درست نمی‌دانم برای چندمین سال است که در روز خبرنگار برای هم‌قطارانم می‌نویسم؛ اما به گمانم به خاطرم مانده که هر سال با چه موضوع و محتوایی برایشان قلم زده‌ام و در ستایش یا شاید نکوهش آنان سخن گفته‌ام. هم دیدگاهم نسبت به حرفه و عملکردشان انتقادی بوده و همیشه با بی‌نهایت قدردانی و احترام، سخت‌کوشی و حرفه‌ای بودنشان را ستوده‌ام.
این بار نیز خاضعانه و فروتنانه روز مبارکشان را تهنیت می‌گویم و در ادامه به نقش اثرگذارشان به عنوان پژوهندگانی اندیشمند در حوزه اطلاعات، ارتباطات و رسانه می‌پردازم.
پر واضح است که خبرنگار حرفه‌ای، عوامل تسهیل‌کننده ارتباط را می‌داند و از موانع ارتباطی پرهیز دارد. او با افزایش آگاهی و علم خود به مقابله با موانع برخاسته و راه‌های آسان شدن ارتباطات رسانه‌ای را برمی‌گزیند تا روایت‌گر اولین روایت‌ها باشد و افکار عمومی را به بدنه قدرتمند رسانه که به تبع فعالیت نظام‌مند دستگاه‌های حاکمیتی، اجرایی و خدمات‌رسان شکل می‌گیرد، پیوند بزند.
در این راه، تربیت اخلاقی و اجتماعی خبرنگار تا آنجا اهمیت پیدا می‌کند که مسوولیت و نقش اجتماعی او در زمینه آگاه‌سازی شهروندان به اولین و معتبرتربن تریبون اطلاع‌رسانی تبدیل می‌شود و همین مهم لزوم توجه ویژه، موشکافانه و نگاه باریک‌بینانه فعالان این عرصه را یادآور می‌شود. اهمیت این مهم تا آنجاست که بدانیم در دنیای پرسرعت ارتباطی امروز، رسانه با انبوهی از مخاطب حرفه‌ای روبروست که درست و غلط را می‌داند، روایت‌های متفاوت را از رسانه‌های مختلف خودی و بیگانه دنبال می‌کند و علاقه‌مند است روایت‌های صحیح اول را از زبان رسانه‌های خودش بشنود. این مخاطب حرفه‌ای، خبرنگار حرفه‌ای می‌خواهد.
آگاهی از مفاهیم علمی یک ضرورت است که آنچه به خبرنگار کمک می‌کند، پرورش ذوق، استعداد و خلاقیت در کنار آموزش تخصصی است. پر کردن ذهن از محفوظات و دنباله‌روی صرف از آموخته‌های علمی اگر با ابتکار و آزادی عمل و خلاقیت‌های فردی آمیخته نشود اضمحلال زودهنگام ذهنی خبرنگار را به دنبال خواهد داشت و مگر پیروی از کلیشه‌ها و تکیه بر آنچه همگان همیشه با یک نگاه و زبان گفته‌اند، چقدر و تا کجا می‌تواند قدرت تأثیرگذاریش را حفظ کند؟
داشتن نگاه انتقادی، با وجود همه تنگناهای شاید ساختاری، دریافت اطلاعات دقیق و منصفانه، پرهیز از تحریف،گمانه‌زنی و کتمان، کسب اطلاعات از مبادی رسمی، قابل اعتماد و دارای اعتبار، داشتن استقلال حرفه‌ای، تعامل با مخاطب برای او که پژوهنده‌‌ای اندیشمند است، خبرنگاری است که می‌فهمد و می‌داند که چطور بنویسد و چه بنویسد، ضروری است و در این میان، ارزیابی خود و نوع فعالیت در حرفه‌اش نیز کمک قابل‌توجهی به بهتر شدن خواهد کرد.
