تحلیل آمارها نشان می‌دهد که مجموع معافیت مالیاتی شرکت‌ها برای سال ۱۴۰۰ حدود ۱۳۰۰ میلیارد تومان بوده است و این در حالی است که این عدد تنها معادل ۰.۳ درصد از درآمد مالیاتی دولت در سال ۱۴۰۱ است و همچنین مانده بدهی شرکت‌های دانش‌بنیان به سیستم بانکی در انتهای سال ۱۴۰۰ حدود ۱۴۱ هزار میلیارد تومان بوده است.
به گزارش سیناپرس، مهندس مصطفی عرب، مدیر عامل یک شرکت اعتبارسنجی و کارشناس ارشد زیست‌بوم دانش‌بنیان گفت: طی سال‌های اخیر به صورت میانگین سالانه هزار شرکت به جمع دانش‌بنیان‌ها اضافه شده‌اند و علاوه بر این، درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان از سال ۹۶ از حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان به بیش از ۴۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. این امر به معنای رشد ۱۰ برابری درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان است.
این کارشناس ارشد زیست‌بوم دانش‌بنیان با اشاره به اینکه علیرغم وجود اطلاعات کلان، تصمیم‌سازی‌ها و سیاستگذاری‌ها در کشور عموما در قالب شورایی و نظام خبرگانی صورت می‌گیرد، اظهار کرد: تهیه گزارش‌های تحلیلی در حوزه دانش‌بنیان‌ها می‌تواند به تصمیم‌گیری سیاستگذاران این حوزه و تبیین جایگاه اقتصاد دانش‌بنیان نزد نخبگان و فعالان این حوزه در کشور کمک بسزایی کند.
وی ادامه داد: بر همین اساس، سعی کردیم به این سمت برویم که نظام اطلاعاتی جامعی ایجاد کنیم تا شفافیت اطلاعات را بالا برده و عدم تقارن اطلاعاتی را برطرف کند و از طرفی هم اطلاعات را تجمیع، پردازش و تحلیل کرده و در اختیار خبرگان حوزه قرار دهیم.
مدیر عامل این شرکت اعتبارسنجی با بیان اینکه از سال ۹۷ جمع‌آوری داده‌های مرتبط با حوزه دانش‌بنیان‌ها را آغاز کردیم، یادآور شد: با توجه به اطلاعات تجمیع شده، از سال ۹۸ سالانه گزارش تحلیلی آماده کردیم و بر اساس آن برای گزارش‌های عمومی و اختصاصی در خصوص زیست‌بوم شرکت‌های دانش‌بنیان اقدام کردیم.
به گفته وی در گزارش‌های زیست‌بوم شرکت‌های دانش‌بنیان علاوه بر اطلاعات آماری و مرتبط با فعالان و کارکنان شرکت‌ها، به درآمدها و دارایی شرکت‌های دانش‌بنیان و تسهیلات فعال این شرکت‌ها اعم از وام و ضمانت‌نامه پرداخته شده است.
عرب، تحلیل در خصوص تعداد کارکنان شرکت‌های دانش‌بنیان و جایگاه فعالیت زنان در اقتصاد دانش‌بنیان و وضعیت شرکت‌های بورسی را از دیگر مباحث مطرح در این گزارش دانست و ادامه داد: در این گزارش در فصل‌های جداگانه‌ای به موضوعات آمایش سرزمینی در زیست‌بوم دانش‌بنیان، واکاوی دسته‌های فناوری و ارزیابی آماری بانک‌ها در ارائه تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان اشاره شده است.
وی با اشاره به رونمایی از چهارمین گزارش زیست‌بوم دانش‌بنیان، اظهار کرد: با توجه به اهمیت موضوع اقتصاد دانش‌بنیان در توسعه اقتصاد کشور، تهیه چنین گزارش‌هایی جایگاه ویژه‌ای دارد و لازم است تا اطلاعات تحلیلی در خصوص اقتصاد دانش‌بنیان در دسترس خبرگان و فعالان این حوزه قرار داشته باشد. گزارش زیست‌بوم شرکت‌های دانش‌بنیان مبتنی بر تحلیل شخصی نیست و پردازش ریز داده‌هاست. بر این اساس زیست‌بوم فناوری کشور از سال ۹۰ به صورت پرشتابی توسعه یافت و روند رشد تعداد شرکت‌ها و درآمد و تسهیلات فعال آنها مفصل در گزارش زیست‌بوم شرکت‌های دانش‌بنیان مورد تحلیل قرار گرفته است.
عرب با اشاره به بخشی از مطالب مندرج در این گزارش، توضیح داد: به عنوان نمونه در ارزیابی‌های انجام شده مشخص شد ۶۰ درصد از شرکت‌های دانش‌بنیان بعد از سال ۱۳۹۲ تاسیس شده‌اند. در سال‌های اخیر به طور متوسط هزار شرکت به جمع دانش‌بنیان‌ها اضافه شده است. علاوه بر این، درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان از سال ۹۶ از حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان به بیش از ۴۱۱ هزار میلیارد تومان رسیده است که این امر به معنای رشد ۱۰ برابری درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان است.
