آذر پناهی: میثم یوسفی، کارگردان تئاتر انگشتر اسرارآمیز که این روزها در تالار هنر اجرا می شود، در گفتگوی اختصاصی با خبرگزاری سینا اظهار کرد: هزینه‌های تولید نمایش آنچنان بالا رفته که بسیاری از گروه‌های تئاتری توان تولید نمایش تازه ندارند. او که بیشتر در حوزه‌های تئاتر کودک و عروسکی فعالیت می‌کند، همزمان با اجرای این نمایش از اقتصاد بیمار تئاتر ابراز تاسف کرد و گفت: گروه‌های نمایشی هم بخشی از این اجتماع هستند و وقتی اقشار گوناگون این چنین تحت فشار اقتصادی هستند، طبیعتا جامعه تئاتری هم همین وضعیت را تجربه می‌کند.
این کارگردان با اشاره به افزایش هزینه‌های تولید تئاتر در چند سال اخیر افزود: در حال حاضر هزینه‌های تولید یک نمایش 30 و در برخی از ژانرها حتی 100 برابر شده است و این هزینه برای نمایش‌های عروسکی بالاتر هم هست، چراکه یک نمایش عروسکی علاوه بر همه هزینه‌های جاری تئاتر مانند دکور، موسیقی، نور، گریم، تبلیغات و … نیازمند ساخت عروسک هم هست. یعنی بدون ساخت عروسک نمی‌توان وارد پروسه تولید شد و این وضعیت، کار را برای گروه‌های عروسکی، سخت‌تر هم کرده است.
یوسفی اضافه کرد: در کنار همه این مشکلات، تنها چیزی که نرخ آن بالا نرفته، بودجه تئاتر است. از طرف دیگر هنوز تئاتر در سبد معیشت خانواده‌ها قرار نگرفته و به همین دلیل در دوره‌هایی که تورم، خانواده‌ها را تحت فشار قرار می‌دهد، اولین چیزی که از سبد مصرف خانوار حذف می‌شود، کالای فرهنگی و به ویژه تئاتر است.
این کارگردان با ابراز تاسف از کم بودن سالنهای حرفه‌ای تئاتر کودک ادامه داد: مگر در شهر چند میلیونی تهران چند سالن حرفه‌ای تئاتر کودک داریم؟ تنها سالنهای تخصصی تئاتر کودک، کانون پرورش فکری و تالار هنر است و سالنهای فرهنگسراها، سالن تخصصی تئاتر نیستند، بنابراین با این کمبود امکانات، گروه‌های فعال کودک در طول سال چقدر فرصت کار خواهند داشت؟
او یادآوری کرد: به دلیل همین شرایط، یک گروه نمایشی نمی‌تواند مدتی طولانی روی صحنه بماند. ما برای تولید یک اثر نمایشی چندین ماه وقت و انرژی می‌گذاریم ولی فقط 30 شب می‌توانیم روی صحنه برویم. اگر ما حرفه‌ای این کار هستیم، باید تا زمانی که نمایش‌مان حرفی برای گفتن دارد و مورد اقبال تماشاگران است، بتوانیم به اجرای خود ادامه بدهیم و مانند کشورهای پیشرفته که گاه اجرای بعضی از نمایش‌ها چندین سال و حتی دهه طول می‌کشد.
سالنهای تئاتر کم داریم
کارگردان تئاتر انگشتر اسرارآمیز افزود: نکته غم‌انگیزتر اینکه همان سالنهای اندک تئاتر کودک هم مشکلات خاص خود را دارند. در حالیکه اگر مرکز هنرهای نمایشی اجازه بدهد خود گروه‌ها اقتصاد کارشان را بچرخانند، بخشی از این مشکلات حل می‌شود. اما این روزها می‌بینیم که در سالنهای دولتی هم برخوردی مانند سالنهای خصوصی رخ می‌دهد. یعنی گروه‌های نمایشی ناچار هستند 20 درصد از فروش گیشه خود را به مرکز هنرهای نمایشی بپردازند.
او تاکید کرد: در سال‌های گذشته نه تنها گروه‌های فعال در تالار هنر، همه گیشه خود را دریافت می‌کردند، بلکه مرکز هنرهای نمایشی مبالغی را به عنوان کمک‌هزینه به گروه‌ها می‌پرداخت که با توجه به شرایط اقتصادی آن مقطع، می‌توانست بخشی از هزینه‌های تولید کار را تامین کند و بدین ترتیب، گروه‌های نمایشی این چنین تحت فشار نبودند.
