وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت: در برنامه هفتم توسعه احکام مناسبی برای حمایت از پژوهش و فناوری به ویژه در بخش دانش‌بنیان، مهارت‌محوری و افزایش اعتبار بودجه فرهنگی تصویب شده که فرصتی مناسب برای حل مشکلات آموزش عالی است.
به گزارش سیناپرس از وزارت علوم از، تحقیقات و فناوری، محمدعلی زلفی‌گل در مراسمی با حضور نمایندگان ادوار اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل و جمعی از تشکل‌های سیاسی، گفت: پس از قبول مسئولیت در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، زمانی که برنامه خود را برای ارائه به مجلس شورای اسلامی تقدیم می‌کردم، نقاط قوت و ضعف آموزش عالی را احصاء کرده و تلاش خود را به کار بستم تا نقاط قوت آموزش عالی کشور را تقویت و نقاط ضعف را بررسی کنیم.
وی تصریح کرد: نقاط قوت آموزش عالی کشور ما بسیار است؛ مهم‌ترین نقطه قوت آن، تحصیل‌کردگان ماست که معیارهای لازم را دارند. همان طور که می‌بینید یکی از آسیب‌هایی که به کشورمان منتسب است؛ مهاجرت نخبگان است. زیرا تحصیل‌کردگان آموزش عالی ما از استاندارد لازم برخوردار هستند.
وزیر علوم افزود: در بحث تولید علم و مرجعیت علمی توفیقاتی نصیب کشور شده که باید تقویت شود. همچنین نقش‌آفرینی دانش‌آموختگان دانشگاهی جزء نقاط قوت است. اما نقاط ضعفی نیز وجود دارد که وظیفه داریم آن‌ها را برطرف کنیم. برخی از نقاط ضعف عزم فرابخشی می‌طلبد و نیاز است تصمیمات ملی اخذ شود. از این باب نمایندگان مجلس شورای اسلامی می‌توانند به ما کمک کنند.
افزایش دروس مهارتی در آموزش‌های دانشگاهی
وی به نقطه ضعف دیگری از آموزش عالی اشاره کرد و گفت: در آموزش‌های دانشگاهی میزان مهارت محور بودن در آن کم است و بیشتر جنبه‌های نظری در آن لحاظ شده است. یعنی دانشجوی ما در دوران تحصیل خود این فرصت برایش مهیا نمی‌شود که در میدان عمل قرار گیرد و با دانشی که منجر به تولید می‌شود در میدان عمل آشنایی بیشتری پیدا کند؛ علت آن است که بسترهای عملی کار در اختیار وزارت علوم نیست تا این امکان را فراهم کند که دانشجویان در دوران دانشجویی بتوانند در کنار خط تولید و کار حضور یابند و کاربینی، کارآموزی و کارورزی انجام شود.
وزیر علوم خاطرنشان کرد: خوشبختانه از ظرفیت برنامه توسعه هفتم بسیار بهره برده‌ایم و برای مشکلات تا جایی که اجازه داده‌اند سازمان برنامه و بودجه و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، سعی کردیم احکام خوبی را در این برنامه بیاوریم. یکی از این احکام بحث مهارت محور کردن است، که مقرر شده دستورالعمل آن را وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بنویسد و به تصویب هیات دولت برسانند.
زلفی گل در بخش دیگر سخنان خود اظهار داشت: باید منافع صنعتی که دانشجوی ما را می‌پذیرد با منافع دانشگاهی که دانشجو را به آنجا می‌فرستد به هم گره بزنیم،بنابراین باید امتیازاتی بدهیم که دانشجوی ما را بپذیرند. در این راستا ما گروهی را تشکیل داده‌ایم.
وزیر علوم افزود: یکی دیگر از انتقادات به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری آن است که چرا تحقیقات دانشگاهی نیازمحور و در راستای نیازهای جامعه نیست؟ این امر نیز نیاز به مطالعه دارد. با مطالعاتی که قبل از پذیرش مسئولیت انجام داده بودیم به این نتیجه رسیدیم که پژوهشگران و دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترای که می‌خواهند رساله خود را تعریف کنند از نیازهای کشور مطلع نیستند. در این راستا سامانه نظام‌ایده و نیازها را طراحی کردیم، خوشبختانه از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شد و در قوانین بودجه سنواتی کشور نیز در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ آمد و هم اکنون در آن سامانه بیش از ۱۲هزار نیاز صنایع دولتی و خصوصی کشور ثبت شده است.
تخصیص ۱۵ درصد بودجه دانشگاه به امور پژوهش و ۵ درصد فرهنگی
وی گفت: برای پارک‌های علم و فناوری و دانشگاه‌ها نیز سیستمی طراحی کردیم که بتوانند نیازهای خودشان را در این سامانه طی فرآیندی خاص، ثبت و ضبط کنند و نیازها و مسئله‌های کشور در معرض دید محققان و دانشجویان قرار گیرد.
