افسردگی از بیماری‌های نهفته‌ای است که افراد بسیاری را به خصوص در دوران مدرن و زندگی‌های شهری تهدید می‌کند و بی صدا به سراغ همه می‌آید بی آنکه متوجهش شوید. اما تاثیرات افسردگی بر کارایی زندگی فردی و اجتماعی بسیار گسترده است. امروزه و بر اساس آمارهای رسمی بیش از ۱۹ درصد مردان و ۲۰ درصد زنان ایرانی دچار افسردگی با میزان پیشرفت کم و زیاد هستند.
یکی از روش‌های درمانی غیر تهاجمی برای حل مشکل افسردگی ، «تحریک فراجمجمه ای مغز» است . در این فرآیند درمانی روی جمجمه بیمار الکترودهایی نصب می‌شود و از طریق این الکترودها جریان‌های الکتریکی ضعیفی را به سوی بخشهای مورد نظر مغز ارسال می‌کنند. این الکترودها روی پوست سر قرار می‌گیرند و هیچ فرآیند تهاجمی ای نظیر برش و جراحی و … وجود ندارد.
طرح شماتیک از قرارگیری دستگاه و الکترودها روی جمجمه و برقراری جریان ضعیف الکتریکی
دستگاه‌های متفاوتی از این تحریک‌گرهای مغزی وجود دارد همچون tDCS(تحریک با جریان مستقیم) tACS(تحریک با جریان متناوب)و tRNS(تحریک با جریان‌های نویز تصادفی) . هریک از این ابزارها کارکردهای خاص خود را دارند .
اکنون «صادق مرزبان» از فناوران پژوهشی دانشگاه امیرکبیر و همکارانش توانسته‌اند نمونه‌ای از این ابزار را بسازند . ابزاری که با دوالکترود و جریان ۴ میلی آمپر قادر به تحریک لُبِ فرونتال مغزی از روی جمجمه بوده و با این ابزار امکان درمان بالینی غیر تهاجمی افسردگی را دارا هستند.
لب فرونتال یا پیشانی مغز ، بزرگترین بخش مغز است که تقریبا یک سوم مغز را شامل می‌شود و جلوی سر قرار دارد .بسیاری از فعالیت‌های حرکتی عضلات اسکلتی ، شناختی، تکلم و فعایت‌های عالی مغزی(همچون شناخت ، تمرکز،خلاقیت ، شعور و منطق و تصمیم گیری و …)به این ناحیه‌ی مغزی وابسته است.
محل قرارگیری لُب فرونتال(پیشانی) و حجم آن در جمجمه
به گفته مرزبان ، این دستگاهِ پرتابل توانایی اعمال تحریک کاتدی و آندی را داراست . منظور از تحریکات کاتدی یعنی پالسهای مهار کننده و تحریکات آندی محرک و فعال کننده هستند.
دستگاه‌ها و روش‌های تحریک فراجمجمه ای علاوه بر رفع اختلال‌های مربوط به افسردگی در درمان بیماری‌هایی همچون پارکینسون، دردهای عصبی و حتی اختلالات ناشی از سکته های مغزی(پس از درمانهای بالینی و فیزیولوژیک) هم کارایی دارند.
این دستگاه اکنون دو کاناله است ولی در طرح‌ها ی تکمیلی افزایش کانال‌های آن به ۴ و ۸ کانال که عمق بیشتری از مغز را تحت پوشش تحریکات قرارداده و دقت بالاتری هم دارند در دستور کار طراحان و مجریان این پژوهش قرار گرفته است.
نمونه ای از یک دستگاه تحریک فراجمجمه ای
این دستگاه اکنون مجوزهای لازم ملی و FDAرا دریافت کرده و به فاز تجارب بالینی رسیده و می‌توان با آن بیماران را تحت درمان قرار داد.
قیمت کمتر دستگاه نسبت به نمونه های مشابه و پرتابل بودنش از مزایای آن محسوب می‌شود.
گزارش: محمدرضا نوروزی
No tags for this post.