والت دیزنی با 200 هزار کارمند، درآمد سالانه ناخالص ۸۸.۸۹۸ میلیارد دلار و سود خالص ۲.۳۵۴ میلیار دلار، یکی از بزرگترین امپراتوری‌های رسانه‌ای در جهان است. راهبرد‌های درآمدی دیزنی شامل چندین جنبه کلیدی است که به ایجاد و حفظ درآمد پایدار کمک می‌کند؛ مانند:
۱. صنعت فیلم و تلویزیون
دیزنی در تولید و توزیع فیلم‌های سینمایی و برنامه‌های تلویزیونی به صورت گسترده فعالیت می‌کند. شرکت‌های بزرگ زیرمجموعه دیزنی در این حوزه عبارتند از:
استودیو والت دیزنی (Walt Disney Studios): تولید انیمیشن و فیلم‌های لایواکشن.
پیکسار (Pixar): سازنده برترین انیمیشن‌های جهان
مارول استودیوز (Marvel Studios): سازنده فیلم‌های پرفروش مبتنی بر شخصیت‌های کمیک.
لوکاس‌فیلم (Lucasfilm): تولیدکننده سری فیلم‌های جنگ ستارگان (Star Wars).
فاکس قرن بیستم ((20th Century Fox): تولیدکننده فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی.
نکته قابل توجه این است که بسیاری از محصولات شرکت والت دیزنی بدون لوگوی مستقیم این شرکت منتشر می‌شوند؛ دیزنی به خوبی درک کرده مخاطبان محصولات مختلف آن متفاوت هستند. استفاده از برندهای مختلف به دیزنی این امکان را می‌دهد که بتواند به بازارهای هدف خاص خود دسترسی داشته باشد. مثلا دیزنی همیشه تلاش می‌کند تصویر خانوادگی و مثبت خود را حفظ کند. در نتیجه برخی از محصولات یا محتوای بزرگسالانه‌تر که ممکن است با تصویر برند اصلی سازگار نباشد، بدون نام دیزنی و تحت برندهای دیگر منتشر می‌شوند تا از ارتباط آن‌ها با محتوای خانوادگی و کودکانه جلوگیری شود.
2019، سالی طلایی برای دیزنی
در طول سال‌های اخیر شرکت والت دیزنی از نظر فروش بلیط‌های سینمایی با فراز و نشیب‌های قابل‌توجهی روبرو بوده است. در سال ۲۰۱۹، دیزنی با فروش بیش از ۴ میلیارد دلار در گیشه‌های جهانی، به خصوص با عناوینی مثل «انتقام‌جویان: پایان بازی» و «شیرشاه» به اوج خود رسید. این سال به عنوان یکی از پررونق‌ترین سال‌های دیزنی شناخته می‌شود. با این حال، در سال ۲۰۲۰ و به دنبال همه‌گیری بیماری کرونا و با تعطیلی سینماها در سراسر جهان، تعداد فروش بلیط‌های سینمایی دیزنی به شدت کاهش یافت و این کاهش یکی از بزرگترین افت‌های تاریخ دیزنی بود.
وقتی دیزنی‌پلاس خلوتی گیشه‌ها را جبران می‌کند
در سال ۲۰۲۰، دیزنی توانست از افزایش تقاضا برای محتوای دیجیتال بهره ببرد و دیزنی پلاس (Disney+) به یکی از موفق‌ترین سرویس‌های استریمینگ تبدیل شد. از زمان راه‌اندازی آن در نوامبر ۲۰۱۹، این سرویس به سرعت رشد کرد. در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ شرایط به تدریج بهبود پیدا کرد و سرویس‌های استریمینگ به یکی از مهم‌ترین اجزای صنعت سرگرمی تبدیل شدند. با تعطیلی سینماها و محدودیت‌های قرنطینه، مصرف محتوای دیجیتال به شدت افزایش یافت و پلتفرم‌های استریمینگ مانند دیزنی پلاس (Disney+) به بخشی کلیدی از استراتژی کسب‌وکار دیزنی بدل شدند.