هزینه تولید را خودمان می دهیم
یوسفی که در سال‌های گذشته حضور پررنگی در زمینه تولید تئاتر کودک و عروسکی داشته است، ادامه داد: این نمایش پنجمین کاری است که از سال گذشته تاکنون اجرا کرده‌ام. به جز اینها یک نمایش آیینی هم در روسیه اجرا کردم و بابت اجرای هیچ یک از این کارها، ریالی از مرکز هنرهای نمایشی دریافت نکرده‌ام و هزینه تولید همه آنها را شخصا تامین کرده‌ام.
این فعال تئاتر افزود: 14 ماه پیش نمایش «جنگ و صلح» را اجرا کردم. آن زمان مقرر شد کمک‌هزینه‌ای به این نمایش تعلق بگیرد اما تا این لحظه هیچ اتفاقی رخ نداده است.
از تولید تئاتر حمایت کنید
او با تاکید بر اینکه وظیفه دولت، حمایت از تولید تئاتر است، خاطرنشان کرد: از مدیر پیشین تئاتر که امیدورام سرش سلامت باشد، این گله را دارم که چرا هیچ یک از وعده‌های خود را بابت حمایت از گروه‌های نمایشی عملی نکرد. اگر مرکز هنرهای نمایشی از تولیدات روی صحنه حمایت نکند، بودجه تئاتر را صرف چه کاری خواهد کرد؟
یوسفی ادامه داد: اگر قرار است مدیران فرهنگی ما تنها بر بخش نظارتی و ممیزی تمرکز داشته باشند، پس بهتر است واژه فرهنگ را از از عنوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حذف کنیم چون عملا آنچه باقی می‌ماند، فقط بخش ارشاد است.
او تصریح کرد: مدیران ما نسبت به کارهای کودک و عروسکی کم‌توجهی می‌کنند. خیلی خوب است که وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی به تماشای تعزیه و نمایش‌های مناسبتی بنشینند اما تا به حال ندیده‌ایم یک وزیر فرهنگ و ارشاد به دیدن نمایش کودک بیاید و این کم‌توجهی، غم‌انگیز است.
صدا و سیما و شهرداری کمک نمی کنند
این فعال تئاتر عروسکی اضافه کرد: وقتی تورم در کشور ما بالاست، از نظر تولید تئاتر در شرایط زیر صفر قرار می‌گیریم چون هر تهیه‌کننده‌ای ریسک نمی‌کند که سرمایه خود را به تولید تئاتر اختصاص بدهد، زیرا هیچ ضمانتی برای بازگشت سرمایه او نیست. در حال حاضر بسیاری از اسپانسرها ترجیح می‌دهند به جای تولید کالای فرهنگی، پول خود را در بانک بگذارند و سودش را بگیرند و برای تولید فرهنگ، سرمایه خود را به خطر نیندازند.
یوسفی با ابراز تاسف از کم‌توجهی تلویزیون و شهرداری به تولیدات فرهنگی و هنری یادآوری کرد: روزگاری تلویزیون با ساخت تله تئاتر، از گروه‌های نمایشی حمایت می‌کرد. درحالیکه وظیفه شهرداری، حمایت و گسترش فعالیت‌های فرهنگی و هنری است، شهرداری ما حتی برای تبلیغات شهری هم از تئاتر حمایت نمی‌کند.
او با تاکید بر نقش مهم تئاتر در انسان‌سازی در هر جامعه‌ای خاطرنشان کرد: اگر وزارت آموزش و پرورش زنگ تئاتر را تعریف کند، هم مشکل عمده فعالان تئاتر بابت اشتغال و درآمدشان حل می‌شود و هم کمک شایان توجهی است به بخش آموزش خواهد شد چراکه تئاتر، هنری است انسان‌ساز و اگر مسئولان آموزش و پرورش از این ویژگی آن آگاه بودند، قطعا از این ظرفیت به خوبی استفاده می‌کردند تا آموزش به کودکان و نوجوانان به شکلی تاثیرگذارتر اتفاق بیفتد که نمونه عینی آن «شهرک الفبا»ی فردوس حاجیان است.
این کارگردان ادامه داد: انسان در رابطه با دیگران است که می‌تواند زندگی بهتری داشته باشد و تئاتر، یکی از بهترین نمونه‌های اجتماع بشری است اما متاسفانه هیچ یک از نهادهایی که موظف به حمایت از آن هستند، وظایف خود را در برابر این هنر انسان‌ساز به درستی انجام نمی‌دهند. گفتنی است نمایش «انگشتر اسرارآمیز» هر شب ساعت 19 در تالار هنر به نشانی خیابان مفتح جنوبی، جنب ورزشگاه شهید شیرودی، خیابان ورزنده روی صحنه می‌رود.