در پی کاوش های اخیر باستان شناسی انجام شده در منطقه کوهدشت لرستان، بقایای چندین مقبره متعلق به دوره ساسانی کشف شده اند. سرپرستی این کاوش ها بر عهده عطا حسن پور، کارشناس ارشد و پژوهشگر باستان شناس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان قرار داشته و در این کاوش ها بقایای استخوانی چند اسکلت انسانی از عصر ساسانیان با قدمت بین 1400 تا 1800 سال پیش به دست آمده است. این حفاری در منطقه چیاسبز و در فاصله 45 کیلومتری سد سیمره در حال اجرا است. خوشبختانه این منطقه در پی آبگیری سد به زیر آب نرفته و امکان انجام کاوش های پژوهشی بعدی و حفظ آثار به دست آمده در ان امکان پذیر است.
علی رغم وجود آثار و شواهد معماری متعدد از دوران ساسانی در این منطقه، هیچ تدفین مرتبط با این دوره در استان لرستان کشف نشده بود. منطقه لرستان و رود سیمره در طول دوران ساسانی دارای اهمیتی بسیار زیاد بوده و به نوعی می توان آن را یکی از شاه راه های اصلی دوران ساسانی محسوب کرد که به همین دلیل در این دوران شاهد ساخته شدن آثار مختلفی از جمله چندین پل تاریخی روی رود سیمره هستیم.
به گفته سرپرست این کاوش، اسکلت های کشف شده دارای قدی بلند و حدود 2 متر بوده و محل کشف دقیق آن ها نیز دهستان زیر تنگ روستای چم نقدعلی بخش کونانی شهرستان کوهدشت اعلام شده است.
گفتنی است بر اساس گزارش های منتشر شده در این رابطه، تا کنون 9 قبر ساسانی در این محوطه باستانی به دست آمده است که همگی دارای چینه سنگی و به شکل مستطیل هستند و سنت تدفین اجساد نیز به صورت دراز کش و در جهت شمال غربی – جنوب شرقی است.
کشف فوق از این نظر دارای اهمیت است که علی رغم وجود آثار و شواهد معماری متعدد از دوران ساسانی در این منطقه، هیچ تدفین مرتبط با این دوره در استان لرستان کشف نشده بود. منطقه لرستان و رود سیمره در طول دوران ساسانی دارای اهمیتی بسیار زیاد بوده و به نوعی می توان آن را یکی از شاهراه های اصلی دوران ساسانی محسوب کرد که به همین دلیل در این دوران شاهد ساخته شدن آثار مختلفی از جمله چندین پل تاریخی روی رود سیمره هستیم. از جمله این پل ها می توان به پل گاومیشان اشاره کرد که از پل های مهم دوره ساسانی در منطقه محسوب می شود. این پل روی رود سیمره ، پس از تلاقی رود کشکان و در جاده دره شهر ، بعد از روستای بابا خوارزم قرار گرفته است . از آنجا كه این منطقه در مسیر باستان شناسان یا جهانگردان واقع نشده بود، جز در چند مورد نامی از آن به میان نیامده و معرفی نشده است؛ زیرا از سیمره راهی نزدیكتر به طرهان می رفت و كاروانیان، بیشتر از آن راه سفر می كردند. از دیگر آثار شگفت انگیز دوره ساسانی در این منطقه می توان به پل چم نمشت اشاره کرد.
ابودلف جهانگيرعرب درباره اين پل مي نويسد : ميان سيمره و طرحان پل بزرگ زيبا و عجيبي وجود دارد كه دو برابر پل خانقين است .
ياقوت حموي مولف معحم البلدان (623 ه. ق) نیز در رابطه با این اثر مهم دوره ساسانی مي گويد : سيمره هم نخل و هم زيتون و هم بادام و هم برف دارد و در راه بين سيمره و دهكده مجاور آن طرهان پل عجيب و شگفت آوري است كه از عجايب پل هاي عالم محسوب مي شود. اين پل 18 چشمه داشته و اندازه دهانه هر طاق فاصله بين دو پايه 15 متر و طول تمام پل بيش از 270 متر بوده است.
پل کورو دختر در منطقه کوهدشت نیز از دیگر اثار مهم ساسانی باقی مانده در این منطقه محسوب می شود، این پل در مسیر یكی از راههای باستانی قرار داشته كه سبب ارتباط كرمانشاهان ، ایلام و لرستان (سرطرهان ) بوده است.
عطا حسن پور همچنین از کشف اشیا باستانی و سفالینه های مرتبط با این مقابر و همچنین یک مخزن ذخیره آذوغه که در آن غلات در خمره هایی داخل زمین نگهداری می شدند ، خبر داده و اعلام کرد که در این گورستان یک بنای متعلق به دوران ساسانی نیز باقی مانده است که دارای یک اتاق مرکزی به مساحت 20 متر و یک ستون منفرد است که به سبک ستون های دوران ساسانی ساخته شده است.
این کشفیات می تواند اطلاعات جدید و مفیدی در حوزه انسان شناسی و مطالعه اسکلت های باقی مانده در این محوطه را به پژوهشگران ارائه داده و همچنین بخش هایی از هنر و معماری عصر ساسانی را معرفی کند. این محوطه باستانی تائید کننده اهمیت بسیار زیاد مناطق غربی ایران در دوران حکومت ساسانی است.
احسان محمدحسینی / دانشجوی دکترای باستان شناسی
No tags for this post.