فناوری فضایی و کاربردهای امنیتی دفاعی

هدایت‌های ماهواره‌ای

ماهواره‌ها تمرکز اصلی فعالیت‌های نظامی در فضا هستند. آنها به طور گسترده برای پشتیبانی نظامی و فعالیت‌های امنیتی مثل هماهنگی اهداف با فرماندهان نظامی حاضر در میدان جنگ استفاده می‌شوند. حتی ممکن است از ماهواره‌ها در عملیات نظامی به طور مستقیم استفاده شود. در سال 2004 در جنگ عراق، 68 درصد مهمات و لوازم جنگی دارای هدایت کننده ماهواره‌ای بودند. (بیش از 10 درصد در سال 1991 در جنگ عراق)

 

فعالیت‌های جهانی

ایالات متحده و روسیه پیش‌آهنگان فعالیت‌های فضایی هستند، اما درحال حاضر کشورهای بیش‌تری در حال وارد شدن به این حوزه هستند. دلایل این امر افزایش امکان استفاده نظامی از ماهواره‌های تجاری که در حال مبادله اطلاعات هستند، حرکت رو به جلوی ماهواره‌های کوچک و امکانات پرتاب است. همانند آمریکا و روسیه، کشورهای چین، ژاپن و آژانس فضایی اروپا هم‌اکنون دارای سایت‌های پرتابی هستند که کشورهای دیگر با پرداخت هزینه‌ها می‌توانند از آنها استفاده کنند.

 

ماهواره وسیله‌ای برای مبادله اطلاعات

قدرت اصلی در بحث مبادله اطلاعات بریتانیا است و شبکه اسکای‌نت، نیرو‌های نظامی بریتانیا را پشتیبانی می‌کند. سرویس‌های اسکای‌نت کار خود را به صورت آزمایشی از سال 2005 توسط یک پیمان‌کار خصوصی آغاز کردند. بریتانیا هیچ ماهواره نظامی اختصاصی در آن زمان نداشت. شبکه موجود، اسکای‌نت4 با هزنیه 2.5 میلیارد پوند تعویض شد و سه ماهواره اول اسکای‌نت5 در سال 2007 پرتاب شدند. کشور بریتانیا طبق یک توافق نامه به عنوان یک متکی به آمریکا از نظر امنیت و فناوری دفاعی محسوب می‌شود. هرچند صنایع بریتانیا به طور تخصصی به سوی ساخت ماهواره‌های کوچک حرکت می‌کند.

 

سیاست‌های فضایی بریتانیا

معاون نیروی هوایی سلطنتی وظایف فضایی را با وزارت دفاع هماهنگ می‌کند و فعالیت‌های فضایی فقط در صورتی که هدف خاص نظامی را دنبال کنند حمایت می‌شوند. سیاست‌های نظامی وزارت دفاع بریتانیا در حوزه فضایی طبقه بندی شده است اما سیاست‌های نیروی‌هوایی سلطنتی سیاست حمایت از تولید ماهواره‌های کوچک را در پیش گرفته است.

اولویت‌های تحقیقات فضایی وزارت دفاع بریتانیا، ماهواره‌های کوچک، کم هزینه و نظارت بر سیستم‌های فضایی و آب‌وهوای فضا هستند. این وزارت تحقیقات خود را با دیگر ارگان‌های دولتی بریتانیا هماهنگ می‌کند.

 وزرات دفاع بریتانیا در سال حدود 1 میلیون پوند برای تحقیقات فضایی پرداخت می‌کند. مرکز فضایی ملی بریتانیا می‌گوید سرمایه گذاری بیشتری باید از طرف دولت در ساخت و تولید فناوری‌های فضایی انجام بگیرد. بسیاری از فرماندهان می‌گویند علاوه بر ساخت ماهواره، بریتانیا باید روی ساخت امکانات پرتاب نیز تمرکز کند. این کار می‌تواند اعتماد دیگر کشورها را به همراه داشته باشد و مزایای زیادی را برای بریتانیا به ارمغان بیاورد.

 

آینده فضایی اروپا

بحث‌های زیادی در مورد نقش فضا در سیاست دفاعی و امنیتی اروپا در حال انجام است. ساخت شبکه ماهواره‌ای گسترده نظامی میلیاردها دلار هزینه دربر دارد بنابراین اتصال به شبکه جهانی اهمیت دارد. چرخه دنبال کردن سیاست‌های فضایی اروپا و فعالیت‌های مرتبط با آن بسیار کند پیش می‌رود. مشکلات مختلفی که برای این کند بودن مطرح می‌شود، اهمیت فضا نسبت به دیگر اولویت‌ها، چگونگی استقلال اروپا از دارایی‌های فضایی ایالات متحده، مشخص نمودن اینکه آیا استفاده از سیستم‌های ماهواره‌ای که استفاده غیر نظامی دارند در موارد نظامی ضرورت دارد هستند.

