“دیوان فنای خویی” به تصحیح دکتر شهریار حسن‌زاده اخیراً منتشر شده است. این اثر، که بازتابی از اوضاع اجتماعی دوران قاجار به شمار می‌آید، اشعار فلسفی و عرفانی شاعر را به خواننده معرفی می‌کند.
به گزارش خبرگزاری سینا: دکتر شهریار حسن‌زاده، استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه آزاد اسلامی، در ادامه فعالیت‌های خود در نشر آثار ادبای عرفانی، به تازگی “دیوان میرزاعبدالرسول زنوزی خویی” را به تصحیح خود منتشر کرده است. این اثر برای اولین بار در دسترس علاقمندان قرار گرفته و هدف از آن، بازشناسی و معرفی شخصیت و آثار این عالم شناخته‌شده در حوزه فلسفه و عرفان است.
دکتر حسن‌زاده پیش از این نیز آثار مرتبط با زندگی و دیوان پدر میرزاعبدالرسول، یعنی میرزاحسن زنوزی خویی، فیلسوف مشهور دوران قاجار، را منتشر کرده است.
مصحح اثر در پیشگفتار کتاب به قرن‌های پنجم و ششم هجری اشاره کرده و این دوران را از نظر ادبی و فرهنگی بسیار مهم دانسته است. او به شکوفایی فرهنگی خوی در این دوره اشاره می‌کند و می‌نویسد که این شهر در آن زمان مکانی برای تجمع اندیشمندان و دانشمندان بوده است.
دکتر حسن‌زاده آثار خاندان زنوزی را دایره‌المعارف بزرگی از دانش و فرهنگ معرفی کرده و توضیح می‌دهد که این خاندان به دلیل اهمیت علم و ادب، در خوی شناخته شده بودند و در این شهر خانواده‌هایی همچون میرزا حسنی و حسنی شکل گرفتند.
زندگی و فعالیت‌های علمی و ادبی: میرزا عبدالرسول زنوزی خویی، شاعر و فیلسوف ایرانی، یکی از چهره‌های برجسته عصر قاجار است. او در خوی به دنیا آمد و در محیطی فرهنگی و علمی رشد کرد. از همان دوران کودکی به کسب دانش علاقه‌مند بود و در زمینه‌های مختلفی چون ادبیات، فلسفه، حکمت و تفسیر قرآن مهارت پیدا کرد. در اشعارش علاوه بر بیان احساسات شخصی، مسائل اجتماعی و سیاسی زمان خود را نیز مطرح کرده و از ظلم و فساد انتقاد کرده است.
دوره قاجار: عصری پر از تحولات دوره قاجار، که به دلیل ضعف حکومت مرکزی و تأثیرات بیگانگان شناخته می‌شود، در عین حال شاهد تحولات فرهنگی و اجتماعی بود. این دوره با چالش‌های زیادی مواجه بود و آثار زنوزی خویی نیز بازتابی از این تحولات است. اشعار او، به ویژه از دیدگاه اجتماعی، تصویری از وضعیت زمانه او ارائه می‌دهند.
ویژگی‌های ادبی و عرفانی اشعار فنای خویی: اشعار زنوزی خویی به دلیل آمیختگی عرفان و حکمت، زبان ساده و روان، و مضامین اجتماعی قابل توجه است. او به پیروی از عرفا و فیلسوفان بزرگی همچون ابن‌عربی و ملاصدرا، مفاهیم عرفانی را در اشعارش گنجانده است. این اشعار علاوه بر بار عرفانی، به مشکلات اجتماعی زمانه نیز پرداخته و در بسیاری از موارد از ظلم و فساد انتقاد کرده است.
ویژگی‌های دیوان فنا: دیوان فنا، به دلیل غلبه مضامین عرفانی و عاشقانه، یکی از آثار مهم در ادبیات عرفانی ایران است. زبان ساده و روان شاعر، با استفاده از تعبیرات بدیع و مفاهیم عمیق، موجب جذابیت این اشعار برای عموم می‌شود. همچنین، تأثیرپذیری از شاعران پیشین مانند حافظ و سعدی در این دیوان قابل مشاهده است، اما شاعر با سبک خاص خود توانسته هویت مستقلی ایجاد کند.
این دیوان به دلیل عمق اندیشه، زیبایی زبان و تنوع مضامین، مورد توجه پژوهشگران و علاقه‌مندان به ادبیات و عرفان اسلامی قرار گرفته است. برخی اشعار این دیوان به زبان ترکی آذربایجانی نیز آمده است.
درباره کتاب: “دیوان فنای خویی” به تصحیح دکتر شهریار حسن‌زاده در 435 صفحه و قطع وزیری توسط انتشارات خویی منتشر شده است. دکتر حسن‌زاده استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی و تبریز است.