر «دیوید نورمن» نویسنده همکار این مطالعه از دانشگاه کمبریج می‌گوید:« پیامد‌های این تحقیق بسیار جالب وعمیق هستند». داسنایورهای پا مرغی، که البته نام متناقضی داشتند، چون به نظر می‌رسید در نهایت به پرندگان تبدیل نشده‌اند، حالا به اجداد پرندگان متصل شده‌اند.
همچنین بررسی دقیق‌تر درخت خانوادگی دایناسورها منجر به یک نتیجه‌گیری عجیب دیگر هم شده است. بر اساس نتایج این تحقیق که در Nature منتشر شده است، برای سال‌ها تصور می‌شد، برای نخستین بار سر و کله دایناسورها از نیمکره جنوبی، جایی که که قاره باستانی گوندوانا نامیده می‌شد، پیدا شده است. در واقع قدیمی‌ترین فسیل دایناسور پیدا شده در آمریکای جنوبی که بخشی از قاره قدیمی بوده، باعث این نتیجه گیری بود. اما بررسی مجدد تاکسون یا آرایه‌های زیستی نشان می‌دهد که دایناسورها در واقع از نیمکره شمالی یا قاره باستانی لاوراسیا منشاء گرفته‌اند. « این مطالعه به شکل انقلابی‌ای درخت خانوادگی دایناسورها را از نو ترسیم و یک چهارچوب جدید برای فهم تکامل، زیست‌شناسی و توزیع آن‌ها در طول زمان فراهم می‌کند». این را نویسنده همکار این مطالعه «پائول برت» از موزه تاریخ طبیعی لندن می‌گوید. اگر مطالعات بعدی نتایج این مطالعه را تایید کنند، این دسته بندی جدید می‌تواند به بسیاری از مشکلات و تناقض‌ها در دسته‌بندی و نسبت‌ها در خانواده دایناسورها پاسخ داده و آن‌را حل و فصل کند.
علی رنجبران
No tags for this post.