وزیر علوم افزود: یک حکمی در برنامه توسعه هفتم گنجانده شده برای آنکه بتوانیم تحقیقات را نیازمحور کنیم. آن حکم آن است که سازمان برنامه و بودجه مکلف است معادل ۱۵درصد کل اعتبار هر دانشگاه را برای امور پژوهشی و ۵ درصد را برای امور فرهنگی اختصاص دهد.
وی به نقاط قوت و ضعف در بحث فرهنگی اشاره کرد و گفت: پس از دو سال و نیم، تحصیل غیرحضوری در دانشگاه‌ها به دلیل همه‌گیری کرونا تصمیم گرفتیم آموزش را حضوری کنیم. اما مواجه شدیم با چند نسل دانشجویی که اصلاً دانشگاه را درک و تجربه نکرده‌اند و کارهای فرهنگی انجام نداده و تجربه تشکل‌های اسلامی و کانون‌های فرهنگی و انجمن‌های علمی به نسل‌های بعدی منتقل نشده بود.
وزیر علوم افزود: در دوران کرونا بودجه دانشگاه‌ها به شکلی به مجلس شورای اسلامی رفت که در بودجه دانشگاه‌ها هزینه ایاب ذهاب، تغذیه و خوابگاه‌های خودگردان دیده نشد و فقط حقوق پرسنل و اعضای هیات علمی در نظر گرفته می‌شد که در سال های بعد باعث مشکلاتی در حوزه رفاهی دانشجویی شد. با توجه به اینکه در زمان کرونا بسیاری خوابگاه‌های خودگردان تغییر کاربری داده بودند و برخی دانشگاه ها خوابگاه ملکی نداشتند دچار مشکل شدیم. با بازگشایی دانشگاه‌ها بسیاری خوابگاه‌ها تغییر کاربری دادند؛ همچنین برخی دانشگاه‌ها اصلاً خوابگاه ندارند.
وی با بیان اینکه سعی کردیم از ظرفیت توسعه هفتم به خوبی بهره‌مند شویم، افزود: سال ۱۴۰۲ زمانی که لایحه بودجه به مجلس شورای اسلامی می‌رفت، با رایزنی با کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، مقرر شد دانشگاه‌ها ۵ درصد اعتباراتشان را به امور فرهنگی اختصاص دهند که این حکم در قانون برنامه هفتم توسعه تکرار شد.
زلفی گل افزود: امسال از ظرفیت برنامه توسعه هفتم استفاده کردیم و مقرر شد سازمان برنامه و بودجه معادل ۵ درصد اعتبارات دانشگاه را برای امور فرهنگی اختصاص دهد، سازمان برنامه و بودجه نیز قول داده این بودجه در ردیفی باشد که صرفا برای فعالیت های فرهنگی هزینه شود.
وی عنوان کرد: همچنین با پیشنهاد معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، سامانه فرهنگی «فرنما» طراحی شد و در ارزیابی رؤسای دانشگاه‌ها به فعالیت‌های فرهنگی امتیاز خاصی داده شد. هم اکنون به صورت روزانه می‌توانیم آمار فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه‌ها را رصد کنیم. همچنین برای هر دانشجو هنگام فارغ‌التحصیلی علاوه بر کارنامه علمی، کارنامه فرهنگی نیز صادر می‌شود.
وزیر علوم در ادامه سخنان خود خاطرنشان کرد: طی دوسال و نیم گذشته، حدود ۷۵ اقدام عملیاتی انجام شده است که اکثر آن‌ها اقداماتی نو هستند. برای نمونه سازمان امور دانشجویان برای نخستین بار دستورالعمل انتخاب دانشجویان سرآمد را تدوین کرد. سرآمدی در بخش فرهنگی، هنری، فناوری، پژوهشی و آموزشی تعریف شد و هر دانشگاه می‌تواند بین ۲ تا ۵ درصد دانشجویان خود را انتخاب و به این دانشجویان تسهیلاتی اعطا کند. به عبارتی با بهره‌مندی از دستورالعمل انتخاب دانشجویان سرآمد، یک جریان علمی بین دانشجویان ایجاد کنیم.
وی با بیان اینکه بحث ارزیابی مدیران و رؤسای دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری دارای اهمیت بسیاری است، افزود: در این راستا نشان «سرو» را طراحی کرده‌ایم. اولین بار در سال گذشته این نشان اعطا شد و امسال نیز در اردیبهشت و خردادماه در اجلاس رؤسای دانشگاه‌ها این امر انجام خواهد شد.
زلفی‌گل در پایان سخنان خود اظهار داشت: یکی از شاخص‌های کلیدی برای انتخاب رییس دانشگاه، پژوهشگاه یا پارک علم و فناوری برتر، بهره‌وری در آموزش عالی است. مرکز نظارت و ارزیابی، شاخص‌های بهره وری در آموزش عالی را احصا کرده و بر اساس این شاخص‌ها امتیازی خاص به رییس دانشگاهی که توانسته در دوره مدیریتی بهره‌وری را در آموزش عالی افزایش دهد، تعلق خواهد گرفت.