پس از کرونا دیزنی به تغییر مدل انتشار محتوا پرداخت و بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌ها را به صورت همزمان در سینماها و پلتفرم‌های استریمینگ منتشر کرد. دیزنی به همراه سایر پلتفرم‌های استریمینگ مانند Netflix و Amazon Prime Video به عنوان اصلی‌ترین راه برای دسترسی به محتوای سینمایی و تلویزیونی در دوران پساکرونا مطرح شد. این تغییر باعث شد استریمینگ به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های استراتژی درآمدی دیزنی در سال‌های آینده باقی بماند.
وی‌اودی‌های تحت مالکیت دیزنی
دیزنی در سال‌های اخیر حضور خود را در فضای استریمینگ گسترش داده است:
دیزنی پلاس (Disney+): سرویس استریمینگ دیزنی که محتواهای انحصاری از جمله فیلم‌ها و سریال‌های دیزنی، مارول، جنگ ستارگان و پیکسار را ارائه می‌دهد. دیزنی پلاس (Disney+) به عنوان سرویس اصلی استریمینگ دیزنی به بیش از ۱۵۰ میلیون مشترک فعال دست پیدا کرده است و به یکی از مهم‌ترین سرویس‌های استریم در جهان تبدیل شده و به دیزنی کمک کرده تا در فضای دیجیتال به‌خوبی رقابت کند.
هولو (Hulu): دیزنی پس از خرید فاکس قرن بیستم، سهم بیشتری از این سرویس استریمینگ را به دست آورد و اکنون مالکیت اصلی آن را دارد.
ای‌اس‌پی‌ان پلاس (ESPN+): سرویس استریمینگ ورزشی که تحت مالکیت دیزنی قرار دارد و محتوای ورزشی زنده ارائه می‌دهد.
2. پارک‌های تفریحی و گردشگری
پارک‌های تفریحی دیزنی یکی از معروف‌ترین و پرطرفدارترین جاذبه‌های گردشگری در جهان هستند و نقش مهمی در درآمدزایی و موفقیت جهانی شرکت والت دیزنی دارند.
دیزنی‌لند:
دیزنی‌لند اولین پارک تفریحی دیزنی بود که توسط والت دیزنی در کالیفرنیا طراحی و ساخته شد. این پارک شامل بخش‌هایی است که هرکدام به یک دنیای خیالی یا ماجراجویانه اختصاص دارند.
دیزنی‌ورلد:
یکی از بزرگترین مقاصد تفریحی جهان که در اورلاندو، فلوریدا قرار دارد.
در مجموع ۶ مجموعه پارک تفریحی توسط دیزنی در کشورهای آمریکا، چین، فرانسه و ژاپن راه‌اندازی شده است که همگی با مضمون شخصیت‌ها و داستان‌های دیزنی طراحی شده‌اند.
در سال ۲۰۲۳، پارک‌های تفریحی دیزنی بار دیگر بالاترین جایگاه‌ها را در میان پارک‌های جهان کسب کردند. پارک قلمرو جادویی (Magic Kingdom) در فلوریدا با ۱۷.۷۲ میلیون بازدیدکننده پرطرفدارترین پارک تفریحی جهان بود. در جایگاه دوم، دیزنی‌لند کالیفرنیا (Disneyland) با ۱۷.۲۵ میلیون بازدیدکننده قرار گرفت. در مجموع از میان ده پارک برتر جهان براساس میزان بازدید کننده ۸ مورد به پارک‌های تفریحی دیزنی تعلق دارد.
3. کالاهای تجاری و محصولات مصرفی
دیزنی در فروش کالاهای مرتبط با فیلم‌ها، شخصیت‌ها و برندهای خود فعالیت دارد:
اسباب‌بازی‌ها: اسباب‌بازی‌های مبتنی بر شخصیت‌های دیزنی، مارول و جنگ ستارگان.
پوشاک و لوازم جانبی: دیزنی از طریق فروشگاه‌های فیزیکی و آنلاین خود پوشاک، لوازم جانبی و کالاهای مرتبط با شخصیت‌ها و فیلم‌هایش را می‌فروشد.
انتشارات و کتاب‌ها: انتشار کتاب‌های کودکان، کمیک‌ها و دیگر محتواهای مرتبط با شخصیت‌های دیزنی.
دیزنی یک فروشگاه آنلاین اختصاصی به نام دیزنی‌استور (Disney Store) برای فروش محصولات جانبی شرکت خود احداث کرده که از طریق آن اعنواع و اقسام محصولات جانبی مربوط به فرنچایزهای مختلف شرکت دیزنی قابل خرید است.
