به گزارش سینا از روابط عمومی وزارت علوم به نقل از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، فاضل‌زاده اظهار داشت: مؤسسه ISC به عنوان مرجع رتبه‌بندی ملی دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی کشور، از سال ۲۰۱۸ در کنار رتبه‌بندی دانشگاه‌های داخلی، رتبه بندی دانشگاه های جهان را نیز آغاز کرد. رتبه بندی‌های بین‌المللی ISC شامل رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان، دانشگاه‌های جهان اسلام، رتبه‌بندی دانشگاه‌های کشور‌های عضو D۸ و رتبه‌بندی موضوعی دانشگاه‌های جهان است.
اولین نسخه رتبه بندی موضوعی دانشگاه های جهان، با نام ISC World University Rankings by Subject در سال ۲۰۱۹ منتشر شده و امسال برای پنجمین سال پیاپی این رتبه بندی را انجام داده است. در ادامه روش‌شناسی و نتایج این رتبه‌بندی آورده می‌شود.
روش‌شناسی رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC
رئیس مؤسسه ISC گفت: در رتبه‌بندی جهانی ISC براساس موضوع، از طرح تقسیم‌بندی سلسله مراتبی OECD استفاده شده است. در این طرح، کلیه حوزه‌های موضوعی در ۶ رده اصلی و ۴۲ زیر رده قرار می‌گیرند. ۶ رده اصلی در این طرح عبارت از: علوم طبیعی، مهندسی و فناوری، پزشکی و بهداشت، علوم کشاورزی و دامپزشکی، علوم اجتماعی، علوم انسانی و هنر می‌باشد.
وی ادامه داد: در رتبه‌بندی موضوعی ISC، دانشگاه های هدف به منظور رتبه‌بندی در هر حوزه موضوعی، دانشگاه هایی می‌باشند که به لحاظ تعداد انتشارات در آن حوزه جز ۷۰۰ دانشگاه اول جهان باشند و در بازه زمانی سه ساله (۲۰۲۱-۲۰۱۹)، حداقل ۱۵۰ مدرک در هر آن حوزه موضوعی منتشر کرده و در پایگاه InCites ثبت شده باشند.
فاضل‌زاده خاطرنشان کرد: دانشگاه های اعلام شده در رتبه‌بندی در هر حوزه موضوعی در نهایت به صورت درهمکرد و نیز براساس قاره و کشور و… اعلام خواهند شد. رتبه‌بندی موضوعی ISC، بر اساس ۳ معیار کلی پژوهش، فعالیت بین‌المللی و نوآوری انجام می گیرد. که معیار پژوهش به دلیل اهمیتی که دارد، بیشترین وزن را به خود اختصاص داده است. جدول ۱ معیار‌ها و شاخص های رتبه‌بندی موضوعی ISC را با ضرایب اختصاص داده نمایش می دهد.
جدول ۱. معیار‌ها و شاخص های رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC
دانشگاه‌های اول تا پنجم جهان در حوزه‌های اصلی موضوعی در جدول ۲ نشان داده شده است.
جدول ۲. دانشگاه‌های اول تا پنجم جهان در حوزه‌های اصلی رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-۲۰۲۳
حضور ۴۳ دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران در رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-۲۰۲۳
رئیس مؤسسه ISC گفت: در رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-۲۰۲۳ از جمهوری اسلامی ایران ۴۳ دانشگاه حضور دارند که در حوزه‌های مختلف موضوعی حائز رتبه شده‌اند. حضور دانشگاه‌ها در رتبه‌بندی موضوعی ISC در سال‌های مختلف در جدول ۳ نشان داده شده است.
جدول ۳. تعداد حضور دانشگاه‌ها در رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC در سال‌های مختلف
در ادامه حضور دانشگاه ها در هر موضوع بررسی می‌شود.
حوزه علوم طبیعی
فاضل‌زاده گفت: در رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-۲۰۲۳ شاهد حضور دانشگاه‌های برتر کشور در ۶ رشته از ۷ رشته حوزه علوم طبیعی شامل: ریاضیات، علوم کامپیوتر و اطلاعات، علوم فیزیکی، علوم شیمی، زمین و علوم محیطی و علوم زیستی در جمع برترین دانشگاه‌های دنیا هستیم.
