به گزارش خبرگزاری سینا، در این نشست سید رضی آقا سیدی معاون پشتیبانی و مدیریت منابع و سرپرست سازمان تجاری‌سازی فناوری و اقتصاددانش‌بنیان جهاددانشگاهی با اشاره به مهم‌ترین اهدافی که در این نشست‌ها دنبال می‌شود اظهار کرد: فضای مجازی همه ابعاد زندگی مردم را در جهان امروز تحت تأثیر قرار داده است که اقتصاد و تجارت نیز از این قاعده مستثنی نیست. ما بر حسب مأموریت‌های ذاتی سازمان تجاری‌سازی و اقتصاد دانش‌بنیان جهاددانشگاهی وظیفه خود دانستیم که با برگزاری سلسله نشست‌هایی در این حوزه پیش‌بینی پذیری و آرایش نظام خط‌مشی گذاری را به ذی‌نفعان گزارش کنیم.
سرپرست سازمان تجاری‌سازی فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان تصریح کرد: امیدواریم با دریافت بازخورد‌های خوب به تخصصی سازی نشست‌ها و ارائه مفاهیم بهتر در زمینه “ارائه الگوی ارزیابی خط‌مشی‌های فضای مجازی در جمهوری اسلامی ایران” برسیم.
وی با اشاره به جایگاه جهاددانشگاهی و اینکه آیا این نهاد به شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملی فضای مجازی کمک خواهد کرد؟ یادآور شد: با توجه به اینکه یک پارادوکس ذاتی میان نهاد‌های دولتی و ارزش‌های سنتی آن‌ها وجود دارد، مادامی‌که این پارادوکس در نهاد کلان حل نشود باکم و زیادشدن نهاد‌ها تغییری در این شورا ایجاد نخواهد شد و جهاددانشگاهی نیز به دلیل ماهیت مسئله محوری خود، در همه شئونی که بتواند بهبود خط‌مشی گذاری را رقم بزند درصحنه حضور خواهد داشت و آمادگی دارد در کنار حاکمیت و دولت به این بخش کمک کند.
آقا سیدی بابیان اینکه موضوع اکوسیستم و زیست‌بوم ارزشیابی در بحث فضای مجازی اهمیت ویژه‌ای دارد گفت: متأسفانه هنوز تکنولوژی کافی در حکمرانی برای مرزبندی این مفهوم وجود ندارد. این موضوع باید شفاف‌تر موردبحث و بررسی قرار بگیرد. هنوز حکمرانی در زمینه فضای مجازی با خود تعارف دارد. با اینکه سه سال از نوشته شدن سند راهبردی گذشته است هنوز نگاه سنتی وجود دارد. اگر کمی کلان‌تر به فضای مجازی نگاه شود و بازآفرینی نگاه سنتی به آن صورت بگیرد می‌توان شرایط این زیست‌بوم را بهبود بخشید. ما در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری این موضوع را پیگیری کردیم. یکی از فاکتور‌های ارزیابی موجود برای مثال تعداد دنبال کننده است در حالی که ما نمی‌دانیم اگر فردا از خواب بیدار شویم آیا همچنان این پلتفرم فعال و جاری است یا خیر.
وی یادآور شد: متأسفانه این عوامل پیگیری و بررسی نمی‌شوند و با هر پیش‌فرضی به حال خود رها می‌شوند و کار خود را ادامه می‌دهند. باید بفهمیم که حکمرانی چه رویکرد و سیاستی برای سکوها، پلتفرم‌ها و فناوری‌های فضای مجازی و مدل‌های درآمدزایی جدید خواهد داشت. الآن در حکمرانی پاسخگویی برای شرکت‌های دانش‌بنیان و فعالان فناوری‌های تجاری وجود ندارد و کسی نمی‌داند مطالبه این پلتفرم‌ها باید از کجا پیگیری شود.
