زعفران یکی از مهم ترین محصولات کشاورزی در ایران است. این گیاه که از آن با عنوان «طلای سرخ» یاد می شود سالانه به میزانی حدود 261 تن در کشور ما تولید می گردد که این مقدار، حدود 96 درصد تولید جهانی این محصول است. رویشگاه اولیه زعفران در دامنه های زاگرس و به ویژه ناحیه الوند در ایران بوده است، ولی هم اکنون استان های خراسان رضوی و خراسان جنوبی قطب های عمده تولید این محصول هستند.
گیاه زعفران به مانند هر گیاه زراعی دیگری نیاز به شرایط محیطی مناسب و مدیریت زراعی صحیح برای رسیدن به محصولی مرغوب با تولید بالا دارد. از این رو شناخت عوامل افزایش دهنده کمیت و کیفیت این محصول امری الزامی بوده و بایستی جهت دستیابی به عملکرد مطلوب بدان ها توجه شود.
یکی از مهم ترین عوامل محیطی تاثیرگذار در این زمینه، وضعیت بافت خاکی است که زعفران در آن کشت و کار می شود. بافت خاک می تواند با تاثیر بر میزان گسترش ریشه و جذب آب و مواد غذایی، وضعیت رشدی و تغذیه ای گیاه را تحت تاثیر قرار داده و نقش به سزایی در رشد و نمو «بنه ها» که اندام های تکثیری این گیاه هستند، ایفا نماید.
در همین راستا پژوهشگرانی از دانشگاه های فردوسی مشهد و بیرجند مطالعه ای را به انجام رسانده اند که نتایج آن طی مقاله ای در نشریه علمی پژوهشی «زراعت و فناوری زعفران» سال دوم شماره 4 به چاپ رسیده است.
این پژوهش که هدف از آن بررسی تاثیر بافت خاک بر رشد و عملکرد گیاه زعفران عنوان گردیده است، در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شده و در آن 4 نوع خاک با بافت های مختلف مورد آزمایش قرار گرفته اند.
یافته های این مطالعه نشان می دهد که از بین خاک های با بافت های مختلف، خاک سبکی که از ترکیب 70 درصد ماسه، 30 درصد خاک معمولی مزرعه به همراه کود گاوی تشکیل گردیده است، به طور معنی داری باعث بهبود تمامی شاخص های مربوط به گلدهی در گیاه ارزشمند زعفران می شود. به علاوه در کنار شاخص های مرتبط با گلدهی، بیشترین میزان وزن بنه و تعداد جوانه های آن نیز که در تکثیر این گیاه دارای ارزش بسیاری هستند، در همین بافت خاک به دست آمده اند.
بنا به اظهار محققین این طرح پژوهشی، استفاده از خاک با بافت سبک تر باعث ایجاد شرایط بهینه جهت رشد بنه زعفران و در نهایت افزایش عملکرد گل و کلاله باارزش زعفران می گردد. از این رو می توان با مدیریت کشاورزی مناسب از طریق اصلاح خاک مزرعه و سبک تر کردن آن، «طلای سرخ» را به عملکرد اقتصادی بالاتری رساند.
قابل ذکر است از لحاظ بافت شناسی خاک ها، هر چه میزان رس در خاکی بیشتر باشد، آن خاک دارای بافت سنگین تری است و در مقابل، حضور ماسه و کودهای دامی بیشتر در خاک، باعث سبک تر شدن بافت آن می گردد.
No tags for this post.