مقصر رشد فیزیکی شهرها چیست؟

شهرهای بزرگ در نظام شهری کشور ما از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند، چرا که اغلب این شهرها، جزو مراکز استان بوده و به تبع شرایط ویژه خود، نسبت به سایر نقاط شهری رشد بیشتری داشته‌اند. چنین رشدی که اغلب بی‌برنامه و لجام گسیخته است هزینه‌های زیادی را به شهرها تحمیل کرده و پایداری آن ها را تهدید می‌نماید.

بنا بر اعتقاد صاحب نظران، امروزه استفاده از روش‌های پیش‌بینی برای بررسی تحولات آینده کارایی لازم را ندارند، در حالی که «روش‌های آینده‌پژوهی» می‌توانند با توجه به آنچه در آینده رخ می‌دهد، عوامل مؤثر بر بروز آینده‌های محتمل را شناسایی کرده و با کنترل آن‌ها، آینده مطلوب را تعیین نمایند.

شهرهای بزرگ در نظام شهری کشور ما از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند، چرا که اغلب این شهرها، جزو مراکز استان بوده و به تبع شرایط ویژه خود، نسبت به سایر نقاط شهری رشد بیشتری داشته‌اند. چنین رشدی که اغلب بی‌برنامه و لجام گسیخته است هزینه‌های زیادی را به شهرها تحمیل کرده و پایداری آن ها را تهدید می‌نماید.

محققینی از دانشگاه تبریز و دانشگاه پیام نور با استفاده از همین متد علمی و با به کارگیری نرم‌افزارهای آینده‌پژوهی که برای بررسی و تحلیل رشد کالبدی و فیزیکی مورد استفاده قرار می گیرند، پژوهشی را به انجام رسانده اند که در آن عوامل و نیروهای تأثیرگذار بر رشد شهرهای بزرگ مورد بررسی و شناسایی قرار گرفته است.

در این تحقیق توصیفی– تحلیلی که با محوریت شهر ارومیه، مرکز استان آذربایجان غربی اجرا شده، محققین با استفاده از تکنیک پویش محیطی، اطلاعات لازم را گردآوری نموده اند. این اطلاعات سپس توسط 30 نفر از کارشناسان و متخصصین برنامه‌ریزی شهری، امتیازدهی شده و در نهایت در محیط نرم‌افزار آینده پژوهشی موسوم به «میک­مک»، تحلیل و ارزیابی گردیده اند.

نتایج به دست آمده از این مطالعه که به صورت مقاله ای علمی پژوهشی در آخرین شماره از فصل نامه «برنامه ریزی شهری» وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت  به چاپ رسیده، نشان می‌دهد که 64 درصد رشد شهر، به دلیل آن چه رشد جمعیت گفته می شود بوده و همچنین علیرغم وجود فضای کافی، 34 درصد رشد شهر به دلیل پراکنده­­رویی بوده است.

در این رابطه، محققین از بین 31 شاخص انتخابی که بر رشد شهر ارومیه تأثیرگذار بوده اند، تعداد 9 شاخص را، با توجه به امتیاز بالای تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، به عنوان عوامل کلیدی انتخاب نمودند.

بر اساس اعلام پژوهشگران فوق، تأثیرگذارترین عامل کلیدی در رشد فیزیکی شهر ارومیه از بین این عوامل، «عدم نظارت بر ساخت و سازها» است و رشد طبیعی جمعیت، نابرابری در توزیع خدمات و گرایش به حومه‌های شهری در درجات بعدی اهمیت قرار دارند.

 

گزارش: محمدرضا دلفیه

منبع: روستایی، ش. و همکاران. 1395. بررسی عوامل کلیدی تأثیرگذار بر رشد شهرهای بزرگ (مورد مطالعه: شهر ارومیه). برنامه ریزی شهری، 7(26): 74-53.

No tags for this post.