در این حوزه در سال ۲۰۲۳، دانشگاه تهران با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه اول و دانشگاه‌های صنعتی‌امیرکبیر، تربیت مدرس و علوم پزشکی تهران با جایگاه ۶۰۰-۵۰۱ رتبه دوم را کسب کردند.
حوزه مهندسی و فناوری
وی افزود: در حوزه مهندسی و فناوری در ۱۱ رشته رتبه‌بندی صورت پذیرفته است که دانشگاه‌های ایران در هر ۱۱ رشته حضور داشته است که دانشگاه تهران با رتبه ۱۵۰ رتبه اول و دانشگاه صنعتی شریف با جایگاه ۳۰۰-۲۵۱ رتبه دوم و دانشگاه‌های صنعتی‌امیرکبیر و علم و صنعت ایران با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه سوم را کسب کردند.
حوزه پزشکی و بهداشت
در حوزه پزشکی و بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران با جایگاه ۳۰۰-۲۵۱ رتبه اول، علوم پزشکی شهید بهشتی با جایگاه ۴۰۰-۳۵۱ رتبه دوم و علوم پزشکی ایران با جایگاه ۴۵۰-۴۰۱ رتبه سوم را کسب کردند.
حوزه علوم کشاورزی و دامپزشکی
در حوزه علوم کشاورزی و دامپزشکی، دانشگاه تهران با رتبه ۱۴۴ در رتبه اول، دانشگاه تربیت مدرس با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه دوم و صنعتی اصفهان و دانشگاه ارومیه با جایگاه ۴۵۰-۴۰۱ مشترکاً رتبه سوم را کسب کردند.
حوزه علوم اجتماعی
در حوزه علوم اجتماعی تنها دانشگاه تهران حضور دارد و موفق به کسب جایگاه ۴۰۰-۳۵۱ شد.
حوزه علوم انسانی و هنر
در حوزه علوم انسانی نیز دانشگاه تهران موفق به کسب جایگاه ۶۰۰-۵۰۱ شده است و در هیچ کدام از رشته‌های این حوزه، دانشگاهی از ایران حضور ندارد.
جدول ۴. جایگاه دانشگاه‌های ایران در حوزه‌های اصلی رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-۲۰۲۳
حوزه علوم طبیعی Natural Sciences
فاضل‌زاده در ادامه در خصوص رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-۲۰۲۳ در حوزه علوم طبیعی گفت: در رشته ریاضیات، دانشگاه علم و صنعت ایران با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه اول، دانشگاه تهران با جایگاه ۴۰۰-۳۵۱ رتبه دوم را بدست آوردند.
در رشته علوم کامپیوتر و اطلاعات دانشگاه تهران با جایگاه ۲۲۳ رتبه اول، صنعتی شریف با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه دوم و صنعتی‌امیرکبیر با جایگاه ۴۰۰-۳۵۱ رتبه سوم را کسب کردند.
در رشته علوم فیزیکی دانشگاه تهران با جایگاه ۵۰۰-۴۵۱، دانشگاه‌های صنعتی‌امیرکبیر، صنعتی اصفهان و صنعتی شریف با جایگاه ۶۰۰-۵۰۱ مشترکاً رتبه دوم را کسب کردند.
در رشته علوم شیمی دانشگاه تهران با رتبه ۱۳۰ رتبه اول و دانشگاه صنعتی‌امیرکبیر، علم و صنعت ایران، صنعتی شریف و تربیت مدرس با جایگاه ۴۰۰-۳۵۱ به صورت مشترک رتبه دوم را کسب نمودند.
در رشته زمین و علوم محیطی دانشگاه تهران ۱۲۸ رتبه اول و دانشگاه تربیت مدرس و تبریز با جایگاه ۴۵۰-۴۰۱ مشترکاً رتبه دوم و دانشگاه شیراز با جایگاه ۵۰۰-۴۵۱ رتبه سوم را کسب کردند.
در رشته علوم زیستی دانشگاه علوم پزشکی تهران با جایگاه ۴۰۰-۳۵۱ رتبه اول و دانشگاه تهران با جایگاه ۵۰۰-۴۵۱ رتبه دوم را کسب کردند.
حوزه مهندسی و فناوری Engineering and Technology
وی در ادامه افزود: در رشته مهندسی عمران دانشگاه‌های تهران با رتبه ۶۸، صنعتی شریف با رتبه ۱۴۸، علم و صنعت ایران با رتبه ۱۵۴، تربیت مدرس با رتبه ۱۸۹، صنعتی‌امیرکبیر با رتبه ۲۰۲ جایگاه اول تا پنجم را کسب کردند.
