استادان علوم پایه پیشتاز نگارش مقاله در ایران

به گزارش سینا از روابط عمومی وزارت علوم ، افزایش تعداد مقاله و استنادات به مقالات در هر رشته به پیشتازی آن حوزه در عرصه علمی جهانی کمک می‌کند. در این راستا به بررسی تعداد مقالات و میزان استناد 20 استاد با بیشتری مقاله در رشته‌های مختلف می‌پردازیم.

سامانه علم‌سنجی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، اطلاعات مربوط به مقالات نمایه شده اعضای هیئت علمی مؤسسات آموزش عالی ذیل وزارت علوم را براساس پایگاه اسنادی گوگل اسکالر، اسکوپوس و پابلونز منتشر می‌کند. براساس اطلاعات این سامانه، میانگین تعداد مقالات ۲۰ استاد گروه‌های مختلف آموزشی اختلاف ۳.۹ برابری دارند.

نمودار زیر میانگین تعداد مقالات ۲۰ استاد با بیشترین تعداد مقالات در گروه‌های تحصیلی مختلف را نشان می‌دهد؛

بر اساس این جدول، تعداد مقالات ۲۰ استاد گروه آموزشی کشاورزی و منابع طبیعی بیش از ۲ برابر مقالات ۲۰ استاد پر استناد گروه دامپزشکی است. جالب توجه است که تعداد مقالات گروه آموزشی علوم پایه ۳۷ درصد بیشتر از مقالات ۲۰ استاد گروه آموزشی فنی و مهندس و همچنین به تنهایی بیش از مجموع مقالات اساتید گروه‌های علوم پزشکی، دامپزشکی و هنر و معماری است.

بررسی میانگین استنادات مقالات منتشر شده توسط ۲۰ استاد با بیشترین مقاله

براساس اطلاعات سامانه علم‌سنجی وزارت علوم علاو ه بر اختلاف در تعداد مقالات منتشر شده، بررسی میانگین استنادات مقالات منتشر شده توسط ۲۰ استاد با بیشترین تعداد مقاله، حاکی از وجود اختلاف فاحش بین استنادات گروه‌های مختلف آموزشی است. نمودار زیر میانگین استنادات مقالات منتشر شده توسط ۲۰ استاد با بیشترین تعداد مقاله را نشان می‌دهد؛

استنادات اساتید گروه فنی و مهندسی؛ ۲ برابر بیشتر از استنادات گروه کشاورزی

با توجه به این نمودار، میانگین استنادات اساتید گروه آموزشی علوم پایه به تنهایی بیش از مجموع استنادات اساتید سایر گروه‌های آموزشی است؛ در حالی که با توجه به نمودار بالا اساتید گروه علوم پایه در مجموع کمتر از یک سوم مقالات را منتشر کرده‌اند. در نمونه دیگر، گروه آموزشی کشاورزی و منابع طبیعی از نظر تعداد مقالات منتشر شده با اساتید گروه فنی و مهندسی وضعیت مشابهی دارند. این در حالی است که براساس این نمودار، استنادات اساتید گروه فنی و مهندسی نزدیک ۲ برابر استنادات گروه کشاورزی است. به عبارت دیگر، نه تنها بین تعداد مقالات گروه‌های مختلف تحصیلی ارتباط معناداری وجود ندارد، بلکه بین تعداد مقالات و مجموع استنادات مقالات اساتید گروه‌های مختلف نیز رابطه معناداری وجود ندارد.

راهکار

کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس معتقدند که اصلاح آیین‌نامه ارتقای استادان می‌تواند این اختلاف میانگین را از بین ببرد. چرا که براساس آخرین نسخه از آیین‌نامه ارتقای مرتبه علمی که در سال ۱۳۹۴ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است، اعضای هیئت علمی تمامی گروه‌های آموزشی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های ذیل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری موظف به کسب امتیاز مشخصی بر اساس تعداد مقالات منتشر شده هستند. این در حالی است که گروه‌های مختلف آموزشی از نظر زمان لازم برای انجام پژوهش‌های با کیفیت منجر به انتشار مقالات علمی، به عنوان یکی از مهمترین شاخص‌های پژوهش در آیین‌نامه مذکور، تفاوت‌های محسوسی با هم دارند.

آیین‌نامه ارتقای مرتبه علمی برای رشته‌ها و گروه‌های تحصیلی مختلف، یک الگوی واحد ارائه کرده و شاخص‌های پژوهشی و آموزشی مورد انتظار از تمامی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های کشور با رشته‌های مختلف به صورت یکسان است. این امر باعث شده برای رعایت شرایط برخی رشته‌ها، انتظارات از رشته‌های دیگر پایین بیایید یا انتظارات سنگین از برخی رشته‌ها به وجود آید؛ در حالی که قادر به تحقق آن نیستند.

به عقیده کارشناسان، راهکار این است که در تبصره یک ذیل بند «الف » ماده ۹۷ قانون برنامه هفتم پیشرفت، وزارتخانه‌های علوم و بهداشت مکلف شده‌اند ظرف یک سال از لازم‌الاجرا شدن قانون با هدف اصلاح مأموریت‌ها و تناسب بین نیازها و ظرفیت‌های علمی هریک از زیر نظام‌های آموزش عالی، آیین‌نامه ارتقای مرتبه اعضای هیئت علمی را متناسب با مأموریت‌گرایی، مسئله‌محوری و برنامه‌محوری هریک از زیرنظام‌های آموزش عالی دولتی و غیردولتی و برحسب گروه‌های علمی «حسب ضرورت» و ماهیت رشته را به نحوی اصلاح و به تصویب مراجع ذی‌صلاح برسانند که از ابتدای سال دوم برنامه هریک از این مراکز و گروه‌های علمی از آیین‌نامه ترفیع و ارتقای خاص خود تبعیت کنند.