ضعف نظارت در حوزه فضای مجازی
دکتر محمدصادق نصراللهی، عضو گروه فرهنگ و حکمرانی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) نیز در این نشست با اشاره به اینکه آن چیزی که در شورای عالی فضای مجازی ضعیف است، نظارت است، گفت: موارد متعددی در شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی مصوب شده، اما متأسفانه به اجرا نرسیده است و این در حالی است که شان ذاتی مرکز ملی فضای مجازی، شأن نظارت بر اجرا و ارزیابی مصوبات است. این شورا ۱۳ سال است که فعالیت می‌کند و ارزیابی ساختار، فرایندها، مصوبات و … به‌خصوص مصوبات پایه آن باید مورد ارزشیابی قرار گیرد.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه شورا دچار نوعی پارادوکس ساختاری در مصوبات و برنامه‌های خود شده است گفت: از یک سو دبیری شورا بر عهده قوه مجریه و دولت است و از سوی دیگر شورا بین اینکه در قوه مجریه تعریف شود یا در مجموعه حاکمیت مصداق پیدا کند، در رفت و آمد بوده است. پروسه انتخاب دبیر شورا با پیشنهاد رئیس‌جمهور، تأیید اعضا و تأیید مقام معظم رهبری صورت می‌گیرد، اما دبیر‌ها بین فضای کلی حاکمیت و قوه مجریه می‌مانند و گاهی عمر فعالیت آن‌ها به دو سال هم نمی‌رسد.
مسئله ارزشیابی در سیاست‌گذاری و خط و مشی‌ها مورد غفلت واقع‌شده است
مهرداد حیدری، هم بنیان گذار اندیشکده حکمرانی شاخص نیز در نشست سازمان تجاری‌سازی و اشتغال دانش‌بنیان جهاددانشگاهی در زمینه ارائه الگوی ارزیابی خط‌مشی‌های فضای مجازی در جمهوری اسلامی ایران گفت: در سیاست‌گذاری فضای مجازی مشکلات زیادی وجود دارد که اصلی‌ترین آن سیاسی شدن مسئله ارزشیابی است.
وی با تأکید بر اینکه کشور ما در سطح جهانی با ارزشیابی قضاوت و رتبه بندی می‌شودگفت: ارزشیابی تعاریف زیادی دارد. اساساً راه رسیدن به تمدن و گفتمان فرهنگ و تمدنی استفاده از فناوری ارزشیابی در اجرای مصوبات مختلف است. در ارزشیابی خلاقیت حرف اول را می‌زند؛ ارزشیاب باید بسیار خلاق باشد. ارزشیابی نوعی تولید است که ویژگی‌هایی ازجمله دقت‌مندی و ظرافت‌مندی دارد، سومین ویژگی ارزشیابی این است که ارزشیابی پاسخ‌گرا و عمل‌گرا است و در نهایت ارزش‌مدار است.
حیدری در خصوص الگوی ارزشیابی فضای مجازی، گفت: «فضای مجازی نظامانی است که می‌تواند برساخته از برهم کنش انسان و ماشین بر بستر شبکه باشد». الگوی ارزشیابی خط‌مشی فضای مجازی یعنی الگوی فناوری جهت پاسخ به بهبود مستمر نظامات برهم کنش که دارای ویژگی‌های خلاقیت، دقت و ظرافت، ارزشیابی، نظریه اندود و پاسخگو به نیاز است.
وی با تشریح الگوی ارزشیابی خط‌مشی فضای مجازی گفت: خلاقیت، دقت و ظرافت، ارزش مدار و نظریه اندود و پاسخگو به نیاز‌ها الگویی جهت پاسخ به بهبود نظامات بر هم کنش در خط‌مشی فضای مجازی است.
حیدری افزود: در تارنمای شاخص‌ها باید شاخص جهانی خلق کرد و در این راستا باید فناوری بهبود مستمر با ویژگی‌های خلاقیت، صناعت، ارزش مداری و نظریه مندی و پاسخ به نیاز همراه باشد.