آمار دقیق فروش اسباب‌بازی‌های شرکت والت دیزنی به صورت جداگانه و عمومی منتشر نمی‌شود. با این حال، فروش اسباب‌بازی‌ها بخشی از درآمد مرچندایزینگ (Merchandise Licensing) شرکت است. بر اساس گزارش‌های مالی سال ۲۰۲۳ دیزنی، درآمد مجوزهای مرچندایز این شرکت در سال ۲۰۲۳ حدود ۳.۱۳ میلیارد دلار بوده است. این درآمد شامل فروش محصولات مرتبط با شخصیت‌های دیزنی، مارول، جنگ ستارگان و دیگر برندهای بزرگ تحت مالکیت دیزنی است.
4. رسانه‌های خبری و ورزشی
دیزنی در رسانه‌های خبری و ورزشی نیز حضور دارد:
شبکه abc: یکی از بزرگترین شبکه‌های تلویزیونی آمریکا که متعلق به دیزنی است.
شبکه ESPN: شبکه بزرگ ورزشی که بخش مهمی از درآمد دیزنی را از تبلیغات و پخش برنامه‌های ورزشی تأمین می‌کند.
5. تکنولوژی و فناوری
دیزنی با سرمایه‌گذاری در واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، تجربه‌های تعاملی و جذاب برای کاربران فراهم کرده است. یکی از برجسته‌ترین نمونه‌ها، توسعه جاذبه‌های پارک‌های تفریحی مانند «Star Wars: Galaxy’s Edge» است که به بازدیدکنندگان این امکان را می‌دهد که در محیط‌های واقعیت مجازی و تعاملی وارد دنیای جنگ ستارگان شوند.
دیزنی همچنین از تکنولوژی‌های جدید برای تولید و فروش مرچندایز (محصولات جانبی) استفاده می‌کند. برخی از محصولات به صورت تعاملی و با قابلیت‌های هوشمند، مانند اسباب‌بازی‌های متصل به اپلیکیشن، عرضه می‌شوند که با واقعیت افزوده و فناوری‌های دیگر ترکیب شده‌اند.
6. تئاتر و اجرای زنده
دیزنی برخی از داستان‌ها و انیمیشن‌های مشهور خود مانند شیرشاه (The Lion King) و دیو و دلبر (Beauty and the Beast) را به نمایش‌های موفق تئاتر برادوی نیویورک (Broadway theatre) تبدیل کرده است.
7. هتل‌ها
دیزنی مالکیت هتل‌هایی در سراسر جهان را دارد که در کنار پارک‌های تفریحی و دیگر مقاصد گردشگری این شرکت فعالیت می‌کنند.
8. کروزها و سفرهای دریایی
دیزنی با راه‌اندازی خطوط کروز تحت نام Disney Cruise Line به ارائه سفرهای تفریحی دریایی پرداخته و تجربه‌ای ویژه برای خانواده‌ها فراهم کرده است.
9. تولید محتوای آموزشی
دیزنی از طریق تولید محتوای آموزشی و محصولات تعاملی برای کودکان و نوجوانان نیز فعالیت دارد. این محتواها اغلب از طریق شبکه‌های تلویزیونی و آنلاین دیزنی در دسترس قرار می‌گیرند.
10. بازی های ویدویی (Video Games)
دیزنی در دنیای بازی‌های ویدیویی نقش مهمی ایفا کرده و با بهره‌گیری از برندها و شخصیت‌های محبوب خود، تأثیر بسزایی بر صنعت بازی داشته است. دیزنی اغلب از شرکت‌های ثالث برای توسعه بازی‌های ویدیویی مرتبط با شخصیت‌ها و فیلم‌های خود استفاده کرده است. این استراتژی به دیزنی اجازه می‌دهد تا از برندهای قدرتمند خود مانند مارول و جنگ ستارگان در بازی‌های ویدیویی نیز بهره‌برداری کند.
راز موفقیت امپراتوری دیزنی: ترکیب محتوای خلاقانه با مدل‌های متنوع درآمدی
همه چیز از تولید محتوای اصلی آغاز می‌شود. دیزنی ابتدا فیلم‌ها، انیمیشن‌ها یا سریال‌هایی را خلق می‌کند که معمولاً داستان‌های جذاب و شخصیت‌های به‌یادماندنی دارند.