سردرگمی‌‌های دیگری نیز در مورد نقش سازمان‌های مختلف در فعالیت‌های فضایی اروپا وجود دارد. سازمان فضایی اروپا در حال ورود به فعالیت‌های امنیتی است. برخی با این کار موافق و برخی دیگر معتقد هستند که این کار باعث می‌شود سازمان فضایی اروپا از اهداف غیر نظامی خود در فضا دور بماند.

 

ایجاد تعادل بین اروپا و آمریکا

بریتانیا به صورت جدی در برنامه‌های غیرنظامی سازمان فضایی اروپا درگیر شده است و این امر تا حدودی به این دلیل است که بریتانیا هم‌اکنون به سیستم‌های فضایی آمریکا دسترسی دارد و با این اوصاف آنها بیشتر به ماهواره‌های غیرنظامی احتیاج دارند و این باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها خواهد شد. وزارت دفاع، وزارت خارجه، و دفتر خزانه‌داری بریتانیا اظهار داشته‌اند که بودجه نظامی نباید از درآمدهای عمومی باشد.

 

آسیب‌های تصادفی به سیستم‌های فضایی

برخورد‌ها با پس‌ماند‌های فضایی می‌تواند به ماهواره‌ها آسیب برساند. اقدام‌ها برای خرد ساختن پس‌ماندهای فضایی در سال‌های اخیر موفق بوده است. یکی از اقدام‌ها برای جلوگیری از ایجاد پس‌ماندهای فضایی مطمئن شدن از این است که موتور موشک تا آخرین مقدار سوخت را مصرف کند و با این کار از انفجارهایی که پس‌ماندهای بیشتر تولید می‌کنند جلوگیری شود. هرچند این نوع اقدامات هزینه بر هستند و به همین خاطر زیاد مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. هیچ استاندارد جهانی برای خرد کردن پس‌ماندهای فضایی وجود ندارد اما دستورالعمل‌هایی برای این کار وجود دارد. کشوری که ماهواره را پرتاب کرده مسئول تعریف استاندار برای خرد کردن این پس‌ماندها است.

مطالعات نشان می‌دهد که امکان وقوع یک تصادف بزرگ در هر دهه وجود دارد. پس‌ماندهای بالای 10 سانتی‌متر در مدار پایینی زمین و یک متر در مدار ژئو قابل ردگیری هستند. برای جلوگیری از برخورد، بسیاری از کشورها از سیستم نظارت فضایی آمریکا استفاده می‌کنند.

 

آب‌و‌هوای فضا

شرایط در فضا مثل طوفان‌های خورشیدی می‌تواند در میدان‌های مغناطیسی زمین تغییر ایجاد کنند و این برای ماهواره‌ها خطرناک است. در سال 2003 طوفان خورشیدی هالووین به 30 ماهواره آسیب رساند. مرکز مطالعات محیط فضای آمریکا در حال ارائه خدمات نظارت و بر آب‌و‌هوای فضا به صورت رایگان است تا اپراتورها بتوانند اقدامات ضروری مثل تغییر موفق مدار در هنگام طوفان انجام دهند.

 

تهدیدات انسانی برای سیستم‌های فضایی

سیاست‌های جهانی فضا، همانطور که به همکاری بین‌المللی در حوزه فضا اهمیت می‌دهد، به شدت نگران اقدامات خصومت‌آمیز نیز هست. نگرانی‌ها تاثیر خود را بر سیاست‌های فضایی آمریکا گذاشته است که گفته ‌شده است در صورت لزوم آمریکا حق دارد قابلیت‌هایی برای کنترل فضا و جلوگیری از دسترسی دشمنان به فضا ایجاد کند.

راه‌های مختلفی برای ایجاد اخلال در عملیات‌های ماهواره‌ای وجود دارد که عموما مربوط به زمین است و شامل موارد زیر است:

*پارازیت که در واقع مسدود کردن ارتباط بین  ماهواره و ایستگاه زمینی به وسیله پوشاندن سیگنال اصلی با سیگنال متفرقه است.

*هدف قرار دادن ایستگاه‌های زمینی برای مثال حمله‌های زمینی و یا هک کردن کامپیوترها است. ایستگاه‌های زمینی بسیار آسیب‌پذیرتر از خود ماهواره‌ها هستند.

تکنیک‌های بسیار دیگری نیز ممکن است استفاده شوند، هر چند که هیچ مدرکی منبی بر استفاده از این تکنیک‌ها موجود نیست برای مثال لیزرهای کم قدرت می‌توانند بر سنسورهای ماهواره‌ها تاثیر بگذارند. حدود 30 کشور این قابلیت را دارند هرچند رسیدن به این قابلیت بسیار سخت است. انفجار اتمی در فضا از دیگر خرابکاری‌های فضایی است، در سال 1962 انفجار ارتفاع بالای اتمی آمریکا در فضا باعث نابودی 7 ماهواره بر اثر تشعشعات رادیواکتیو طی چند ماه شد. قرار دادن تسلیحات کشتار جمعی در فضا از سال 1967 ممنوع اعلام شد.

