انجام نخستین راهپیمایی فضایی جهان

این اصطلاح نه تنها برای فضانوردانی که در مدار زمین از فضاپیما خارج می‌شوند، بلکه برای فضانوردانی که بر روی ماه راهپیمایی کردند  نیز به کار می‌رود. فضانوردانی که اقدام به راهپیمایی فضایی می‌کنند، باید لباس فضایی ویژه‌ای بپوشند که آنها را در خلأ فضا و در مقابل تشعشعات خطرناک کیهانی محافظت کند.

فضانوردان در هنگام راهپیمایی فضایی ممکن است با «کابل عایق اطمینان» به فضاپیمای خود متصل باقی بمانند. کابل عایق اطمینان باقی ماندن فضانورد در نزدیکی فضاپیما را تضمین و بازگشت او را به داخل سفینه تسهیل می‌کند. برخی از لباس‌های فضایی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که هوای مورد نیاز فضانورد را از طریق لوله‌ای که در کابل عایق اطمینان جاسازی شده دریافت می‌کنند. در این صورت به کابل عایق اطمینان «کابل بند نافی» گفته می‌شود. علاوه بر هوا، ممکن است اقلام دیگر مورد نیاز برای زندگی و کار فضانورد، مانند الکتریسته و آب، نیز از درون کابل بند نافی به لباس فضایی منتقل شود.

در برخی از راهپیمایی‌های فضایی، از کابل عایق اطمینان استفاده نمی‌شود و فضانورد از ابزارهای دیگری برای بازگشت به فضاپیما استفاده می‌کند.(در این موارد شانس نجات فضانوردان در صورت بروز اتفاقات ناگهانی خیلی پایین است(

راهپیمایی فضایی باز آلدرینروی ماه در ماموریت آپولو ۱۱

•نخستین راهپیمایی فضایی در ۲۷ اسفند ۱۳۴۳ (۱۸ مارس ۱۹۶۵) توسط الکسی لئونوف کیهان‌نورد روسی و پس از خروج وی از فضاپیمای واسخود-۲ انجام  شد.

•نخستین راهپیمایی فضایی روی ماه در ۲۹ تیر ۱۳۴۸ (۲۰ ژوئیه ۱۹۶۹) توسط نیل آرمسترانگ فضانورد آمریکایی در طی ماموریت آپولو ۱۱ و پس از خروج وی ازماه‌نشین آپولو (موسوم به «عقاب») انجام شد. دقایقی بعد، باز آلدرین هم به آرمسترانگ پیوست. راهپیمایی فضایی این دو نفر به مدت ۲ ساعت و ۳۲۲ دقیقه  به طول انجامید.

•نخستین راهپیمایی فضایی بدون استفاده از کابل اطمینان در مدار زمین در تاریخ ۱۸ بهمن ۱۳۶۲ (۷ فوریه ۱۹۸۴) توسط بروس مک‌کندلس فضانورد آمریکایی پس از خروج وی از فضاپیمای چلنجر انجام شد. پس از دقایقی، رابرت استوارت هم به او پیوست. راهپیمایی فضایی این دو فضانورد ۵ ساعت و ۵۵۵ دقیقه به  طول انجامید.

•نخستین فضانورد زن که اقدام به راهپیمایی فضایی کرد، اسوتلانا ساویتسکایا کیهان‌نورد روسی بود. وی در تاریخ ۳ مرداد ۱۳۶۳ (۲۵ ژوئیه ۱۹۸۴) از ایستگاه فضایی سالیوت-۷ خارج شد و راهپیمایی او در مدار زمین به مدت ۳ ساعت و ۳۵۵ دقیقه به طول انجامید.

•طولانی‌ترین عملیات راهپیمایی فضایی به مدت ۸ ساعت و ۵۶ دقیقه توسط سوزان هلمز فضانورد آمریکایی در تاریخ ۲۱ اسفند ۱۳۷۹ (۱۱ مارس ۲۰۰۱) انجام شد.

•آناتولی سولوویف فضانورد روسی با ۱۶ راهپیمایی دارای رکورد بیشترین تعداد راهپیمایی فضایی است. وی رکورددار بیشترین ساعات راهپیمایی فضایی نیز هست: ۱۶ راهپیمایی فضایی او جمعاً ۸۲ ساعت و ۲۲۲ دقیقه به طول انجامیده‌اند.

تعاریف راهپیمایی فضایی

به خاطر تفاوت تاریخی در طراحی و برنامه‌ریزی در سامانه‌های فضایی روسیه و آمریکا، تعریف راهپیمایی فضایی از دید روس‌ها و آمریکاییان یکسان نیست. بر اساس تعریف روسیه، راهپیمایی فضایی وقتی آغاز می‌شود که فضانورد در محیط بدون فشار هوا (خلأ) در خارج از فضاپیما قرار گرفته باشد. فضاپیماهای نسل دوم شوروی مانند واسخود در بخش خارجی خود دارای محفظه هوایی ویژه‌ای  بودند. فضانورد ابتدا وارد آن محفظه می‌شد و پس از تخلیه هوای محفظه، عملیات راهپیمایی فضایی با قرار گرفتن وی در خلأ و خروج از محفظه آغاز می‌گشت.

فضاپیماهای آمریکایی دارای محفظه هوایی ویژه نبودند و برای آغاز راهپیمایی فضایی باید هوای کابین فضانوردان کاملاً تخلیه می‌شد. به همین علت برای فضانوردان آمریکایی، آغاز راهپیمایی فضایی وقتی است که لباس ویژهٔ راهپیمایی فضایی به اصطلاح عملیاتی شده باشد، یا به عبارت دیگر استفاده از باتری‌هایش را شروع کرده باشد.

خطرات راهپیمایی فضایی

راهپیمایی فضایی ریسک‌ها و خطرهای زیادی به همراه دارد. مهمترین ریسکی که فضانورد در هنگام راهپیمایی فضایی با آن روبرو است، برخورد با خرده زباله‌های فضایی است. فضاپیماها و سایر مدارگردها در مدار زمین با سرعت بسیار بالایی در حرکت هستند؛ برای مثال سرعت حرکت ایستگاه فضایی بین‌المللی در مدار زمین بیش از ۲۷۶۰۰ کیلومتر بر ساعت است. در چنین سرعتی، انرژی جنبشی ذرات بسیار کوچک مانند یک قطعه فلز ریز یا حتی یک ذره ماسه بسیار بالا است،  و می‌توانند در برخورد با فضانورد مثل گلوله تفنگ عمل کنند!

پس از آغاز راهپیمایی‌های فضایی، خطرات ناشی از برخورد پسماندهای بسیار کوچکی که می‌توانست به راحتی پوشش نازک و حساس لباس فضانوردان را پاره کند، معضل دیگری بود که آژانسهای فضایی را به تحقیق و تفکر بیشتری واداشت. این موضوع در سال ۱۹۹۱، زمانی که دستکش یکی از فضانوردان شاتل فضایی آتلانتیس هنگام راهپیمایی و در اثر برخورد بسیار کوچکی پاره شد، اهمیت ویژه‌ای یافت.

با هر ماموریت فضایی جدید، پسماندهای فضایی بیشتری تولید می‌شود و ریسک برخورد قطعات ریز با فضانوردان هم افزایش می‌یابد. به این پدیده سندروم کسلر می‌گویند.

 

 

 

منبع:ویکیپدیا

No tags for this post.