زنده ماندن در فضا

بشر همواره در اندیشه کشف فضا و ناشناخته های آن بوده است. اما ماجراجویی در کیهان تحت تأثیر محدودیتهای ناشی از بیولوژی انسانی قرار دارد. وقتی انسان در فضا قرار می گیرد در واقع محیطی سخت و خشن را پیش روی خود می بیند که در آن فکر و بدن انسان به چالش کشیده می شود. حالا این پرسش مطرح می شود که آیا بدن انسان توانایی لازم برای دوام آوردن در چنین سفرهای طولانی مدتی را دارد؟

ممکن است با مشاهده ویدئوهایی از فضانوردان مستقر در ایستگاه فضایی بین المللی تصور کنید که آنها همواره در حال تفریح و لذت بردن از پرواز برفراز زمین هستند. این تصور در ذهن بسیاری از مردم وجود دارد که محیط ایستگاه فضایی بین المللی دسته کمی از محیط حاکم در زمین ندارد و در آن فضانوردان درحالی که جاذبه نزدیک به صفر با تجربه می کنند از این شرایط لذت می برند. حتی این تصور وجود دارد که فضانوردان ساکن در مدار زمین از مخاطراتی همچون ابتلا به انواع بیماریهای مسری در زمین به دور هستند. اما حقیقت چیز دیگری است. تحقیقات نشان داده که فضا به شدت برای سلامت انسان خطرناک و آسیب رسان است.

انسان به عنوان موجودی شناخته می شود که در گذر زمان با زندگی در محیط زمین هماهنگ شده است. اما جدا شدن از آن و سفر به سایر سیارات اثرات منفی چشمگیری بر سلامت می گذارد. این تأثیرگذاری نه تنها بر ساختار فیزیکی بلکه بر فکر و عملکرد مغزی انسان هم قابل تصور است. همواره درباره این مسایل صحبت شده است اما اکنون که دور تازه ای از اکتشافات فضایی آغاز شده و پیش بینی می شود طی یک تا دو دهه آتی پای انسان به اعماق فضا نظیر مریخ باز شود نگرانی ها درباره سلامت فضانوردان پیشگام بیش از پیش شده است. اگر تا پیش از این از بعد نظری به این نگرانی ها پرداخته می شد اما حالا دانشمندان خود را با واقعیتی گریزناپذیر مواجه می بینند. با این حساب همه به این موضوع فکر می کنند که چه فاکتورهای خطری پیش روی پیشتازان فضا خواهد بود؟ چه تحقیقاتی در این زمینه انجام شده و چگونه می توان با بهره گیری از این یافته ها گامی در جهت غلبه بر این مخاطرات در سفرهای طولانی مدت فضایی برداشت؟

جاذبه به عنوان فاکتور تعیین کننده د ر حفظ سلامت فضانوردان در نظر گرفته می شود. رسیدن به مدار زمین به معنای آن است که می توان آزادانه در فضا معلق شد. این وضعیت منحصربفرد در اعماق فضا یک امر بدیهی است به خصوص در مسیر رسیدن به مریخ. بدون شک فضانوردانی که در آینده نزدیک راهی این سفر خواهند شد بی وزنی را به عنوان یک حالت عادی تجربه می کنند. البته در چنین سفری هم سطحی از جاذبه وجود دارد که به طور مصنوعی و با استفاده از تجهیزات فوق پیشرفته ایجاد می شود اما آنقدر نیست که مانع از شناور شدن فضانورد در فضای داخل فضاپیما شود. در نتیجه اثرات چنین وضعیتی بر بدن فضانورد قابل مشاهده خواهد بود. به عنوان مثال گوش داخلی دیگر کارایی لازم برای هماهنگ سازی بدن با محیط جدید را نخواهد داشت. در چنین وضعیتی بدن انسان تاحدودی پف کرده و حتی کره چشم دچار اختلالاتی می شود.

اما این موارد تنها اثرات جزئی هستند که در سفرهای کوتاه مدت فضایی هم دیده می شود. درباره سفرهای طولانی مدت چه می توان گفت؟ تحقیقات نشان می دهد در این دسته از سفرها که در آینده نزدیک آغاز می شود، نگرانی ها درباره سلامت فضانوردان جدی خواهد بود. استخوانها کلسیم بیشتری از دست داده و به ساختارهای شکننده و آسیب پذیری تبدیل می شوند. ماهیچه ها و به خصوص آنهایی که وظیفه نگه داشتن ستون فقرات و در کل عمود نگه داشتن بدن انسان را دارند به میزان چشمگیری تحلیل می روند. تحقیقات نشان می دهد قلب ضعیف تر می شود زیرا دیگر مجبور نیست خون را در خلاف جهت جاذبه به سمت بالا پمپاژ کند. البته بدن فضانوردان پس از مدتی با این وضعیت هماهنگی نسبی پیدا می کند اما مشکل ایجاست که پس از بازگشت فضانوردان به زمین گویی در یک شرایط خاص و جدیدی حاضر شده اند و این می تواند خطرات جدی تری برای سلامت این افراد به همراه داشته باشد.

دانشمندان تصور می کنند تولید جاذبه مصنوعی چشمگیر در فضاپیماهایی که فضانوردان را به سفرهای طولانی مدت می برند راه حل مناسبی خواهد بود. از آن گذشته ترتیب دادن حرکات ورزشی متنوع به حفظ سلاکت فضانوردان کمک چشمگیری خواهد کرد.

برای دسترسی به جدیدترین شماره مجله  Focus فایل پیوست را ملاحظه فرمائید.

 

مترجم: مهدی پیرگزی

No tags for this post.