در رشته مهندسی برق و الکترونیک دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران با جایگاه ۲۵۱-۳۰۰ رتبه اول، صنعتی‌امیرکبیر با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ در رتبه دوم قرار گرفتند.
در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه‌های تهران رتبه ۴۹، علم و صنعت ایران با رتبه ۶۵، صنعتی شریف با رتبه ۱۱۴، صنعتی‌امیرکبیر با رتبه ۱۳۶، صنعتی نوشیروانی بابل با رتبه ۱۷۳ به ترتیب جایگاه اول تا پنجم کشور را کسب کردند.
در رشته مهندسی شیمی دانشگاه تهران با رتبه ۹۹، صنعتی‌امیرکبیر با رتبه ۱۶۵، علم و صنعت ایران با رتبه ۱۷۱، دانشگاه تبریز با رتبه ۱۷۹، صنعتی شریف با رتبه ۲۱۲ و تربیت مدرس با رتبه ۲۴۵ به ترتیب رتبه های اول تا ششم کشور را کسب کردهاند.
در رشته مهندسی مواد دانشگاه تهران با رتبه ۱۵۱، صنعتی‌امیرکبیر با رتبه ۲۳۲، صنعتی شریف با رتبه ۲۳۶، علم و صنعت ایران با رتبه ۲۴۲ به ترتیب رتبه اول تا چهارم کشور را کسب کردند.
در رشته مهندسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران با رتبه ۱۴۶، علوم پزشکی تهران با رتبه ۱۴۸، دانشگاه تهران با رتبه ۱۸۶، علوم پزشکی شهید بهشتی با رتبه ۲۰۹ و صنعتی‌امیرکبیر با رتبه ۲۲۵ به ترتیب رتبه اول تا پنجم کشور را کسب کردند.
در رشته مهندسی محیط زیست دانشگاه تهران با رتبه ۷۳ رتبه اول، علم و صنعت ایران با رتبه ۲۲۶ رتبه دوم، صنعتی شریف با رتبه ۲۴۶ در جایگاه سوم قرار گرفت.
در رشته مهندسی بیوتکنولوژی محیطی دانشگاه تهران با رتبه ۲۰۵، علوم پزشکی تهران با رتبه ۲۰۸ به ترتیب رتبه اول و دوم کشور را کسب کردند.
در رشته مهندسی بیوتکنولوژی صنعتی دانشگاه علوم پزشکی تهران رتبه ۲۹ را کسب کرد.
در رشته مهندسی فناوری نانو دانشگاه تهران با جایگاه ۳۰۰-۲۵۱ در رتبه اول و صنعتی شریف با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه دوم و علوم پزشکی تهران با جایگاه ۴۵۰-۴۰۱ در جایگاه سوم قرار گرفتند.
در سایر رشته‌های مهندسی و فناوری (شامل: مهندسی چند رشته‌ای، مهندسی صنایع، مهندسی تولید، علوم و فنون غذایی، مهندسی ابزار دقیق، ریزبینی، علوم تصویربرداری و فناوری عکاسی، طیف سنجی) دانشگاه تهران با رتبه ۱۲۴، صنعتی‌امیرکبیر و صنعتی شریف با جایگاه ۴۰۰-۳۵۱ و تربیت مدرس با جایگاه ۵۰۰-۴۵۱ در رتبه اول تا سوم قرار گرفتند.
حوزه علوم پزشکی و بهداشت Medical and Health Sciences
رئیس مؤسسه ISC درباره نتایج رتبه‌بندی حوزه علوم پزشکی و بهداشت گفت: در رشته پزشکی پایه دانشگاه علوم پزشکی تهران با رتبه ۱۹۶، علوم پزشکی شهید بهشتی با جایگاه ۳۰۰-۲۵۱، علوم پزشکی ایران با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه اول تا سوم را کسب کردند.
در رشته پزشکی بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه اول، علوم پزشکی ایران و علوم پزشکی شهید بهشتی با جایگاه ۴۰۱-۴۵۰ مشترکاً رتبه دوم را کسب کردند.
در رشته علوم بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران با رتبه ۱۸۹ رتبه اول، علوم پزشکی شهید بهشتی با جایگاه ۲۵۱-۳۰۰ رتبه دوم، علوم پزشکی ایران با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه سوم را کسب کردند.
