مشکلات دندانپزشکی در سالمندان از خشکی دهان گرفته تا بیماری های پریودنتال، می تواند دیده شود. از آنجا که مشکلات دندانی سالمندان و سلامت دهان و دندان آنها به طور مستقیم بر سلامت بقیه بدن تأثیر می گذارد، این موضوع باید جدی گرفته شود. مراقبت از دندان ها و لثه ها در سالمندان به اندازه سلامت قلب یا گوارش در آنها اهمیت دارد.
قبل از انجام هر گونه خدمات دندانپزشکی برای سالمندان باید از مشکلات آنها آگاه شد. در افراد سالمند پیشگیری نقش مهمی در تأمین سلامت این گروه بر عهده دارد. از مشکلات رایج افزایش سن، کاهش تدریجی بزاق در دهان است. خشکی دهان یکی از مشکلاتی است که موجب می‌شود جویدن و بلعیدن غذا سخت شده و مزه غذا‌ها کمتر احساس شود. افراد سالمند به دلیل کاهش حس چشایی و بویایی سمت غذاهایی می روند که طعم و مزه آنها قوی تر است، مانند غذاهای شور و شیرین. این نوع تغذیه هم با قند بیشتری که دارد در محیط کم بزاق دهان، باعث سوزش دهان، کاهش اشتها و پوسیدگی بیشتر دندان ها می شود.
تغییراتی که در بافت دندان افراد سالمند ایجاد می شود شامل تغییر رنگ مینای دندان ها، ایجاد حفره و پوسیدگی در دندان، قرمز و متورم شدن لثه ها و حساسیت دندان است. در سایش دندانی با از دست دادن مینا، عاج نیز دستخوش تغییر می شود. افزایش میزان پوسیدگی های ریشه دندان از مشکلات شایع دیگر این گروه سنی است.
نتایج تحقیقات صورت گرفته نشان می دهد که در ایران مهم ترین تغییر سالمندی در دهان، از دست دادن دندان ها است. عده کثیری حتی فاقد پروتزهای متحرک یا دندان مصنوعی نیز هستند.
سلامت دهان نه تنها بر بقیه بدن تأثیر می گذارد، بلکه می تواند بر سلامت کلی بدن نیز تأثیر بگذارد. بر همین اساس ما سعی کرده ایم در این مقاله با بررسی مشکلات دندانی در سالمندان راهکارهایی را برای پیشگیری از بیماری های دهان و دندان در آنها را ارائه دهیم تا بتوان از عوارض مشکلات دندانپزشکی در سالمندان پیشگیری کرد.
پروتزهای نامناسب می تواند عامل تغذیه نامناسب در میان سالمندان باشد. وقتی فردی دندان های طبیعی خود را از دست می دهد، استخوان های فک او شروع به جمع شدن می کند و منجر به این می شود که فک به طور مداوم خود را بازسازی می کند. دندان های مصنوعی تا زمانی که خوب جا بیفتد، شروع به لیز خوردن می کند. بنابراین سالمند ممکن است نوع غذای خود را محدود کند، زیرا غذا خوردن برای آنها در این شرایط بسیار سخت است.
در این راستا هر گونه فعالیت دندانپزشکی برای این بیماران با در نظر گرفتن اصول ضروری قابل انجام است. از جمله راه های مؤثر برای رفع خشکی دهان در دوره سالمندی استفاده از محلول‌های شست و شوی دهان با توصیه دندانپزشک، پرهیز از مصرف خودسرانه دارو و دخانیات، شست و شوی دهان با آب قبل از غذا، نوشیدن مایعات به ویژه آب به میزان شش تا هشت لیوان و به صورت جرعه جرعه، مصرف میوه و سبزی های تازه و پرهیز از مصرف غذاهای شور یا بسیار ترش است.
برای پیشگیری از درد، مشکلات دهان و دندان و وارد آمدن هزینه های سنگین درمان در دوران سالمندی، رعایت معاینه های منظم دندان پزشکی را در برنامه خود قرار دهید. برای مراقبت بهتر از دندان ها در سالمندی نیز باید دو بار در روز مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.
دکتر عبدالرحیم اسداللهی
استادیار سالمندشناسی گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز