حمیدرضا خونویی معاون فرهنگی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، در حاشیه سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، در گفتگو با مهر گفت: در دوره مدیریت شهری فعلی تمرکز ویژه ای بر مخاطبان نوجوان داریم. در سابقه فعالیت‌های سازمان دو مدل در مواجه با مخاطب وجود داشت. اول آنکه صرفاً مخاطب برنامه نوجوان باشد که این نوع مدل مزایا و معایبی داشت. حسن کار این بود که برنامه‌ها می‌توانست از مقیاس بزرگ‌تری برخوردار باشد و معایب کار این بود که مخاطب نوجوان پس از اتمام برنامه پی زندگی اش می‌رفت و هیچ تعامل در این میان صورت نمی‌گرفت.

وی ادامه داد: مدل دوم مواجه با مخاطب این بود که نوجوان بخشی از طراحی و اجرای برنامه را برعهده داشته باشد. یعنی خود را در اجرای برنامه دخیل بداند. از آنجا که هویت نوجوان، مهم‌ترین موضوع دوران نوجوانی است، ما مدل دوم را انتخاب کردیم. به همین منظور سازمان و مراکز فرهنگی شهر بسترهای جذب نوجوانان را فراهم کرد تا آنها وارد میدان شوند و ذیل اتفاقات قرهنگی و هنری، هویت اجتماعی خودشان را بسازند.

معاون فرهنگی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران گفت: اگر نوجوانان بتوانند ذیل اتفاقات فرهنگی و هنری، هویت اجتماعی خودشان را بسازند، در آینده تبدیل به کنشگران فرهنگی شهر می‌شوند. حافظه سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران این موضوع را تأیید می‌کند که بخش عمده‌ای از فعالان فرهنگی شهر تهران بین سال‌های ۸۰ تا ۹۰ در سازمان تردد داشتند و عملاً در بازده سن نوجوانی شأن در سازمان‌ها و مراکز سازمان به هویت خودشان پرداختند.

خونویی گفت: «حلقه بچه کتابخون ها» یک هویت جمعی است که در تمامی کتابخانه های سازمان‌های فرهنگی هنری شهرداری تهران با این استراتژی ایجاد شده است. ما سال گذشته در نمایشگاه کتاب حضور نداشتیم. معتقد بودیم که حضور در نمایشگاه می‌تواند به این شکل باشد که ما با مراجعه به مخاطبان نوجوان شهر تهران، آنها را به حضور در نمایشگاه دعوت کنیم. اطلاعاتی را به منظور دریافت خدمات ویژه در نمایشگاه دریافت می‌کنیم تا در نهایت پایه‌های اولیه باشگاه کتابخوانی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران را راه اندازی کنیم.

وی ادامه داد: سال گذشته ۱۱ هزار نوجوان متوسطه اول و دوم در باشگاه کتابخوانی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران عضو شدند. اعضا تخفیف ویژه ای را به واسطه عضویت برای نمایشگاه کتاب دریافت گرفتند. در ادامه مسیرمان ارتباط با اعضا مستمر شد و در نهایت اعضا در حلقه‌های کتابخوانی سازماندهی شدند. طی ۱۰ ماه گذشته اعضای کتابخوان به بهانه‌های مختلف و با محویت کتاب در کتابخانه ها تشکیل جلسه دادند که این جلسات به صورت دو جلسه در ماه بود. اعضا در این جلسات با یکدیگر ارتباط گرفتند و به این صورت پایه‌های هویت جمعی ساخته شد.

معاون فرهنگی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران گفت: در نمایشگاه کتاب امسال به این فکر افتادیم که اعضای کتابخوان باشگاه نیازمند یک پاتوق برای دورهمی های شأن هستند به همین دلیل ما در بخش کودک و نوجوان فضای «کافه بچه کتابخون» را ایجاد کردیم تا نوجوانان با مراجعه به نمایشگاه کتاب یک مأمن و منزلی برای خود داشته باشند. امسال ۲۰ هزار عضو جدید به جمع اعضای کتابخوان اضافه شد.

خونویی گفت: در کافه بچه کتابخون اعضای حلقه‌های کتابخوانی فرهنگسرا طبق برنامه ریزی های انجام شده دور هم جمع می‌شوند و به نوعی اعضای قدیمی و اعضای جدید باهم به گفتگو و تعامل می‌پردازند. هدف مان این است که اعضای جدید با اعضای قدیم باهم دوست و رفیق شوند. یعنی به هویت جمعی دست می‌یابند. عصر هر روز حامد عسگری در کافه بچه کتابخون با نوجوانان برنامه کتابخوانی را اجرا می‌کنند. در کنار آن بازی میدانی انجام می‌دهند. همچنین بخشی از کافه را اختصاص به پیشنهادهای نوجوانان قرار داده ایم تا به ما بگویند چه کتاب‌هایی را نتوانسته اند خریداری کنند درحالی که دوست دارند این کتاب‌ها به جمع کتابخانه اضافه شود.