عرب با بیان اینکه ۲۳ درصد از اعضای هیات مدیره و ۱۲ درصد از مدیران عامل شرکت‌های دانش‌بنیان را زنان تشکیل می‌دهند، اضافه کرد: بر اساس آمارها در پایان سال ۱۴۰۱ حدود ۳۰۶ هزار نفر در شرکت‌های دانش‌بنیان فعالیت داشتند و این آمار نسبت به ابتدای سال ۱۴۰۰ رشد ۲۰ درصدی داشته است. این امر نشان می‌دهد تعداد قابل توجهی از فعالان و نخبگان در بدنه شرکت‌های دانش‌بنیان فعالیت می‌کنند.
عرب اضافه کرد: بررسی آمارهای تحلیلی نشان می‌دهد که از مجموع معافیت مالیاتی مرتبط با محصولات دانش‌بنیان، مجموع معافیت مالیاتی شرکت‌ها برای سال ۱۴۰۰ حدود ۱۳۰۰ میلیارد تومان بوده است و این در حالی است که این عدد تنها معادل ۰.۳ درصد از درآمد مالیاتی دولت در سال ۱۴۰۱ است. همچنین آمارها نشان می‌دهد که مانده بدهی شرکت‌های دانش‌بنیان به سیستم بانکی در انتهای سال ۱۴۰۰ حدود ۱۴۱ هزار میلیارد تومان بوده است.
این پژوهشگر اقتصاد دانش‌بنیان، افزود: جمع‌بندی و تحلیل اطلاعات گزارش زیست‌بوم شرکت‌های دانش‌بنیان نشان می‌دهد که زیست‌بوم فناوری شکل گرفته و به بلوغ نسبی رسیده و سهم مشخصی از اقتصاد کشور را به خود اختصاص داده است. اما وقتی پردازش اطلاعات می‌کنید، ممکن است نتایج تصمیم‌گیری‌ها در برخی موارد نیاز به آسیب‌شناسی داشته باشد. بنابراین، رویکرد ما در این گزارش نشان دادن جایگاه اقتصاد دانش‌بنیان است و سعی کردیم نقاط ضعف و قوت را بیان کنیم تا در تصمیم‌گیری‌ها مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
وی آسیب‌شناسی حوزه دانش‌بنیان‌ها را به دو قسمت تقسیم کرد و افزود: موضوع نخست که کمتر به آن پرداخته می‌شود، آسیب‌شناسی مبتنی بر فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان است. آمارها نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از شرکت‌های دانش‌بنیان نتوانسته‌اند فرایند تامین مالی خود را به صورت درستی انجام دهند و به لحاظ الزامات حاکمیت شرکتی یا قانون تجارت دچار ایرادات اساسی هستند، شرکت‌های دانش‌بنیان باید به اهمیت سلامت مالی و موضوعات مرتبط با تجاری‌سازی کسب و کار خود توجه کنند و به همین دلیل شرکت‌های دانش‌بنیان در تأمین منابع مالی دچار مشکل شوند.
عرب، بخش دوم آسیب‌شناسی حوزه دانش‌بنیان را تجاری‌سازی عنوان کرد و با بیان اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان برای اینکه فرایند تجاری‌سازی سریع انجام شود نباید صرفا در مسائل فنی و بازاریابی تمرکز کنند، خاطر کرد: شرکت‌های دانش‌بنیان وقتی رشد می‌کنند که از حالت گلخانه‌ای خارج شوند و تاب‌آوری لازم برای فعالیت اقتصادی در کشور را داشته باشند. بررسی پراکندگی تسهیلات نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از شرکت‌ها نتوانستد از منابع وام شرکت دانش‌بنیان استفاده کنند و این در حالی است که شرکت‌های بزرگتر، بهتر در سیستم بانکی تأمین مالی شدند.
وی یادآور شد: علاوه بر لزوم استانداردسازی ساختار مالی شرکت‌های دانش‌بنیان به نظر می‌رسد نهاد سیاستگذار این حوزه به سوی ابزارهای نوین باید برود تا این مشکل برطرف شود و از طرفی تأمین مالی شرکت‌ها نباید به وام محدود شود و می‌توان از سایر روش‌ها همچون سرمایه گذاری خطرپذیر برای شرکت‌های کوچک و تأمین مالی از بورس برای شرکت‌های بزرگ استفاده کرد.
عرب گفت: همچنین توسعه روش‌های نوین در حوزه‌های اعتبارسنجی اشخاص حقوقی جایگاه کلیدی در تسهیل ارائه خدمات به شرکت‌های دانش‌بنیان دارد. همچنین، یکی از نیازمندی‌ها برای اینکه اقتصاد دانش‌بنیان به هدف خود برسد و با سرعت بیش از گذشته رشد کند، دقت و توجه به اطلاعات و پردازش آن و بهره‌گیری از آن توسط سیاستگذاران و تصمیم‌سازان است که امیدواریم چنین گزارش‌هایی در این حوزه بتواند مثمرثمر واقع شود./ایسنا