مرگ بر کلسترول
طی چند دهه گذشته بیماری کلسترول جوامع زیادی را تحت تأثیر خود قرار داده است. محققان برای کمک به این دسته از بیماران کلاسی از داروها موسوم به استاتینها را ارایه کرده اند. استاتینها به عنوان داروهای کاهش دهنده کلسترول خون شناخته می شوند. آمارها نشان می دهند که طی سه دهه گذشته حجم داروهای استاتین که برای بیماران مبتلا به کلسترول خون تجویز می شود افزایش قابل توجهی یافته است. البته باید توجه داشت که بیماریهای قلبی و از جمله سکته های قلبی در میان اصلی ترین عوامل مرگ و میر انسانها به شمار می آیند و به همین دلیل اهمیت استاتینها به خوبی احساس می شود. در بریتانیا نگرانهای زیادی درخصوص کلسترول وجود دارد و به همین دلیل استراتژیهای مهمی برای مقابله با آن ترسیم شده است. در این کشور افرادی که مبتلا به سطح نرمالی از کلسترول خون باشند باید بر اساس یک فرمول مشخص استاتین مصرف کنند. بر این اساس اگر احتمال بروز سکته یا حملات قلی طی 10 سال بالاتر از 10 درصد باشد این افراد باید استاتین مصرف کنند. البته معیارهای تعیین شده در کشورهای مختلف جهان تفاوتهای اندکی با هم دارند. به عنوان مثال پیشنهاد انجمن قلب آمریکا این است که رقم 7.5 درصد به عنوان معیار در نظر گرفته شود.
در کشورهای مرفه دنیا بیماریهای قلبی و سکته ها عامل بروز یک چهارم کل مرگ و میرها هستند و در این میان فاکتورهای متعددی در نظر گرفته می شوند اما کلسترول همواره و به طور سنتی به عنوان یکی از اصلی ترین موارد به حساب می آید. حالا این سؤال به ظاهر ساده اما مهم مطرح می شود که اصولا چرا کلسترول خون تا این حد مهم و خطرناک است؟ تحقیقات زیادی در این زمینه صورت گرفته که نشان می دهد کلسترول به عنوان یک مولکول چرب سنتری در کبد شکل می گیرد. کلسترول به طور طبیعی دیواره های سلولی و همچنین ورقه هایی را شکل می گیرد که نورونهای عصبی در مغز را می پوشانند. مطالعات نشان می دهد کلسترول نقش غیرقابل انکاری در فرآیندهای بیولوژیکی بدن ایفا می کند، از سیگنال دهی سلولها تا تولید ویتامینD، حتی تصور می شود که کلسترول به بدن در مقابله با عفونتها کمک می کند.
اما روی سیاه کلسترول کمی بیش از یک قرن پیش به روی بشر فاش شد و آن زمانی بود که نیکولای آنیچکوف روس نشان داد سطح کلسترول خون خرگوشهایی که کلسترول خالص استخراج شده از زرده تخم مرغ خورده بودند افزایش یافته بود. تحقیقاتی که وی در سال 1913 انجام داد سرآغازی بر مجموعه مطالعات گسترده ای بوده که حالا و با گذشت یک قرن همچنان ادامه دارد. از آن زمان به بعد محققان نکات زیادی درباره خطرات چشمگیر بالا بودن سطح کلسترول خون آموخته اند. این تحقیقات نشان می دهد افزایش سطح کلسترول در خون که سوار بر لیپوپروتئین ها هستند موجب چسبیده شدنشان به دیواره های قلبی و عروقی شده و در نتیجه جریان خون را محدودتر می کنند. این بدان معناست که احتمال شکل گیری لخته های خونی افزایش می یابد و البته بر همگان روشن است که شکل گیری لخته های خونی شانس بروز سکته های قلبی را افزایش می دهد.
تا مدتها محققان به دنبال ارایه روشهای درمانی مؤثر علیه کلسترول بودند. در سال 1984 نتیجه مجموعه تحقیقاتی منتشر شد که ارتباط میان کلسترول و بیماریهای قلبی را تأیید می کرد. در ادامه تحقیقات متعدد دیگری هم صورت گرفت که همگی نشان از وجود ارتباط معنادار میان کلسترول بد خون و احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی داشتند. به عنوان مثال تحقیقاتی بر روی 3800 فرد میانسال آن هم به مدت 7 سال صورت گرفت و در نهایت مشخص شد که پایین بودن سطح کلسترول بد خون با کاهش احتمال بروز حملات قلبی در ارتباط است. اما در ادامه این روند، سر و کله استاتینها پیدا شد. با ورود این دسته از داروها به بازار، روند مقابله به کلسترول وارد مراحل تازه ای شد. عملکرد این دارو بدین ترتیب است که مانع از تولید آنزیمی حیاتی برای تولید کلسترول در کبد می شود. مجوز تولید نخستین سری از استاتینها در سال 1987 در آمریکا داده شد و در ادامه سایر کشورهای جهان هم به تولید این داروی مؤثر روی آوردند. مطالعات زیادی درباره این دارو انجام شده که نشان می دهد حملات قلبی در افراد دارای کلسترول بالای خون که این دسته از داروها را مصرف می کنند کاهش می یابد.
اما همانطور که درخصوص تأثیرگذاری واقعی بسیاری از داروهای مهم، تردیدهایی وجود دارد درخصوص استاتینها هم همین طور است. در ژوئن سال گذشته میلادی انستیتو ملی سلامت و مراقبتهای عالی بریتانیا گزارشی را منتشر کرد که بر این اساس بیمارانی که از استاتینها استفاده می کنند عملا وارد یک بازی بخت آزمایی می شوند. به بیان دیگر معلوم نیست که آیا همه بیماران مبتلا به کلسترول از مزایای آن بهره مند می شوند یا نه؟
برای دسترسی به جدیدترین شماره New Scientist فایل پیوست را ملاحظه فرمائید.
مترجم: مهدی پیرگزی
No tags for this post.
