با هدف رشد و ارتقاء جامع و چند بعدی دانشجویان، بنیاد ملی نخبگان از تشکیل هسته‌های استادمحور علمی ـ فرهنگی که با محوریت یک استاد راهبر تشکیل میشود، پشتیبانی می‌کند.
به گزارش سیناپرس از پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان، در راستای اجرایی سازی اقدام‌های 2-1-4، 2-2-2 و 2-2-9 از «سند راهبردی کشور در امور نخبگان» (مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 1391) و بر اساس مادۀ 4 «آیین‌نامۀ پشتیبانی از فعالیتهای علمی و فرهنگی دانشجویان مستعد تحصیلی کشور» (مصوب هیئت‌امنای بنیاد ملی نخبگان در تاریخ 1400/1/09)، به منظور راهبری و اثرگذاری در دانشجویان مستعد جدیدالورود دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی در حوزه‌های مختلف علمی، فرهنگی و تربیتی و با هدف رشد و ارتقاء جامع و چند بعدی دانشجویان، بنیاد ملی نخبگان از تشکیل هسته‌های استادمحور علمی ـ فرهنگی که با محوریت یک استاد راهبر تشکیل میشود، پشتیبانی می‌کند.
مادۀ 1: تعاریف
در این شیوه‌نامه، عنوان‌های اختصاری زیر، جایگزین عبارت‌های کامل آنها میشود:
الف. بنیاد ملی: بنیاد ملی نخبگان؛
ب. بنیاد استانی: هر یک از بنیادهای نخبگان استانهای کشور؛
ج. معاونت آینده‌سازان: معاونت مستعدان و آینده‌سازان بنیاد ملی و «معاون آینده‌سازان» به جای معاون مستعدان و آینده‌سازان بنیاد ملی نخبگان؛
د. راهبر: هر یک از اعضای هیئتعلمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی با درجۀ علمی استادیار به بالا که مسئولیت اجرای طرح و راهبری را به عهده دارد؛
ه. دانشجو: دانشجویان مشغول به تحصیل در مقاطع کارشناسی و یا دکتری حرفهای دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و نیز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (حداکثر تا نیمسال چهارم)؛
و. شورای راهبری: شورای راهبری که ترکیب و شرح وظایف آن مطابق مفاد مادۀ 3 این شیوه‌نامه تعریف شده است؛
ز. کارگروه استانی: کارگروه استانی که ترکیب و شرح وظایف آن مطابق مفاد مادۀ 4 شیوه‌نامه مشخص شده است؛
ح. عضو هسته: دانشجویان تأیید شده برای همکاری در هسته؛
ط. هسته: گروه تشکیل شده شامل راهبر و اعضای هسته؛
ی. مؤسسه علمی: هریک از دانشگاهها و مراکز آموزش عالی، پژوهشی و فناوری کشور که مطابق ضوابط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا شورای عالی انقلاب فرهنگی، مشغول فعالیت هستند.
ک. برنامۀ جامع: برنامة جامع راهبری علمی، فرهنگی و تربیتی ویژۀ دانشجویان که توسط استاد راهبر پیشنهاد میشود.
مادۀ 2: اهداف
اهداف اجرای این طرح عبارت است از:
1-2. شبکه سازی دانشجویان مستعد و اعضای هیئت علمی در حوزه های تخصصی حول فعالیتهای نخبگانی؛
2-2. افزایش مهارتهای اجتماعی و ایجاد حس خودباوری در دانشجویان مستعد جدیدالورود؛
3-2. توانمندسازی و مهارتافزایی دانشجویان مستعد جدیدالورود؛
4-2. همافزایی، همگرایی و تقویت همکاری اعضای هیئت علمی و دانشجویان مستعد جدیدالورود؛
5-2. اثرگذاری اعضای هیئت علمی در مسیر تحصیلی و تربیتی دانشجویان.
مادۀ 3: شورای راهبری
شورای راهبری این شیوه‌نامه با ترکیب و وظایف زیر تشکیل میشود:
1-3. ترکیب شورای راهبری
الف. معاون آینده‌سازان به عنوان رئیس شورای راهبری؛
ب. یکی از مدیران معاونت آینده‌سازان یا یکی از اشخاص دارای تجارب مرتبط (به انتخاب معاون آینده‌سازان) به عنوان دبیر شورای راهبری؛
ج. یکی از رؤسای بنیادهای استانی؛
د. دو تن از صاحب‌نظران عرصۀ علمی، فرهنگی و تربیتی؛
تبصرۀ 1: اعضای بندهای «ج» و «د» با پیشنهاد معاون آینده‌سازان و تأیید قائم‌مقام بنیاد ملی، به مدت یک سال، به عضویت شورای راهبری منصوب میشوند و انتخاب مجدد آنان بلامانع است.
تبصرۀ 2: در موارد ضروری و با تشخیص رئیس شورای راهبری، امکان بهره مندی از تخصص سایر افراد ص احبنظر برای شورای راهبری وجود دارد.
تبصرۀ 3: معاون آینده‌سازان ناظر قراردادهای این شیوه‌نامه است که میتواند نظارت بر اجرای آن را به رؤسای بنیادهای استانی واگذار کند.
2-3. وظایف شورای راهبری
الف. تبیین سیاستهای بنیاد ملی در اجرای این شیوه‌نامه؛
ب. تأیید فهرست نهایی اساتید راهبر و دانشگاه‌های منتخب در هر استان؛
ج. نظارت بر اجرای شیوه‌نامه و بازنگری آن در صورت نیاز؛
د. بررسی گزارشهای دریافتی از کارگروه استانی؛
هـ . تشخیص موارد خاص در اجرای شیوه‌نامه و تصمیمگیری دربارۀ آنها.
مادۀ 4: کارگروه استانی
کارگروه استانی با ترکیب و وظایف زیر تشکیل میشود:
1-4. ترکیب کارگروه استانی
الف. رئیس بنیاد نخبگان استان به عنوان رئیس کارگروه استانی؛
ب. دو تن از نمایندگان منتخب دانشگاه‌های مشارکت‌کننده در اجرای شیوه‌نامه (ترجیحاً معاون فرهنگی یا دانشجویی به پیشنهاد رئیس کارگروه استانی)؛
ج. دو تن از صاحب‌نظران عرصۀ علمی و تربیتی به پیشنهاد رئیس کارگروه استانی.
تبصرۀ 1: کارگروه استانی متشکل از پنج عضو است که اعضای بند «ب» و «ج» با پیشنهاد رئیس بنیاد استان و تأیید معاون آینده‌سازان، به مدت یک سال، به عضویت آن منصوب می شود و انتخاب مجدد وی بلامانع است.
تبصرۀ 2: در موارد ضروری و با تشخیص رئیس کارگروه استانی، امکان بهره مندی از تخصص سایر افراد صاحب نظر برای کارگروه استانی وجود دارد.
2-4. وظایف کارگروه استانی
الف. احصای فهرست دانشگاه‌های برتر استان و اعضای هیئتعلمی واجد شرایط (مطابق مفاد مادۀ 5 شیوه‌نامه) بر اساس سهمیۀ هر استان و ارائه به شورای راهبری برای تأیید؛
ب. دریافت و بررسی برنامه های اعضای هیئتعلمی مرتبط با این شیوه‌نامه؛
ج. برگزاری جلسات اولویت بندی برنامههای اعضای هیئتعلمی داوطلب، انتخاب برنامههای برگزیده و تعیین اعتبار متناسب با برنامه؛
د. بررسی گزارشهای مکتوب سه ماهه از راهبران و نظارت بر حسن اجرای شیوه‌نامه؛
هـ . ارسال گزارش و مستندات فعالیتهای راهبر به معاونت آینده‌سازان و درخواست تخصیص اعتبار؛
و. ارائۀ برنامههای پیشنهادی به راهبران برگزیده در راستای اهداف شیوه‌نامه؛
ز. ارزیابی و پایش فعالیتهای راهبران و اعضای هسته و ارسال گزارش نهایی به شورای راهبری.
مادۀ 5: شرایط و وظایف راهبران
1-5. شرایط راهبر
الف. عضو هیئت علمی و دارای حداقل مرتبۀ علمی استادیار؛
ب. دارای حسن سابقه و خوشنامی در مؤسسۀ علمی محل خدمت؛
ج. دارای تجربۀ کافی در حوزۀ تربیت، توانمندسازی و مهارتافزایی دانشجویان؛
د. توانمند در مدیریت فعالیتهای گروهی دانشجویان؛
هـ . دارای توانایی علمی مناسب و قابل توجه در زمینۀ تخصصی خود؛
و. متعهد و علاقه‌مند به مشارکت در تشکیل هسته.
تبصره: راهبران برگزیدۀ «طرح توسعۀ هسته‌های مسئله‌محور پژوهشی ـ فناورانه» در سال‌های قبل و اعضای هیئت علمی برگزیدۀ طرح توسعۀ فعالیت های استادیاران جوان که علاقه‌مند به فعالیت در این شیوه‌نامه هستند، به تشخیص کارگروه استان در اولویت انتخاب قرار می‌گیرند.
2-5. وظایف راهبر
الف. حداقل چهار ساعت فعالیت در هفته برای اجرای برنامۀ تأیید شده؛
ب. ارسال چکیدۀ برنامۀ جامع در موعد مقرر به منظور بررسی و تأیید کارگروه استانی؛
ج. بررسی سوابق علمی متقاضیان، انتخاب و معرفی اعضای موردنظر به بنیاد استانی؛
د. برگزاری جلسات حضوری با اعضا و تعیین نقش هر یک از آنان در هسته برای پیشبرد برنامۀ جامع تأیید شده (شامل مسئول برنامههای علمی، فرهنگی، مناسبت‌ها، کتابخوانی و مقاله‌خوانی، بازدیدها و عام‌المنفعه و…)
ه . بررسی فعالیتهای اعضا مبتنی بر نقش هر یک از آنان در برنامۀ جامع تأیید شده؛
و. تقویت روحیۀ کار جمعی میان اعضای هسته؛
ز. تشویق اعضای هسته به شرکت در کارگاهها، بازدیدهای علمی ـ فرهنگی و دورههای آموزشی موردنیاز؛
ح. تشویق و ترغیب اعضای هسته به شرکت در طرحهای بنیاد ملی؛
ط. ارائۀ گزارش مکتوب اجرای برنامه در بازه های سه ماهه مشتمل بر میزان و پیشرفت فعالیتهای هسته و برنامههای پیشرو به کارگروه استانی؛
ی. ارزیابی نهایی عملکرد هر یک از اعضا در طول فعالیتهای هسته واختصاص امتیاز به آنان.
مادۀ 6: ویژگیهای برنامه جامع
ارتباط راهبر و اعضای هسته بر محور یک برنامة جامع شکل می گیرد که باید دارای ویژگیهای زیر باشد:
الف. در توانمندسازی و مهارتافزایی اعضای هسته مؤثر باشد؛
ب. ناظر بر پیشرفت همزمان علمی، فرهنگی و اجتماعی دانشجویان باشد؛
ج. در راستای توسعۀ مهارتهای فردی دانشجویان باشد؛
د. قابلیت پیگیری و اجرا در طول مدت دوره را داشته باشد؛
ه.. امکان بکارگیری و جذب دانشجویان سایر رشته‌های دانشکده یا سایر دانشگاهها (نسبت به رشته استاد راهبر) را دارا باشد؛
و. ترجیحاً شامل برنامه‌هایی از قبیل بازدیدهای علمی ـ فرهنگی، حلقه‌های مطالعاتی، آشنایی با چشم‌انداز تحصیلی ـ شغلی و کسب وکارهای نوآورانه و…. باشد.
مادۀ 7: ویژگیهای هسته و اعضای آن
تعداد اعضای هسته حداقل 5 و حداکثر 10 نفر است که با شرایط و وظایف زیر تشکیل میشود:
1-7. شرایط اعضای هسته
دانشجویان جدیدالورود هر یک از مؤسسات علمی در مقطع کارشناسی (دکتری حرفهای) که حداکثر چهار نیمسال از سنوات تحصیلی آنان نگذشته باشد و دارای یکی از شرایط زیر باشند:
- دارندگان مدال‌های طلا، نقره، برنز یا دیپلم افتخار المپیادهای جهانی دانش‌آموزی (با معرفی باشگاه دانش‌پژوهان جوان)؛
- دارندگان مدال‌های طلا، نقره، برنز یا دیپلم افتخار المپیادهای ملی دانش‌آموزی (با معرفی باشگاه دانش‌پژوهان جوان)؛
- دارندگان رتبه‌های 1 تا 1000 آزمون سراسری ورود به دانشگاه از دورۀ تحصیلی متوسطه در گروه‌های آموزشی علوم ریاضی و فنی، علوم تجربی و علوم انسانی) بر اساس سهمیۀ مناطق سه‌گانه (با معرفی سازمان سنجش آموزش کشور)؛
- دارندگان رتبه‌های 1 تا 100 کشوری در آزمون سراسری ورود به دانشگاهها در گروه هنر و زبان‌های خارجی (با معرفی سازمان سنجش آموزش کشور)؛
- دارندگان رتبه‌های اول تا سوم بخش دانش‌آموزی جشنوارۀ جوان خوارزمی (با معرفی دبیرخانۀ جشنوارۀ خوارزمی)؛
- ده درصد رتبه‌های برتر ورودی هر یک ازگروه‌های تحصیلی از آزمون سراسری به دانشگاه هر استان متناسب با سهمیۀ هر استانبا تأیید شورای راهبری؛
- ده درصد برتر معدل هم‌رشته هم‌ورودی هر یک از رشته‌های تحصیلی دانشگاه یا دانشکده‌های برتر هر استان با تأیید شورای راهبری.
تبصرۀ 1: هر دانشجو صرفاً میتواند در یک هسته همکاری داشته باشد.
تبصرۀ 2: چنانچه در طول فعالیت هسته، نیاز به جذب عضو جدیدی باشد یا برگزیده‌ای از حضور و فعالیت در هسته انصراف دهد، راهبر میتواند در صورت نیاز، فرد دیگری را با رعایت مفاد شیوه‌نامه و با تأیید کارگروه استانی انتخاب کند.
2-7. وظایف اعضای هسته
شرح وظایف هر یک از اعضای هسته، از سوی راهبر تعیین می شود. تعهدات کلی اعضای هسته به شرح زیر است:
الف. هر عضو هسته با توجه به نظر راهبر، به طور متوسط 20 ساعت در ماه، متعهد به همکاری با هسته است؛
ب. حضور اعضای هسته و ایفای نقش محوله به آنان در طول زمان اجرای برنامههای جامع راهبر الزامی است؛
ج. در صورتی که عضو برگزیده بخواهد از هسته خارج شود، ضروری است موضوع را از یک ماه قبل به راهبر اطلاع دهد.
مادۀ 8: تسهیلات و پشتیبانی
با پیشنهاد کارگروه استانی و تأیید معاون آینده‌سازان، هسته، راهبر و اعضای هسته از تسهیلات و امتیازات زیر برخوردار میشوند:
1-8. تسهیلات ویژۀ هسته
الف. اعتبار نقدی به منظور اجرای برنامة جامع؛
ب. امکان بهرهمندی از برنامه های فرهنگی بنیاد ملی؛
ج. ساخت و انتشار فیلم کوتاه برای معرفی و الگوسازی از فعالیتهای هسته‌های برتر.
2-8. تسهیلات ویژۀ راهبر هسته
الف. اخذ امتیاز ویژه به‌منظور برخورداری از امکان راهبری در طرح هسته های مسئله‌محور علمی، پژوهشی و فناورانه؛
ب. اعطای گواهی همکاری با بنیاد ملی و درج نام استاد در شبکۀ همکاران بنیاد استانی؛
ج. اعطای تسهیلات علمی ـ فرهنگی به تناسب برنامۀ اجرا شده؛
د . اعطای لوح تقدیر و تندیس راهبر برگزیده با تأیید شورای راهبری.
3-8. تسهیلات ویژۀ اعضای هسته
الف. بهرهمندی از برنامة حمایتی راهبر در طول یک سال تحصیلی؛
ب. لحاظ امتیاز برای بهرهمندی از تسهیلات بنیاد ملی، بر اساس تأیید استاد راهبر و مقررات مرتبط؛
ج. اولویت در عضویت هسته های مسئله‌محور علمی، پژوهشی و فناورانه؛
تبصرۀ 1: میزان اعتبار بند «الف» بخش 8-1، بر اساس برنامۀ جامع توسط شورای راهبری تعیین و در اختیار استاد راهبر قرار می‌گیرد.
