دکتر رضایی در حال حاضر به عنوان استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و مدیر پژوهش این دانشگاه فعالیت میکند. همچنین عضویت شورایعالی و ریاست مرکز تحقیقات پروتئومیکس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی را برعهده دارد.
وی بیش از 100 مقاله بین المللی حاصل از اجرای پروژه های تحقیقانی اعم از پایان نامه های مقاطع تحصیلات تکمیلی یا طرح های پژوهشی را در کارنامه علمی خود جای داده است. به بهانه تلاش های علمی دکتر رضایی طاویرانی به گفتگوی اختصاصی با وی پرداختیم.
رشته و تخصص شما بخ نسبت جدید و در عین حال جذاب است. اگر به گذشته بازگردید بازهم سراغ این رشته می روید و این مسیر را طی میکنید؟
به عقیده من انتخاب رشته یکی از انتخاب های مهم در زندگی علمی فرد است اما مهمتر از آن نحوه فعالیت در آن رشته است. اما اگر به عقب برگردم با تجاربی که تا امروز به دست آورده ام، احتمالا این مسیر را به گونه دیگری طی میکنم. تجارب به دست آمده نشان می دهد که مسیر علمی که ما طی کرده‌ایم به شدت از این پرسش متاثر شده است که "علم بهتر است یا ثروت". این گونه به نظر می رسد که انتخاب رشته و فعالیت علمی ما با فرض تقابل علم و ثروت و نه تعامل آنها شکل گرفته است. در بین اندیشمندان و مسئولین، تولید ثروت از طریق علم و دانش ،نگرش غالب است. به نظر می‌رسد ترویج این نگرش می تواند انتخاب های دقیق تری را پیش پای نسل جوان بگذارد.
در حوزه سلامت چطور می‌توان با علم تولید ثروت کرد؟
مگر علمی هست که منجر به ثروت نشود؟ ثروت فقط پول نیست، کاهش وابستگی به خارج، افزایش کیفیت زندگی، افزایش کارآمدی و بهره‌وری منابع انسانی در حوزه سلامت، کاهش هزینه‌های مادی و معنوی در حوزه درمان، ارتقای روش‌های تشخیصی، ترویج و نهادینه کردن سبک زندگی سالم می توانند مستقیم یا غیر مستقیم ثروت محسوب شوند. بنابراین کلیه فعالیت های علمی که مبتنی بر رفع نیازهای حوزه سلامت شکل می گیرند می‌توانند به خلق ثروت منجر شوند.
در مملکتی زندگی می کنیم که حفظ ارزش های دینی و فرهنگی سرلوحه امور زندگی ماست و در حوزه اخلاق در پژوهش سرمایه گذاری مناسبی کرده‌ایم.
به عنوان مثال اگر محققی تعدادی پروژه در یک راستا و به منظور حل یکی از مسائل مبتلا به حوزه سلامت اجرا نماید احتمال اینکه این فرد موفق به تولید ثروت شود، افزایش می یابد. قطعا این محقق آثار علمی ارزشمندی نیز منتشر می‌نماید. چنین فعالیت هایی نه تنها از نیاز محقق به حمایت های دولتی میکاهد بلکه وی را در زمره عوامل تولید ملی قرار داده به افزایش توانمندی کشور کمک می کند. به نظر می رسد که چناچه محققی در برهه‌های زمانی متفاوتی به بررسی کارنامه علمی خود بپردازد و ارزیابی از عملکرد خویش داشته باشد، می تواند از اتلاف منابع جلوگیری کرده و در عین حال بهره‌وری را افزایش دهد.
مشوق اصلی شما در انتخاب این راه چه کسی یا چه چیزی بود؟
نمی‌توانم از شخص خاصی نام ببرم، به نظر می رسد درک شرایط محیطی، امید به آینده بهتر، اعتماد به نفس، نگرش مثبت اجتماعی به پیشرفت علمی، منابع و امکانات مناسب برای من از مشوق های فعالیت های علمی محسوب می شوند.
وضعیت تولید مقالات و سهم ایران در تولید مقالات کاربردی حوزه تخصصی شما چگونه است؟
چاپ مقاله از جنبه های متعددی حائز اهمیت است. در ابتدای امر توجه به این نکته مهم است که چاپ مقاله شاخصی از تولید علم است. نکته دوم کیفیت و به تبع آن اثر بخشی مقاله چاپ شده است که باید مورد توجه قرار گیرد. یک مقاله معتبر و تاثیر گذار به اعتبار علمی محقق، سازمان مربوطه و کشور می افزاید. برخی مقالات راهگشای مسائل و مشکلات جامعه هستند، اینگونه مقالات دارای ارزش مضاعفی هستند. خوشبختانه از نظر تولید تعداد مقالات معتبر ما در وضعیت مناسبی قرار داریم. رشد چشمگیری در این زمینه حاصل شده است. به نظر می رسد با حفظ سرعت رشد، در دو جنبه از تولید مقالات می توانیم فعالیت خود را افزایش دهیم: ارتقا کیفیت و انطباق بر نیازهای حوزه سلامت. خوشبختانه اقدامات خوبی برای دستیابی به این اهداف انجام شده است.
