بازار سیاه شهاب سنگ ها در فضای بی قانونی

بعد از آن نیز تقاضای مجموعه‌داران از سراسر جهان برای بدست آوردن قطعه‌ای از شهابسنگ و افزودن آن به مجموعه خود به اندازه‌ای بود که قطعه کوچکی از این جرم آسمانی صدها یورو قیمت پیدا کرد. حتی برخی از سایت‌های روسی گزارش داده‌اند که قطعات به جا مانده از این شهابسنگ تا 30 میلیون تومان(6500 یورو) نیز خریداری شده‌اند.

این روند تا جایی ادامه پیدا کرد که امروز بازارهای داغ بین المللی و سایت‌هایی به خرید و فروش سنگ هایی به اسم شهابسنگ‌ می‌پردازند بی آنکه بدانند همه شهابسنگ‌ها آن طور که مردم تصور می‌کنند قیمتی نیستند و فقط نمونه‌های کمیاب شهابسنگ‌ها را مراکز علمی و کلکسیونرها به قیمت قابل توجهی می‌خرند.

تب کشف شهابسنگ‌ها در ایران هم داغ شده و افراد مختلفی با هدف کسب درآمد از فروش شهابسنگ به دنبال شکار آن می‌روند. فرصت‌طلبانی نیز هستند که با استفاده از موقعیت به وجود آمده، شناسنامه‌های تقلبی برای سنگ‌های معمولی صادر می‌کنند و به عنوان شهابسنگ به فروش می‌رسانند.

مروری بر این آشفته بازار ما را برآن داشت تا با دکتر جلیل قلمقاش، معاون زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی به عنوان نماینده سازمانی که خود را متولی اصلی زمین شناسی کشور میداند گفت و گویی داشته باشیم.

دکتر قلمقاش در خصوص ماهیت شهابسنگ‌ ها گفت: در فضای منظومه شمسی، اجرام سرگردانی وجود دارند که دارای مدارهای مستقلی هستند. این اجرام تا زمانی که در فضا سرگردانند شهاب واره خوانده می شوند. وقتی که وارد جو زمین می شوند بر اثر اصطکاک با لایه های مختلف جو به شدت داغ شده و می سوزند و به رنگهای مختلفی می درخشند. اگر این اجرام به طور کامل در جو بسوزند شهاب و اگر تکه هایی از این اجرام به زمین سقوط کنند، شهابسنگ‌ نامیده می شوند.

طبق مقالات علمی و بین المللی هر ساله حدود 40000 تن سنگ و غبار کیهانی وارد جو زمین می شوند که منشاء آنها باقی مانده دنباله دارانی است که مدتها قبل از نزدیکی مدار زمین عبور کرده اند یا ذرات باقیمانده از شهابسنگ‌هایی هستند که در جو زمین می سوزند. بیشتر این مواد به صورت ذرات میکروسکوپی به زمین می رسند که به آنها خرده شهابسنگ‌ می گویند. بررسی این ذرات که از غبار اولیه منظومه شمسی هستند دانسته های بسیاری را درباره پیدایش منظومه شمسی و چگونگی پیدایش حیات روی زمین در اختیار ما می گذارند.

این متخصص سنگ شناسی در ادامه درباره اینکه آیا شهابسنگ‌ها در بیابان ها بیشتر وجود دارند،عنوان کرد: شهابسنگ‌ هرجایی ممکن است با زمین برخورد کند اما در مناطق کوهستانی و بیابانی بیشتر دیده می شوند. مطمئنا در مناطق صحرایی که به صورت ماسه ای است اگر قطعه سنگی درشت تری پیدا شود زودتر جلب توجه می‌کند و دیده می‌شود . برخی چوب دستی درست می‌کنند و انتهای آن را با آهنربایی می پوشانند و در میان ماسه ها حرکت می‌دهند تا اگر شهابسنگی به آن بچسبد متوجه شوند.اما این نکته باید مورد توجه قرار گیرد که پیدا کردن شهابسنگ‌ آسان نیست.

معاون سازمان زمین شناسی در ادامه افزود: اینکه این بازار خرید و فروش اینقدر داغ شده است و گفته می شود مردم در بیابان ها به دنبال شهابسنگ‌ می گردند برای ما نیز عجیب بود.

دکتر قلمقاش در پاسخ به این گفته نادرست برخی سودجویان مبنی براینکه اگر شهابسنگ‌ از ماه و مریخ باشد دارای ارزش بیشتری است ، عنوان کرد:‌ به طور کلی شهابسنگ‌ها قطعاتی از سیارک ها هستند که در جو به صورت سرگردان وجود دارند و در مدار خاصی میگردند و ممکن است وارد جو زمین شوند اما اینکه دقیقا بگوییم آنها شبیه کدام سیاره هستند و ارزش مادی و ریالی بیشتری میتوانند داشته باشند برای من نیز جالب بود. به طورکلی شهابسنگ‌ها به ما کمک می کنند که از ترکیب سیارات اطلاعاتی به دست آوریم.

وی در ادامه خاطر نشان کرد: شهابسنگ‌ها به سه دسته تقسیم می شوند؛شهابسنگ‌های آهنی که تشخیص آنها آسان تر است،به این صورت که آهنی ها،معمولا ظاهری قهوه ای رنگ براق دارند که ناشی از گداختن فلز درگرمای ناشی از اصطکاک جسم با جو زمین و هوازدگی طبیعی است .