وی ادامه داد: مسأله عمده‌ای که در منابع کتابخانه های وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران وجود دارد این بوده که ۷۰ درصد منابع قدیمی است درحالی که باید متناسب با نیازهای مخاطبان باشد. شاید هرساله تعدادی کتاب به کتابخانه تزریق می‌شود اما متناسب با نیاز و خواسته مخاطب نیست. هم اکنون تعدادی کتاب نو در قفسه‌های کتابخانه ها وجود دارد که حتی یکبار هم به امانت گرفته نشده است.

معاون فرهنگی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران گفت: در جلسات حلقه‌های کتابخوانی تزریق کتاب‌ها به کتابخانه ها به صورت هدفمند از کانال نوجوانان انجام می‌دهیم. یعنی فضا را به گونه‌ای تنظیم می‌کنیم تا کتاب مدنظرشان متناسب با ذائقه شأن به کتابخانه تزریق شود.

وی افزود: دی ماه سال گذشته همزمان با سالگرد شهادت حاج قاسم، برنامه‌ای تحت عنوان «قهرمان کدوم کتاب» را برگزار کردیم. بر این اساس مجموعه‌ای از کتاب‌ها با موضوع از قهرمانان اساطیر ایرانیان تا حاج قاسم را به کتابخانه ها ارسال کردیم تا نوجوانان براساس علاقمندی شأن قهرمان و بخشی از هویت اجتماعی خود را پیدا کنند. موضوع برنامه به گونه‌ای انتخاب شد که کتاب‌ها براساس نیاز مخاطبان نوجوان باشد.

خونویی گفت: بخش از ابعاد هویت یک فرد هویت شغلی اش است. ما باید کار هویتی و ساخت هویت انجام دهیم. ساخت هویت که در مسیر مأموریت‌های فرهنگی هنری سازمان است. از آنجا که کتابفروشی یک شغل فرهنگی است؛ ما می‌توانیم به نیاز هویت شغلی نوجوان بپردازیم و از طرفی نوجوان خودش توانمندی‌هایش و درونیاتش را در تراکنش با ادم ها بشناسد. در این راستا تعدادی نوجوان اینجا آمدند تا کتاب بفروشند. آنها ابتدا باید کتاب را خوانده باشند تا بتوانند آن را به دیگران معرفی کنند. این امر سبب پیشرفت در سیر مطالعات نوجوانان می‌شود. تعداد محدودی از نوجوانان با ظاهر واحدی در سطح نمایشگاه کتاب می‌چرخند تا کتاب را به فروش برسانند. بحث ما در این امر اقتصادی نیست بلکه در این اتفاق نوجوان بسیاری از موارد را یاد می‌گیرد.

وی افزود: پس از نمایشگاه شروع به عضوگیری از اعضای کتابخانه های منتخب برای طرح فروش کتاب خواهیم کرد که فاز اول در تابستان اجرایی می‌شود. برگزاری دوره‌های آموزشی برای نوجوانان در این راستا از دیگر برنامه‌های طرح موجود است. آغاز اجرای این طرح از سی و پنجمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران رقم خورد.

معاون فرهنگی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران گفت: در ایام نمایشگاه کتاب شبکه امید در کافه بچه کتابخون حضور داشت و مصاحبه‌های مختلفی را با اعضای حلقه‌های کتابخوانی انجام می‌داد که هدف از این برنامه معرفی نوجوانان کتابخوان به رسانه بود.

وی با اشاره به برنامه «حکایت کتاب» گفت: این طرح یک طرح کتاب محور است. این طرح بر این اساس بود که ما کتاب‌های زیادی در زندگی خوانده ایم و برداشت‌های مختلفی از آن داشته ایم. بر اساس این برداشت‌ها کارهایی انجام داده ایم که منجر به نتایجی شده است. آغاز اجرای این طرح از سی و پنجمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران رقم خورد. فراخوان را اعلام کردیم. تعدادی از نوجوانان ثبت نام کردند. پس از گذراندن دوره‌های آموزشی کوتاهی، تعدادی از آنها انتخاب شدند. شبکه امید با آنها مصاحبه‌هایی را انجام داد و نوجوانان از تأثیر مهم‌ترین کتابی که مطالعه کرده بودند را برای هم سن و سالان شأن گفتند. بنا داریم این برنامه را پس از نمایشگاه کتاب ادامه دهیم.

خونویی گفت: از میان ایده‌هایی که روی میز می‌آید، چند معیار داریم. اول آنکه مخاطبان مان نوجوان است و انتخاب‌های مان باید برای نوجوان باشد. دوم آنکه برنامه‌ها در راستای تقویت هویت سازی نوجوانان باشد. سوم آنکه در راستای مأموریت‌های فرهنگی و هنری سازمان قرار بگیرد و در نهایت اینکه ایده منطبق با نیازهای مخاطبان نوجوان باشد.

وی افزود: قرار است در ظاهر کتابخانه های ذیل سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران به لحاظ ظاهری تغییراتی انجام دهیم و مشابه کافه بچه کتابخون را در کتابخانه ها داشته باشیم. امروزه ذائقه مخاطبان تغییر کرده است و نوجوانان بسیار به ظاهر ماجرا اهمیت می‌دهند. گرچه ما بسیار با وضعیت ایده آل فاصله داریم اما آنقدر نیاز وجود دارد که وقتی یک قدم در مسیر یک کیلومتری بر می‌داریم، شاهد استقبال بسیاری توسط مخاطبان هستیم.