راه اشتغال دانشجویان، ناهموار شده است
اخیرا چند نمایشی که محصول جشنواره تئاتر دانشگاهی بودند، روی صحنه رفتند که در ظاهر، اتفاق خوبی است اما نکته اینجاست که کارگردانان این آثار چشم‌انداز روشنی پیش روی خود نمی‌بینند.
زهرا تقوی: تعطیلی جشنواره تئاتر دانشگاهی شاید در ظاهر فقط تعطیلی یک رویداد مهم دانشجویی باشد، اما دانشجویانی که از دل این جشنواره به بدنه حرفه‌ای تئاتر پیوسته‌اند، نقش جشنواره تئاتر دانشگاهی را در اشتغال خود و نیز تاثیر آن را در ارتقای سطح کیفی تئاتر بدنه بسیار حائز اهمیت می‌دانند.
در چند وقت اخیر نمایش‌هایی همانند «هار»، «هیوشیما»، « وحشی»، «به زور» و … به عنوان آثاری از گروه‌های جوان در قالب اجرای عمومی روی صحنه رفتند. برخی از این نمایش‌ها مانند «هار» و «وحشی» محصولات جشنواره تئاتر دانشگاهی بودند که در دوره‌های پیشین این جشنواره روی صحنه رفته بودند. «هیوشیما» و «به زور» نیز در دل دوره‌های آموزشی «کطاب جمئه» که درواقع کارگاه‌های آموزشی سید محمد مساوات است، شکل گرفته‌اند و به عنوان برگزیدگان جشنواره داخلی این دوره‌ها معرفی شده‌اند.
اما کارگردانان هر 4 نمایش معتقدند که چشم‌انداز روشنی از بابت اشتغال، پیش روی خود نمی‌بینند. آنان در گفتگوهایی مجزا عنوان کرده‌اند که حضور در جشنواره تئاتر دانشگاهی با وجود همه دشواری‌هایی که برای ورود به این جشنواره وجود داشت، راهی سخت اما مطمئن بود. دانشجویی که در این جشنواره برگزیده می‌شد، این بخت را داشت تا در جشنواره تئاتر فجر نیز حضور پیدا کند و البته جایزه بزرگترش گرفتن نوبت اجرای عمومی بود. همچنانکه در دهه‌های گذشته چهره‌هایی مانند سید مرتضی میرمنتظمی ، رضا ثروتی، اشکان خیل‌نژاد، سید محمد مساوات، سمانه زندی‌نژاد و … به واسطه حضور در جشنواره‌های دانشجویی مانند جشنواره تئاتر دانشگاهی، جشنواره تئاتر تجربه و … به بدنه حرفه‌ای تئاتر معرفی شدند و حالا جزو چهره‌های شناخته‌شده تئاتر به شمار می‌آیند.
حضور و برگزیده شدن در جشنواره دانشگاهی، تنها به منزله معرفی به تئاتر بدنه نبود بلکه راه این جوانان را برای اشتغال هموار می‌ساخت اما حالا که این جشنواره تعطیل شده، دانشجویان تئاتر هیچ افقی برای معرفی خود به بدنه حرفه‌ای تئاتر و به تبع آن برای اشتغال در آینده نمی‌بینند.
بسیاری از آنان معتقدند که در حال حاضر فقط پول حرف اول و آخر را می‌زند. به طوری که حتی برخی از آنان درس خواندن در دانشگاه را موجب اتلاف وقت و انرژی می‌دانند و معتقدند با حضور در دوره‌های آزاد و آموزشگاه‌های هنری، زودتر و بی‌دردسرتر می‌توانند به فضای حرفه‌ای تئاتر وصل شوند.
با شکل‌گیری تئاترهای خصوصی، نه تنها مناسبات تئاتر بدنه تغییر کرده است، که شرایط برای گروه‌های جوان نیز به کلی عوض شده است. در حال حاضر هر جوانی که از وضعیت مالی بهتری برخوردار باشد، می‌تواند با اجاره کردن سالنی خصوصی، نمایشی روی صحنه بیاورد و به تدریج روزمه‌ای برای خود بسازد. چراکه در بعضی از این سالن‌ها، نگاه کیفی وجود ندارد و صرفا پرداخت اجاره، معیار مد نظر سالن‌دار است.
امیر ساعتچی که در چند ماه اخیر نمایش «وحشی» را روی صحنه برده و با اجرای نمایش «هار» هم همکاری داشته است، پیش‌تر بر نقش مهم جشنواره دانشگاهی در معرفی استعدادهای جوان تاکید کرده و خبرگزاری سینا گفت: یش از شرکت در جشنواره دانشگاهی، ما یک گروه جوان و ناشناخته بودیم که نه سالنی تحویل‌مان می‌گرفت و نوبت اجرا به ما می‌داد و حتی اگر موفق می‌شدیم با پرداخت اجاره‌های بالا در یک سالن خصوصی نوبت اجرا بگیریم، تماشاگری ما را نمی‌شناخت و حاضر نمی‌شد برای دیدن نمایش ما ریسک کند. بنابراین ما مدیون جشنواره تئاتر دانشگاهی هستیم.»
اما نرگس نیک سیرت، بازیگر و مشاور کارگردان نمایش «هار» نیز ، جشنواره دانشگاهی را فرصتی طلایی برای دانشجویان دانسته و گفته است: «جشنواره نه تنها برای دانشجویان فرصتی ویژه بود، بلکه باعث شده بود تا سطح کیفی تئاتر کشور بالا برود چون دانشجو، نگران گیشه و فروش نمایش خود نیست بلکه جسور است و دغدغه هنر دارد. به همین دلیل در آثار دانشگاهی، همواره تنوع فکر و ایده دیده می‌شود و در سال‌های گذشته، همین سبب می‌شد تا این تنوع به بدنه تئاتر کشور هم راه یابد. تا همین چند سال پیش که جشنواره برگزار می‌شد، تنوع کارهای روی صحنه قابل قبول بود ولی در چند سال اخیر، تعطیلی جشنواره دانشگاهی و وقوع برخی اتفاقات دیگر در تئاتر سبب شد تا طیف تماشاگران تغییر کند.»
اما سپیده سروری که به تازگی نمایش «به زور» را در تئاتر لبخند روی صحنه برده است، معتقد است که اگر الان اگر دانشجویی نمایشی آماده کرده باشد، برای اجرا در تالار مولوی که با ازدحام زیادی رو به روست، باید مدت‌ها منتظر بماند. سالن‌های دیگر هم نمی‌توانند به دانشجویی که هیچ رزومه‌ای ندارد، اعتماد کنند و به او نوبت اجرا بدهند. هزینه اجاره سالن‌های خصوصی هم که بسیار بالاست. مجموعه این شرایط دانشجویان را دلزده می‌کند.
همه این دانش‌آموختگان تئاتر خواستار احیای جشنواره تئاتر دانشگاهی هستند و معتقدند این جشنواره همانطور که در دانشجویان شوق و شور کار کردن ایجاد می‌کند، با اجرای آثاری که در قید و بند گیشه و مناسبات تجاری نیستند، زمینه‌ای برای ارتقای سطح کیفی تئاتر بدنه نیز فراهم می‌آورد.
عکس: مهر