تصمیم‌گیری هزینه دارد
سید مجتبی امامی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه امام صادق (ع) نیز بر لزوم حضور ارزشیابی‌های مختلف توسط بازیگران مختلف باارزش‌های مختلف تأکید کرد و گفت: یکی از چالش‌هایی که ما را به تصمیم متقن نمی‌رساند این است که تک ارزش را مطلق ارزیابی کنیم. مثلاً اگر فردی به مسئله اقتصاد توجه دارد هر چیزی که باعث چالش اقتصادی می‌شود را نفی کند و ارائه کردن آن را غیرعقلانی بداند. مسائل را نباید را تک‌ارزشی ببینیم و ابعاد حقوقی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، امنیتی و … را نیز در نظر نگیریم.
وی تصریح کرد: تصمیمات باید آگاهانه و نرم‌افزارپذیر باشد یعنی باید تصمیم گیران آموزش ببینند و با ابعاد مختلف مباحث آشنا شوند در غیر این صورت نمی‌توان با یک پلتفرم ارزشیابی انجام داد.
استفاده از تجربه جهاددانشگاهی در انجام طرح پژوهشی در حوزه فضای مجازی
الهام فهام، استادیار پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات جهاددانشگاهی نیز با تأکید بر اینکه ارزیابی را اگر رویداد ببینیم باید جای مشخصی برای آن قرار دهیم، گفت:، اما ارزیابی را ما در تمام مراحل سیاست‌گذاری داریم. مثلاً ارزیابی آینده‌نگر داریم که در تدوین سیاست به کار ما می‌آید. ارزیابی ارتباط داریم که ارتباط اقدامات با آنچه طراحی کرده‌ایم در آن بررسی می‌شود.
وی در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه سند راهبردی فضای مجازی در بخش علوم و فناوری پژوهشکده فناوری اطلاعات جهاددانشگاهی تدوین‌شده است، نحوه تدوین این بخش از سند را تشریح کرد.
سمیه قربانی، مدیر سامانه‌های نوین فناوری و حمایت از نوآوری جهاددانشگاهی نیز با اشاره به اینکه در تمام پروژه‌ها، ما بحث ارزیابی و تأثیر اجتماعی را جدی می‌گیریم، گفت: در خصوص فضای مجازی نیز ارزیابی اجتماعی و فرهنگی بسیار مهم است و برآورد اثرات فرهنگی، اجتماعی فضای مجازی مهم است، اما در بازنگری اسناد مرتبط با فضای مجازی برآورد اثرات فرهنگی، اجتماعی فضای مجازی بسیار مهم است و باید مدنظر قرار گیرد.
محمدصادق سبط الشیخ انصاری، معاون راهبری پارک‌ها و مراکز رشد سازمان تجاری‌سازی فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان جهاددانشگاهی نیز گفت: در مورد مسائل فضای مجازی در کنار شورای عالی فضای مجازی سایر نهاد‌ها نیز ورود می‌کنند، ولی باید به این شورا مرجعیت داده شود. در شورای رقابت که بحث پلتفرم‌ها مطرح است، باید مرز‌ها مشخص و اعمال سلیقه نشود و بحث‌های تخصصی از بحث‌های سیاسی امنیتی جدا شود.
محسن غفاری، مدیر پروژه‌های نرم‌افزاری و پژوهشگر فناوری متاورس و هوش مصنوعی نیز با اشاره به اینکه برای عوام صرفاً مسئله فیلترینگ مطرح است، اما باید مسئله فیلترینگ هوشمند را مد نظر قرار دهیم، گفت: فرهنگ قلب تپنده فضای مجازی است که باید آن را بشناسیم و مدیریت کنیم. اگر فیلترینگ هوشمند انجام می‌دادیم، می‌توانستیم ولنگاری را مدیریت کنیم.
در پایان آقا سیدی ضمن جمع‌بندی نظرات و پیشنهاد‌های ارائه شده از سوی حاضران در جلسه، گفت: کنشگران علمی و پژوهشگران روایت متفاوتی از موضوع ارزشیابی دارند و این نشان می‌دهد ابتدای جلسات را با موضوع مناسبی آغاز کرده‌ایم و در جلسات آتی به موضوعات کاربردی‌تر در این حوزه خواهیم پرداخت که با خط و مشی سازمان تجاری‌سازی فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ارتباط بیشتری دارد.
منبع: روابط عمومی جهاددانشگاهی