مورد دیگر استفاده از موشک‌های زمین پرتاب یا هوا به هوا است که در طول جنگ سرد آمریکا و شوروی سابق در حال ساخت ‌موشک‌های زمینی برای همین کار بودند.

 متاسفانه انجام اقدامات حفاظتی هزینه زیادی به همراه دارد. تعداد زیادی از ماهواره‌های تجاری فقط یک ایستگاه زمینی دارند که همین باعث آسیب‌پذیر بودن آنها می‌شود. مسلما ایستگاه‌های نظامی خیلی بهتر از انواع تجاری خود محافظت شده‌اند اما نمی‌توان استفاده نظامی از ماهواره‌های تجاری را انکار کرد. در عملیات جنگی عراق ماهواره‌های تجاری 80 درصد از اطلاعات آمریکا را ارائه دادند که در مقایسه با آمار 45 درصدی عملیات طوفان صحرای سال 1990 افزایش چشمگیری داشته است. نگرانی‌های زیادی در مورد استفاده نظامی از ماهواره‌های تجاری به خصوص در مورد محدود شدن ارتباطات وجود دارد.

 

تهدیدات تسلیحات فضایی

پژوهشگران می‌گویند تسلیحات فضایی کشورها را قادر می‌کند تا دارایی‌‌‌های فضایی خود را محافظت کنند و همچنین آنها را قادر می‌سازد تا به سرعت حمله‌هایی به زمین در وسعت مکانی گسترده‌ای انجام دهند. هرچند مخالفان زیادی برای این قضیه روی زمین وجود دارد:

*اگر یک کشور شروع به ساخت تسلیحات فضایی کند مانند یک مسابقه دیگر کشورها را نیز به رقابت وا می‌دارد و این باعث تنش جهانی و استفاده بی‌مورد از منابع می‌شود.

*هر انفجاری در فضا حتی برای تست، باعث افزایش زباله‌‌های فضایی می‌شود که این امر می‌تواند تهدیدی برای استفاده صلح‌آمیز از فضا باشد.

هیچ تسلیحاتی در فضا وجود ندارد و هیچ کشوری برنامه‌ای برای ساخت آن ندارد. فناوری‌های زیادی درحال ساخت‌اند یا ساخته شده‌اند و تمام آنها برای اهداف صلح‌آمیز استفاده می‌شوند. برای مثال ماهواره قابل کنترل کوچکی که برای تعمیر و تنظیم ماهواره‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین نگرانی‌هایی از امکان استفاده نظامی از پایگاه‌های فضایی نیز وجود دارد.

 

تخصیص جایگاه مداری و موج‌های رادیویی

ماهواره‌ها دور زمین گردش می‌کنند، آنها می‌توانند در مدار چند صد کیلومتری تا مدار چندین هزار کیلومتری گردش کنند. برای مدارهایی که مشخص شده‌اند ماهواره باید با سرعت مشخصی گردش کند تا ارتفاع را حفظ کند. در حدود 36 هزار کیلومتری یا مدار ژئو سرعت در حدودی است که ماهواره در هر 24 ساعت یک بار دور زمین گردش می‌کند. مدارهای زمین‌گرد یا ژئو بسیار محبوب و پر استفاده اند. چراکه اگر ماهواره‌ای در این مدار قرار بگیرد همزمان با نقطه مشخصی از زمین حرکت می‌کند و به طور ثابت در آن منطقه می‌ماند؛ این موقعیت مداری مناسب ماهواره‌های ارتباطی است. این ماهواره‌ها می‌توانند مانند آینه سیگنال‌های دریافتی از زمین را به ایستگاه زمینی دیگر منعکس کنند. 720 ماهواره می‌توانند در این مدار گردش کنند و به همین خاطر درخواست برای این مدار بسیار زیاد است. اتحادیه ارتباطات سازمان ملل متحد مسئول تخصیص جایگاه مداری و فرکانس مورد استفاده ماهواره‌ها است. این جایگاه‌ها برای مدت محدودی وجود دارند. تخصیص به صورت «هرکشوری زودتر اقدام کرد برنده است» انجام می‌پذیرد و همچنین اطلاعیه‌ای برای کشورهای صاحب فناوری فضایی نیز منتشر می‌شود.

مدار مئو(5000 تا 10000 کیلومتر) معمولا برای ماهواره‌های ناوبری استفاده می‌شود. مدار لئو (500-1500 کیلومتری) برای سنجش از راه دور استفاده می‌شود. به خاطر بازه ارتفاعی مدار‌های مئو و لئو رقابت کمتری در این مدارها نسبت به مدار ژئو شاهد هستیم.

No tags for this post.