چرخه‌ای که به شیوع آنفلوآنزای مرغی می‌رسد
از بازار زیبا و باشکوه اراک تا حمام تاریخی شهر. ولی آنچه ما را بیشتر جذب خود کرده بود و از تهران به اراک کشانده بود و سرمای طاقت فرسای آن را قابل تحمل می‌کرد، هیج یک از اینها نبود. ما از اراک به سوی روستای میقان رفتیم و آنجا شبی بسیار سرد را تجربه کردیم و صبح، پیش از طلوع آفتاب به کنار دریاچه (تالاب) میقان رفتیم. جایی که میزبان زمستان گذرانی پرندگانی چون درناهای خاکستری، فلامینگوها و برخی گونه‌های مرغابی بود.
خاطره دیدن درناها با ظاهر دلفریبشان را در آن سرما که حتی آب شور تالاب میقان را هم یخزده می‌کرد نمی‌توانم از ذهنم پاک کنم و حالا در همین روزها می‌شنویم که تعداد زیادی پرنده (نه الزاما درنا) در این تالاب مرده‌اند و جسدشان را جمع‌آوری کرده‌اند و متهم ردیف اولش ویروس H5N1 عامل آنفلوآنزای مرغی است.
آنفلوآنزای مرغی بیماری‌ای است که بین انسان و طیور مشترک است و می‌تواند از پرندگان به انسان منتقل شود و بسیار سریع بین انسان‌ها شیوع یابد. به گونه‌ای که خیلی سریع به اپیدمی وسیع تبدیل شود. این خطر بخصوص زمانی اهمیت می‌یابد که پرندگان مهاجر به آن مبتلا شوند.
این پرندگان را برخلاف پرندگانی که به شکل صنعتی پرورش می‌یابند، نمی‌توان در قفس نگه داشت. آنها آزادند و صدها و بلکه هزاران کیلومتر و از جایی به جای دیگر در سراسر جهان پرواز می‌کنند. از شمال سیبری تا شمال ایران (تالاب میانکاله و آلاگل و آلماگل و تالاب‌های فریدونکنار) تا مرکز ایران (تالاب میقان و تالاب گاوخونی) و جنوب ایران (جنگل‌های حرای روستای طبل در خلیج فارس و خلیج نایبند). حتی گاه این پرندگان در استخر پارک‌های شهری، همچون پارک ملت در تهران و مسیر زاینده رود در اصفهان هم فرود می‌آیند و مدتی را در آنجا می‌مانند و اگر حامل و ناقل ویروس باشند، پرندگان دیگر و صد البته انسان‌ها را می‌توانند بیمار کنند.
در این میان سودجویانی هستند که با وجود هشدارهای بهداشتی، اخلاقی و قانونی به شکار این پرندگان مهاجر می‌پردازند و آنها را در بازارهای محلی می‌فروشند. از سوی دیگر، هستند هموطنانی که این پرندگان مهاجر صید شده را می‌خرند و به چرخه بازتولید و انتشار ویروس کمک می‌کنند.
ویروس آنفلوآنزای مرغی به میزبانی پرندگان دریایی چرخه‌اش را تکمیل می‌کند و در بدن این پرندگان زنده می‌ماند. مرغان دریایی، مرغابی‌ها و انواع دیگر پرندگان دریایی یا آنهایی که در سواحل زیست می‌کنند (آبچلیک‌ها و…) می‌توانند میزبان باشند و حین مهاجرت آنهاست که در تماس‌های اتفاقی با پرندگان بومی یک منطقه تازه، پرندگان بومی هم درگیر ویروس می‌شوند. با شکار و خوردن یا حتی تماس فیزیکی مستقیم با این پرندگان ناقل است که ویروس به بدن انسان منتقل شده و با تغییرات ژنتیک (تغییر ژنوتایپی) انسان، دام‌های اهلی و برخی پستانداران دیگر را هم درگیر کرده و اپیدمی بزرگی همچون اپیدمی‌های سال 1392/ 2013 در اروپا و مشرق زمین (چین) ایجاد می‌کند.
کنترل مستقیم چنین ویروسی کاری بسیار سخت است، اما پیشگیری از وقوع اپیدمی آسان‌تر است. نخریدن و نخوردن گوشت پرندگان وحشی، تماس نداشتن با لاشه پرندگان مرده مهاجر (و حتی زنده آنها)، کنترل مرغداری‌ها و مراکز تولید و پرورش سایر پرندگان، از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه است و از همه مهم‌تر، کاستن از حرص شکارگری و همکاری نکردن با سودجویانی که مافیای شکار نام گرفته‌اند.
دکتر محمدرضا نوروزی/ میکروبیولوژیست و مروج علم
منبع: jamejamonline
No tags for this post.
