شاید خودکنترلی، مفهومی ساده به نظر برسد اما این امر یک مهارت پیچیده است؛ در واقع، خودکنترلی بخشی از یک گروه مهارت‌هاست که به کودکان کمک می‌کند افکار، اعمال و هیجانات خود را کنترل کنند تا بتوانند کارها را به درستی انجام دهند.
خودکنترلی در کودکان در همه زمینه‌های زندگی به آنها کمک می‌کند؛ این مهارت به ویژه در هنگام معاشرت با دیگران اهمیت دارد. کنترل اعمال و واکنش های خود به کودکان کمک می‌کند که با دیگران سازگار و دوست شوند؛ نتیجه این موضوع، بهبود عملکرد کودک در اجتماع است که در نهایت عزت نفس او را بالا می‌برد.
لازم است کودکان بیاموزند چگونه احساساتشان را بشناسند تا وقتی احساسات شدیدی را تجربه می کنند بتوانند رفتارشان را کنترل کنند. بر همین اساس نیاز است پدر و مادر برای صحبت کردن با کودکان در مورد احساسات و برای کمک به آنها در فهمیدن پیوند بین احساسات و رفتار وقت بگذارند؛ پیوند دادن این دو با هم نشان می دهد که چگونه احساسات ما، انتخاب های مان را تحت تاثیر قرار می دهد و خود کنترلی کودکان را نیز بیشتر می کند.
از کودکمان بخواهیم در مورد احساساتش صحبت کند و بیاموزد چگونه می توانیم از رفتار بدن مان پیام هایی دریافت کنیم؛ این پیام ها به ما می گوید در مورد تجربیات چه احساسی داریم؛ به عنوان مثال، اگر برنده بازی می شویم لبخند میزنیم و اگر غمگین باشیم، گریه می کنیم.
برخی از راهکارهای کلی که به یادگیری مناسب رفتارهای خود کنترلی کودکان کمک می کند:
1 – بیاموزید و تجربه کنید: اگر کودکان بیاموزند که وقتی دیگران صحبت نمی کنند به آنها بپیوندند و صحبت کنند، یاد می گیرند در مقابل قطع کردن سخن دیگران مقاومت کنند؛ برای این موضوع در زمان مناسب به کودک توجه کنید تا از بی توجهی آسیب نبیند و متوجه اهمیت صبحت خود شود.
2- جایزه های مناسب بدهید: کودکان برای یادگیری رفتار مناسب نیاز به بازخورد مثبت پی در پی دارند.
3 – فاصله بگیرید: کودکان را تشویق کنید از موقعیتی که در آن عصبانی یا ناراحت شده اند، فاصله بگیرند.
4 – انتخاب هدف: انتخاب اهداف مناسب سن کودکانی که در حال یادگیری خود کنترلی هستند، دارای اهمیت است؛ بنابراین هر بار یک هدف هر چند ساده را مشخص کنید.
شناخت احساسات:
از کودک خود بخواهیم نمونه هایی از احساسات خود را تهیه کند، به طور مثال در مورد زمانی که خوشحال، غمگین و یا خشمگین است، بر روی کاغذی بنویسد و با والدین در میان بگذارد.
از کودکان بخواهیم از چند احساس خود نام ببرد و بگوید کدام احساس خوشایند است (خوشحالی، سربلندی، شادی، هیجان زدگی) و کدام احساس ناخوشایند است ( عصبانی، غمگین، خجالتی)
اگر به خواسته ها و نیازهای کودکان به طور فوری پرداخته نشود، اغلب ناراحت می شوند؛ بسیاری اوقات وقتی والدین به کودک خود «نه» یا «بعدا» می گویند، او نمی داند چگونه از عهده نا امیدی خود بر آید، پس لازم است کودکان مهارت هایی برای کنترل احساساتشان بیاموزند.
راضیه جامعی
کارشناس سلامت روان مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز