سپیده خسروآبادی: در سال 1399 اولین سند توسعه دانش‌بنیان کشور در استان بوشهر به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید. خبرهایی که از تصویب چنین سندی در سایر استان‌ها همچون کهگیلویه و بویراحمد و همدان به گوش میرسد، حاکی از آن است که اجرای آزمایشی این سند در بوشهر از دیدگاه مسئولین موفقیت‌آمیز بوده است؛ اما آیا این موفقیت در خصوص دیگر استان‌ها نیز تکرار خواهد شد؟ برای بررسی این موضوع پیش از هرچیز لازم است که به ظرفیت‌های متعدد استان بوشهر نگاهی بیندازیم.
*از آبی نیلگون تا طلای سیاه*
استان بوشهر با ظرفیت‌هایی نظیر سابقه دیرینه در تجارت، ذخایر فراوان نفت و گاز، دارا بودن 625 کیلومتر خط ساحلی در سواحل خلیج فارس و برخورداری از نوار ساحلی مناسب، یکی از پرظرفیت‌ترین استان‌های کشور ما ایران است. البته علارغم این ظرفیت بالا، در سالهای گذشته اینگونه به نظر می‌رسید که وجود محدودیت‌ها پای پیشرفت این استان را لنگ کرده است؛ شاید همین محدودیت‌ها بود که مسئولین را به تغییر راهبردها و هدایت آنها به سوی توسعه مبتنی بر علم و ارتقای مولفه‌های دانش‌بنیان سوق داد.
در سند دانش‌بنیان بوشهر، از صنایع دریایی به عنوان اولویت نخست یاد شده است که این صنایع شامل تولید شناور، آبزی‌پروری و زیست فناوری می‌شود. گذشته بر این نیز مشاغل مربوط به دریا همچون صیادی از مشاغل مورد توجه مردم بوشهر بوده است. توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان این حوزه و اهدای تسهیلات به آنان می‌تواند فرصتی برای تولید ثروت باشد.
رئیس پارک علم و فناوری خلیج فارس می‌گوید: دریا را “داروخانه آینده نسل بشر” لقب داده‌اند و اقتصاد دریا و ساحل از ظرفیت‌های این حوزه است که ارزش افزوده بسیار بالایی دارند. او در ادامه از فعالیت دانش‌بنیان شکل گرفته در این حوزه و تولید فرآورده‌هایی با ارزش افزوده بیش از صددرصد خبر می‌دهد و عنوان میکند: صدف‌های پرورشی که به مدد دانش فنی منحصر به فرد شرکت دانش بنیان بوشهری تولید شده، به سراسر ایران و دیگر کشورها راه یافته و تا ۳۰۰ درصد بیش از هزینه‌کردها، خلق ثروت کرده است.
این درحالی است که در ماده 5 این سند که به اهداف کلان آن اشاره کرده است، گزاره افزایش سرمایه‌گذاری در استان در حوزه‌های نفت، گاز و پتروشیمی به چشم میخورد. پتروشیمی را میتوان دومین اولویت توسعه دانش‌بنیان در بوشهر برشمرد. بوشهر به واسطه وجود پالایشگاه‌های عظیم پارس جنوبی و شمالی پایتخت انرژی کشور لقب گرفته است.
شرکت‌های دانش‌بنیان صنعت پتروشیمی بوشهر در سالهای گذشته ورود خوبی به این حوزه داشته‌اند که حمایت مسئولین استانی و کشوری را در پی داشته است. ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به عرصه پتروشیمی نویدبخش اشتغال‌زایی برای جوانان متخصص بوشهری در کنار صیانت از محیطزیست بی‌بدیل بوشهر است.
*کفش‌های آهنین، وزنه‌ای در پای صنعتگران*
با وجود تمامی ظرفیت‌ها و فرصت‌هایی که در سند دانش‌بنیان بوشهر به خوبی به آنها پرداخته شده است، اما این سکه روی دیگری هم دارد.
طولانی و دشوار بودن فرایند اخذ مجوزهای قانونی برای شرکت‌ها، گلایه بسیاری از آنها را برانگیخته است. پیام قاضی مدیرعامل واحد فناور پرشین اویستر می‌گوید: این فرآیند برای شرکت پرشین اویستر سه سال و نیم به طول انجامید، طوری که هر مرحله هشت تا ۹ ماه زمان برد و این فرآیندی بسیار فرسایشی است.
از دیگر گلایه‌های پررنگ نیز، دشواری در دریافت تسهیلات مالی است. این درحالی است که انتظار می‌رود این سند، دست یاری‌گری برای حل مشکلات شرکت‌ها باشد تا علاوه بر نیازهای داخلی کشور، صادرات را نیز در بربگیرند. ظرفیت بالای این عرصه برای خلق ثروت و اشتغال نیز کفه ترازو را به نفع فعالان آن سنگین‌تر میکند.
*دانش‌بنیان مقدمه‌ای برای رشد اقتصادی*
کشورهای قدرتمند جهان امروزه از مولفه‌های اقتصاد دانش‌بنیان برای رشد اقتصادی جامعه بهره می‌برند که وجود نیروی متخصص و توانمند از لازمه‌های آن است. مدلی که پیاده کردن آن در کشور ما با تکیه بر نیروی جوان و منابع طبیعی که در اختیار دارد، هدفی در دسترس به نظر میرسد. سند توسعه دانش بنیان بوشهر گامی بلند برای تحقق این هدف خواهد بود.
آنچه حائز اهمیت است، تفاوت‌های گوناگون اقلیمی و فرهنگی است که باید در تصویب دیگر اسناد توسعه دانش‌بنیان مورد توجه مسئولین ذی ربط قرار گیرد. همچنین حل مشکلاتی که پیش‌تر مطرح شد در بوشهر و دیگر استان‌ها، امکان استفاده حداکثری از ظرفیت‌ها را فراهم میکند. سنگی که امروز به دست مسئولین از سر راه فعالان این عرصه کنار می‌رود تا پای صنعت دانش‌بنیان استوارتر از پیش در مسیر پیشرفت کشور قدم بردارد.