در رشته بیوتکنولوژی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با رتبه ۱۴۶ رتبه اول، علوم پزشکی تبریز با رتبه ۱۵۸ رتبه دوم، علوم پزشکی شهید بهشتی با رتبه ۱۸۷ رتبه سوم را کسب کردند.
حوزه علوم کشاورزی و دامپزشکی Agricultural and Veterinary Sciences
فاضل‌زاده ادامه داد: در رشته کشاورزی، جنگلداری و شیلات دانشگاه تربیت مدرس با رتبه ۱۶۷، دانشگاه تهران با رتبه ۱۸۴، دانشگاه صنعتی اصفهان با رتبه ۲۴۰ و دانشگاه ارومیه با رتبه ۲۴۱ به ترتیب رتبه اول تا چهارم را کسب کردند.
در رشته علوم دامپزشکی دانشگاه تهران موفق به کسب رتبه ۱۴۰ شد که تنها دانشگاه کشور در این رشته است.
در رشته بیوتکنولوژی کشاورزی دانشگاه تهران با رتبه ۱۹۶و دانشگاه تربیت مدرس با رتبه ۲۴۳ به ترتیب رتبه اول و رتبه دوم را کسب کردند.
در سایر رشته‌های علوم کشاورزی (شامل مهندسی کشاورزی، اقتصاد و سیاست‌گذاری کشاورزی، علوم و فنون غذایی) دانشگاه تهران با رتبه ۹۸، علوم پزشکی تهران با رتبه ۱۷۹، دانشگاه ارومیه با رتبه ۲۰۸ به ترتیب رتبه اول تا سوم کشور را کسب کردند.
در رشته علوم دام و لبنیات تنها دانشگاه تهران دارای رتبه ۱۰۳ می‌باشد.
حوزه علوم اجتماعی Social Sciences
فاضل‌زاده در خصوص نتایج رتبه‌بندی در حوزه علوم اجتماعی افزود: در رشته اقتصاد و تجارت دانشگاه تهران با جایگاه ۳۰۰-۲۵۱ و علم و صنعت ایران با جایگاه ۷۰۰-۶۰۱ تنها دانشگاه‌های کشور در این رشته هستند.
در رشته آموزش دانشگاه علوم پزشکی تهران با جایگاه ۴۵۰-۴۰۱ رتبه اول و دانشگاه علوم پزشکی ایران و علوم پزشکی اصفهان با جایگاه ۵۰۰-۴۵۱ با رتبه دوم تنها دانشگاه‌های کشور در این رشته هستند.
در رشته روانشناسی و علوم شناختی دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه تهران با جایگاه ۵۰۰-۴۵۱ تنها دانشگاه‌های کشور در این رشته هستند.
در رشته جغرافیای اجتماعی و اقتصادی تنها دانشگاه تهران موفق به کسب جایگاه ۴۰۰ -۳۵۱ شده است.
نتایج رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-۲۰۲۳ در رشته‌های مختلف در جدول ۵ قابل مشاهده است.
جدول ۵. نتایج رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC- ۲۰۲۳ در رشته‌های مختلف
حضور کشور‌های اسلامی در رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-۲۰۲۳
فاضل‌زاده در ادامه در خصوص حضور کشور‌های اسلامی در رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-۲۰۲۳ گفت: به دلیل اهمیت جایگاه علم و فناوری در تمام حوزه‌های موضوعی، سند علم و فناوری ۱۰ ساله کشور‌های عضو OIC (۲۰۱۶-۲۰۲۶) در سال ۲۰۱۷ به تصویب وزرا و سران کشور‌های اسلامی رسید. براساس سند ۱۰ ساله علم و فناوری و نوآوری کشور‌های عضو سازمان کنفرانس اسلامی تا سال ۲۰۲۶، در این سند ۱۰ ساله حضور حداقل ۵۰ دانشگاه کشور‌های اسلامی در جمع ۵۰۰ دانشگاه‌های برتر جهان تا سال ۲۰۲۵ مطابق با معیار‌های نظام‌های رتبه‌بندی جهانی به عنوان یکی از اهداف بیان شده است.