آیا پایان نامه و مقالات تقلبی تنها در ایران وجود دارد؟
تخلف و تقلب فعالیت مذمومی است که همه صنف ها را تهدید می کند و متاسفانه در همه جای دنیا رخ می دهد. تقلب در علم آفتی برای جامعه علمی است. به دو دلیل پیشگیری از وقوع و نیز برخورد با این تخلفات مهم است: اولا تخلفات علمی نسبت به تخلف در زمینه های دیگر، بیشتر تظاهر می کنند. به محض انتشار یک سند علمی بسیار از اندیشمندان به منظور بهره برداری به آن مراجعه می کند. دوم اینکه ما در مملکتی زندگی می کنیم که حفظ ارزش های دینی و فرهنگی سرلوحه امور زندگی ماست و در حوزه اخلاق در پژوهش سرمایه گذاری مناسبی کرده‌ایم. بنابراین فارغ از اینکه در ممالک دیگر وقوع این گونه تخلفات به چه میزان است، باید تلاش کنیم که این امر به سمت صفر میل کند. اما در پاسخ به سوال باید گفته شود که متاسفانه این تخلفات در خیلی از کشورها رخ می دهد. نه تنها مقالات تقلبی بلکه مجلات متعددی به ظاهر علمی ولی نامعتبر و حتی تقلبی وجود دارند.
ارتقا جایگاه پژوهشگر و اعطای فرصت های مناسب ومتناسب مالی و معنوی به وی، سرمایه گذاری در پژوهش محسوب می شود.
نقاط ضعف و قوت علمی کشور در حوزه تخصصی خود را درچه مسائلی می‌بینید؟
کشور با حرکتی رو به جلو در جهت اعتلای علمی گام بر می دارد. پیشرفت های دوره ای و سالیانه ارزشیابی می شوند تا از شتاب علمی کشور است کاسته نشود. این نگرش نکته قوت سیستم پژوهشی کشور است. ابداع و ابلاغ نگرش اقتصاد دانش بنیان و تمرکز بر تولید ثروت از طریق دانش موازی با حفظ توسعه علمی استخوانبندی محکمی برای بخش تحقیقاتی فراهم کرده است. افزایش حمایت های مالی دولتی از فعالیت های تحقیقاتی در پیشبرد این امور تاثیر مهمی داشته است. بهره مندی کم از حمایت بخش خصوصی، شتابزدگی، استفاده کمتر از دیدگاه کارشناسی، اولویت بخشیدن به نیازهای کوتاه مدت و فرایندهای نسبتا وقت گیر از جمله مشکلاتی هستند که حل آنها می تواند در توسعه پایدار تحقیقاتی موثر باشد. ارتقا جایگاه پژوهشگر و اعطای فرصت های مناسب ومتناسب مالی و معنوی به وی، سرمایه گذاری در پژوهش محسوب می‌شود.
آیا می‌توان گفت علت اصلی خروج نخبگان وجود همین نقاط ضعف است؟
متاسفانه کلمه نخبه اکثرا در مواردی بکار می رود که به خروج تحصیل کرده ها اشاره می شود. به نظر من خیلی از افرادی که در داخل کشور مانده اند و با جدیت و دلسوزی با حداقل چشم داشت فعالیت می کنند نخبه هستند. اما در رابطه با خروج تحصیل کرده‌ها از کشور که طبیعتا بخشی از آنها نخبه هستند می توان به توسعه و گسترش سریع تحصیلات تکمیلی در سال های اخیر اشاره کرد. وارد شدن جمع کثیری از فارغ التحصیلان به بازار کار و آماده نبودن بخش صنعت برای پذیرش آنها یکی از عوامل ایجاد تمایل برای شغل یابی شده است. در حقیقت این افراد سرمایه و از منابع انسانی کیفی ما محسوب می شوند طبیعی است که اگر سرمایه گذاری لازم برای جذب آنها نشود دیگران با اعطای مشوق های مختلف در صدد جذب آنها می شوند. البته خیلی از اینها برمی‌گردند و تجارب خوبی نیز با خود می آورند که در خدمت به کشور می تواند مفید باشد.
گفتگو: فرگل غفاری
No tags for this post.