دسته دوم شهابسنگ‌ های آهنی – سنگی هستند که می توان از روش های ترکیبی تشخیص استفاده کرد ؛ زیرا این دسته واقعا مخلوطی 50 – 50 از مواد فلزی و سنگی است .دسته سوم نیز شهابسنگ‌های سنگی هستند . روش معمول برای اطمینان از فضایی بودنشان این است که تکه ای کوچک از آنها را پودر میکنند ، اگر در پودر حاصل مواد فلزی به ویژه نیکل موجود بود می توان گفت که منشأ فضایی دارد. سپس برشی از آن را برای یافتن نشانه هایی از کندرول ها(ذرات در ابعاد میلیمتر یا کمتر که بصورت ذرات سیلیکاتی هستند که به سرعت سرد شده اند) در زیر میکروسکوپ بررسی می کنند .

معاون سازمان زمین شناسی درخصوص تعداد شهابسنگ‌ ثبت شده در ایران گفت: در ایران ظاهرا سه شهابسنگ‌ ثبت شده است. یکی از قدیمی‌ترین ومهمترین شهابسنگ‌های کشف شده در ایران «شهابسنگ ورامین» است که در دوران ناصرالدین‌شاه قاجار کشف شد. این شهابسنگ حدود 50 کیلویی را اکنون می‌توان در کاخ گلستان، در گنجه‌ای در کنار تالار آیینه مشاهده کرد.

متولی اصلی زمین شناسی کشور سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی است ،بنابراین اگر کسی می‌خواهد سنگی را شناسایی علمی کند  و سندی رسمی در مورد آن داشته باشد باید به سازمان زمین شناسی مراجعه کند

قلمقاش در پاسخ به اینکه آیا متولی خاصی برای شناسایی و ساماندهی این سنگها وجود دارد یا خیر ،عنوان کرد: اگر کسی بخواهد این سنگ ها را شناسایی کند در سازمان زمین شناسی متخصص و ابزار برای بررسی نوع سنگ ها وجود دارد اما تیم تخصصی که روی این موضوع کار کنند ،وجود ندارد.

وی درپاسخ به خبرنگار سیناپرس درباره وضعیت قانونی مالکیت این شهابسنگ‌ها، خاطرنشان کرد:‌ در قانون چیز خاصی دراین خصوص تعریف نشده است و اینکه در صورت یافتن شهابسنگ‌ مالکیت آن برای کیست وجود ندارد.درکل باید گفت هرچیزی که از زمین استخراج و برداشت می شود  باید مجوز از سازمان صنعت ،معدن و تجارت داشته باشد اما چون این قطعات کوچک هستند ،بدون مجوز برداشت و از کشور خارج می‌شوند. نکته مهم این است که اگرکسی بخواهد قطعه سنگ با ارزشی را از کشور خارج کند باید مجوز داشته و گمرکی آن را نیز پرداخت نماید و داشتن مجوز منوط به بررسی های علمی روی آنهاست.

 معاون سازمان زمین شناسی در خصوص اینکه چه کسی باید مسئولیت ساماندهی این قطعات و جلوگیری از بازار داغ ایجاد شده بین دلالان را بر عهده بگیرد،عنوان کرد: سازمان زمین شناسی تنها متولی علمی شناسایی شهاب سنگها و هر نوع سنگ دیگر است و فقط به لحاظ علمی می‌تواند آنها شناسایی کند .به نظر می رسد برای خروج این سنگها از کشور اداره گمرک میباست ساز وکاری درنظر بگیرد و کسی که شهابسنگ را پیدا میکند،می تواند مالکیت را برعهده داشته باشد، اما تا به امروز هیچ کس دراین خصوص فکری نکرده و قوانینی وضع نشده است و در واقع برنامه ای برای آن وجود ندارد.

دکتر قلمقاش در پاسخ به اینکه آیا داشتن شناسنامه از سوی دپارتمان یا انجمن‌های خارجی( که شاید برای مردم شناخته نشده اند)، میتواند تاییدی برای اثبات شهابسنگ‌ بودن این قطعات باشد،تاکید کرد: هرچند متاسفانه تاکنون برای تشخیص شهابسنگ ها مراجعه کننده ای نداشته ایم اما ذکر این نکته ضروری است که متولی اصلی زمین شناسی کشور سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی است ،بنابراین اگر کسی می‌خواهد سنگی را شناسایی علمی کند  و سندی رسمی در مورد آن داشته باشد باید به سازمان زمین شناسی مراجعه کند تا با بررسی علمی، مشخصات و ویژگی آن سنگ را با مهر سازمان تحویل وی دهیم در غیر این صورت این شناسنامه ها از نظر ما تایید نشده است.

وی در خصوص اینکه چرا تا به امروز سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی و هیچ ارگان مرتبط دیگری درمورد این قطعات با ارزش علمی کار ویژه و قوانینی وضع نکرده ، عنوان کرد:‌ واقعیت این است که ارزش ریالی این سنگ ها و اینکه این خرید وفروش ها چه درصدی از معاملات بازار بین المللی را به خود اختصاص داده است مشخص نشده است. از اینکه به لحاظ علمی این موضوع مهم چرا متولی خاصی ندارد واقعا متاسفیم . از امروز و پس از این گفتگو با شما، تلاش میکنیم قوانینی برای این موضوع در نظربگیریم و فکری به حال آن کنیم.

 

گزارش: فرگل غفاری

No tags for this post.