وی ادامه داد: در این سند ذکر شده است که «آموزش دانشگاهی در کشور‌های عضو باید از موضوعات ابتدایی نظیر توجه صرف به افزایش ورودی دانشگاه‌ها، جذب بیشتر اعضای هیأت علمی و افزایش انتشارات فراتر برود. در حقیقت لازم است بر روی تولید دانش به روز، ارائه آموزش کیفی، گسترش ارتباطات بین‌المللی و نیز افزایش تأثیرگذاری اجتماعی متمرکز شود. »
فاضل‌زاده تأکید کرد: سند علم و فناوری ۱۰ ساله کشور‌های عضو OIC، ساز و کاری را ارائه می‌دهد که هدف آن ایجاد قابلیت و ظرفیت جمعی برای توسعه طیف وسیعی از موضوعات است که از آن جمله می‌توان به موضوع آب، غذا، کشاورزی، انرژی، علوم پایه و کاربردی و نیز مبحث تقویت ارتباطات و تعاملات بین‌المللی با نهاد‌های پیشرو علمی جهان اشاره کرد.
وی ادامه داد: از جمله موضوعاتی که در این سند به آن اشاره شده است ریاضیات و فیزیک، زیست‌شناسی، زیست فناوری و علوم شیمی و موضوعات وابسته می‌باشد که برای کل جامعه منافع بی‌شماری دارد. که توصیه شده است این علوم در سطح کشور‌های اسلامی ارتقا یابد و بدین منظور سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها انجام پذیرد و آموزش و پژوهش در این حوزه‌ها مورد توجه قرار گیرد.
در رتبه‌بندی حوزه موضوعی جهانی ISC- ۲۰۲۳ سایر کشور‌های اسلامی نیز به خوبی ظاهر شدند.
در حوزه علوم طبیعی تعداد ۴۵ دانشگاه از کشور‌های اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشور ایران با ۱۲ دانشگاه و مصر با ۷ دانشگاه را در این حوزه موضوعی داشته‌اند. بهترین رتبه کسب شده در این حوزه متعلق به کشور عربستان سعودی با رتبه ۱۵۰ بوده است.
در حوزه مهندسی و فناوری تعداد ۵۹ دانشگاه از کشور‌های اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشور ایران با ۱۵ دانشگاه، مصر با ۱۰ دانشگاه و مالزی با ۹ دانشگاه می‌باشد. بهترین رتبه کسب شده در این حوزه متعلق به کشور عربستان سعودی با رتبه ۷۰ بوده است.
در حوزه علوم پزشکی و بهداشت تعداد ۵۶ دانشگاه از کشور‌های اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشور ترکیه با ۱۶ دانشگاه است. بعد از ترکیه کشور‌های ایران با ۱۳ دانشگاه و مصر با ۸ دانشگاه بیشترین حضور را در این حوزه موضوعی داشته‌اند. ضمنا بهترین رتبه کسب شده در این حوزه مربوط به عربستان سعودی و برابر با ۲۴۹ بوده است.
در حوزه علوم کشاورزی و دامپزشکی تعداد ۸۵ دانشگاه از کشور‌های اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشور‌های ایران و ترکیه به ترتیب با ۱۶ و ۱۵ دانشگاه می‌باشد و پس از آن مصر و پاکستان با ۱۳ و ۱۲ دانشگاه بیشترین حضور را در این حوزه موضوعی داشته‌اند. بهترین رتبه کسب شده در این حوزه برابر با ۲۸ مربوط به کشور عربستان سعودی بوده است.
در حوزه علوم اجتماعی تعداد ۲۰ دانشگاه از کشور‌های اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشور مالزی با ۷ دانشگاه می‌باشد. ضمنا بهترین رتبه کسب شده در این حوزه برابر با ۳۱۸ و مربوط به کشور عربستان سعودی بوده است.
در حوزه علوم انسانی و هنر تعداد ۱۱ دانشگاه از کشور‌های اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشور مالزی و ترکیه هر کدام با ۵ و ۳ دانشگاه است. کشور‌های ایران، لبنان و نیجریه نیز هر کدام با ۱ دانشگاه در این حوزه موضوعی حضور داشته‌اند. بهترین رتبه کسب شده در این حوزه متعلق به کشور مالزی با رتبه ۲۴۵ بوده است.
تعداد دانشگاه‌های کشور‌های اسلامی در این رتبه‌بندی در هر کدام از حوزه‌های موضوعی در جدول ۶ نشان داده شده است.
جدول ۶. تعداد دانشگاه‌های کشور‌های اسلامی در رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC- ۲۰۲۳ در هر کدام از حوزه‌های موضوعی