این مرحله هسته اصلی کسب‌وکار دیزنی است. از انیمیشن‌های کلاسیک مانند «شیر شاه» و «یخ‌زده (Frozen)» تا فیلم‌های پرطرفدار مارول و جنگ ستارگان، دیزنی ابتدا محتوای تصویری را تولید و در سینماها، تلویزیون یا پلتفرم‌های دیجیتالی مانند (+Disney) منتشر می‌کند.
پس از موفقیت فیلم یا انیمیشن، دیزنی سریعاً به سمت تولید مرچندایز (محصولات جانبی) مرتبط با شخصیت‌ها و داستان‌های فیلم حرکت می‌کند. این محصولات شامل لباس‌ها، اسباب‌بازی‌ها، لوازم التحریر، بازی‌های ویدیویی و هر چیزی که با شخصیت‌ها و داستان‌های فیلم مرتبط باشد، می‌شود.
پس از موفقیت فیلم‌ها، دیزنی شخصیت‌ها و داستان‌های فیلم‌های خود را به دنیای واقعی می‌آورد و تجربه‌ای زنده برای طرفداران خلق می‌کند. پارک‌های دیزنی با تمرکز بر خلق تجربه‌ای جادویی و تعاملی از طریق شخصیت‌ها و داستان‌های فیلم‌ها طراحی شده‌اند.
علاوه بر پارک‌های تفریحی، دیزنی از طریق کنسرت‌ها، و تورهایی نیز محتوا و شخصیت‌های خود را به زندگی واقعی می‌آورد.
دیزنی به وسیله پلتفرم استریم خود +Disney و همچنین شبکه‌های تلویزیونی، محتوای خود را به مخاطبان جهانی ارائه می‌دهد. این استراتژی به دیزنی امکان می‌دهد تا به مخاطبان بیشتری دسترسی پیدا کند و از فیلم‌ها و سریال‌های خود به طور مداوم کسب درآمد کند.
دیزنی همچنین از شخصیت‌ها و فیلم‌های خود در بازی‌های ویدیویی و اپلیکیشن‌های موبایلی استفاده می‌کند و از این طریق جریان‌های درآمدی اضافی ایجاد می‌کند.
در این مدل، دیزنی ابتدا محتوای قدرتمند تولید می‌کند و سپس از این محتوا در بخش‌های مختلف کسب‌وکار خود مانند مرچندایز، پارک‌های تفریحی، رسانه‌های دیجیتال، و تجربه‌های زنده استفاده می‌کند. این چرخه باعث می‌شود دیزنی از هر تولید محتوای موفق، جریان‌های درآمدی متعددی ایجاد کند و تأثیر بیشتری بر بازار و مخاطبان داشته باشد.
نحوه عملکرد شرکت والت دیزنی بر اساس یک مدل یکپارچه کسب‌وکار است که طی آن محتوای اصلی (مانند فیلم‌ها، انیمیشن‌ها و سریال‌ها) در قلب استراتژی‌های تجاری قرار می‌گیرد و سپس از طریق تنوع در محصولات جانبی (مرچندایز، پارک‌های تفریحی، و رسانه‌های دیگر) ارزش افزوده ایجاد می‌شود. در واقع، دیزنی ابتدا محتوای پرقدرت تولید می‌کند و سپس این محتوا را در تمام بخش‌های کسب‌وکارش گسترش می‌دهد.
کلام آخر
استراتژی کسب درآمد شرکت والت دیزنی یکی از موفق‌ترین و پیچیده‌ترین الگوهای تجاری در صنعت سرگرمی است که از چندین جنبه متنوع بهره می‌برد. این استراتژی شامل تولید محتوای متنوع، گسترش برند، ایجاد تجربه‌های خاص برای مشتریان و استفاده از تکنولوژی‌های نوین است.
الگوگیری از استراتژی‌های کسب درآمد دیزنی می‌تواند به شرکت‌های صنعت سرگرمی ایرانی کمک کند تا در بازارهای داخلی و بین‌المللی رقابتی‌تر عمل کنند. با بهره‌گیری از تنوع، نوآوری و تجربه مشتری، این شرکت‌ها می‌توانند به موفقیت‌های بیشتری دست یابند و جایگاه خود را در صنعت سرگرمی تقویت کنند.
منبع: نمافر