با این باور که ارسال اخبار و اطلاعات مهم است، پس بر اهمیت خبرنگار به عنوان رکن اصلی این ارتباط تاکید می‌کنم.خبرنگار هوشمند دست به انتخاب و گزینش می‌زند، تحلیل و واکاوی داده انجام می‌دهد و بر اساس واقعیت با تکیه بر اصل آزادی و حقیقت‌‌گویی، کنجکاوانه به جستجو می‌پردازد و مفاهیم، مضامین، رویدادها و اطلاعات رسانه‌ای مورد نیاز مخاطب را در دسترس او می‌گذارد.
آنچه پیش‌ترها هم به آن پرداخته و بارها در نوشتار و چه در گفتار با اهالی رسانه درباره‌اش سخن گفته‌ام، بحث مهم تولید خبر است. دریافت صرف خبر از روابط عمومی‌ها و صاحبان صنایع و مشاغل و انتشار بی‌کم و کاست آن، در دراز مدت به آفتی بدل می‌شود که رسانه را به سوی نابودی خواهد کشاند. گواه مدعایم اشکال و غلط‌های نگارشی است که در بسیاری از موارد از سوی شخص تنظیم‌کننده خبر البته سهوی و ناآگاهانه در متن خبر موجود است و همان هم منتشر می‌شود. شاید تکرار این موضوع، مخاطب حرفه‌ای رسانه را به این سمت و سو سوق دهد که دریافت‌کننده خبر حتی به خود زحمت خواندن خبر دریافتی را هم نداده است چه از روی اعتماد به فرستنده و یا از سر بی‌حوصلگی و یا گرفتاری‌های پی‌در‌پی شغلی.
دیوید رندال، ژورنالیسم را به دو گروه خوب و بد تقسیم می‌کند: ژورنالیسم بد نتیجه کار کسانی است که پیش از پی بردن به مسائل، با شتاب به داوری می‌پردازند. به جای مشغول کردن خوانندگان(بینندگان/ شنوندگان) به مسائل، خود را بیش از اندازه با ماجرا درگیر می‌سازند و به جای پرداختن به مسائل و نکات اصلی به حواشی و مسائل فرعی می‌پردازند. در نوشتن و گزارش رویدادها هیچ ابتکاری از خود نشان نمی‌دهند. کلیشه‌وار می‌نویسند. دقت در نگارش مطالب را زاید می‌دانند و اغراق‌گویی را ابزاری برای کار خود قلمداد می‌کنند و ابهام را به دقیق و گویا بودن ترجیح می‌دهند. در مقابل، ژورنالیسم خوب به ژورنالیسمی اطلاق می‌شود که شعور و آگاهی بر آن حاکم باشد. سرگرم‌کننده باشد. اطلاعاتی که ارائه می‌دهد موثق و قابل‌‌اعتماد باشد. دقیقا به موضوعی که مورد‌نظر است بپردازد. قصد و انگیزه صادقانه داشته باشد. به زبانی گویا و جذاب بیان شود و هدفی جز بازگویی حقیقت نداشته باشد. (رندال، 2000 ، ص8)
خبرنگار آگاه و متخصص، با مهارت در موضوع مورد نظر ورود می‌کند، نسبت به آن شناخت کافی حاصل کرده و با کارشناسان مربوط به آن رویداد، واقعه و موضوع به تعامل و گفتگو می‌نشیند و دست به تولید، تنظیم و انتشار خبر می‌زند.
این همه که گفتم تنها از نظرگاه دریافت‌های اندکی عملی خود از موضوع بود. اما بار دیگر لازم می‌دانم برای اصحاب پرتلاش، همراه و اثرگذار رسانه توفیق آرزو کنم و امید آن داشته باشم که اندوهی از پس کوه سر نرسد و روزگارشان از هر چه سپیدی، امید و آگاهی است، سرشار باشد.
اعظم موسوی- فعال رسانه/ روابط عمومی اداره آموزش و پرورش ناحیه سه شیراز
No tags for this post.