تبصرۀ 2: برای پیشبرد اهداف برنامۀ جامع، قرارداد همکاری میان معاون توسعه و مدیریت منابع بنیاد ملی، معاون آینده‌سازان یا رئیس بنیاد نخبگان استان (به عنوان ناظر قرارداد) و عضو هیئتعلمی (به عنوان راهبر طرح) منعقد می شود.
تبصرۀ 3: پس از انعقاد قرارداد و اجرای مرحلۀ اول (تعریف نقش اعضای هسته)، سی درصد از مبلغ کل قرارداد برای اجرای برنامۀ جامع در اختیار راهبر هسته قرار می‌گیرد، مابقی پرداخت‌ها، پس از ارزیابی گزارش اجرای برنامه و هزینه‌کرد اعتبار اولیه، بر اساس میزان رضایت از عملکرد راهبر با تأیید معاونت آینده‌سازان پرداخت خواهد شد.
مادۀ 9: فرایند اجرا
برای اجرای این شیوه‌نامه گام‌های زیر اجرا میشود:
1-9. رئیس شورای راهبری، سالیانه سهمیۀ هر استان برای تشکیل هسته‌ها را اعلام می‌کند؛
2-9. بنیادهای استانی فهرست اساتید راهبر و دانشگاه‌های منتخب استان خود را به شورای راهبری ارسال می‌کنند؛
3-9. پس از تأیید شورای راهبری، بنیادهای استانی فهرست استادان منتخب را به واجدان شرایط (بر اساس مادۀ 7 شیوه‌نامه) اعلام خواهند کرد؛
4-9. واجدان شرایط (بر اساس مادۀ 7 شیوه‌نامه) از میان راهبران تأیید شده، راهبر موردنظر خود را با ذکر اولویت انتخاب می‌کنند؛
5-9. اساتید راهبر از میان دانشجویان متقاضی، افراد واجد شرایط را برای تشکیل هسته انتخاب و به بنیاد استانی معرفی می‌کنند؛
6-9. بنیادهای استانی سوابق متقاضیان منتخب را بررسی و برگزیدگان نهایی را معرفی می‌نمایند؛
7-9. راهبران برنامۀ جامع خود را به بنیاد استانی اعلام و کارگروه استانی، برنامههای دریافتی را اولویت‌بندی و پس از تأیید برای تخصیص اعتبار به شورای راهبری ارسال می‌کند؛
8-9. راهبران در بازۀ زمانی معین، گزارش عملکرد اجرای برنامههای هستۀ ذی‌ربط را به کارگروه استانی ارائه می‌کنند؛
9-9. رئیس کارگروه استانی بر اساس عملکرد اجرای برنامههای هر هسته، درخواست پرداخت هر مرحله از تسهیلات را به معاونت آینده‌سازان اعلام می‌کند؛
10-9. تسهیلات هسته، راهبر و اعضای هسته براساس مفاد شیوه نامه و قرارداد منعقد شده در اختیار آنان قرار خواهد گرفت؛
تبصره: شورای راهبری میتواند بر اساس نتایج ارزیابی، در صورت عملکرد نامناسب راهبر، در مورد ادامۀ فعالیت هسته تصمیمگیری کند.
مادۀ 10: تفسیر مفاد و نظارت
شرح موارد مسکوت و تفسیر مفاد شیوه نامه، بر عهدۀ معاون آینده‌سازان است. تشخیص و تصمیم گیری در مواردی که به تشخیص کارگروه استانی، موارد خاص شناخته میشوند بر عهدۀ شورای راهبری است.
مادۀ 11. تصویب و اجرا
این شیوه‌نامه مشتمل بر یک مقدمه، یازده ماده و دوازده تبصره در تاریخ 1402/10/05 به تصویب قائم مقام بنیاد ملی نخبگان رسید و در سال تحصیلی 1403-1402 اجرا میشود.
برای دربافت شیوه‌نامه کلیک کنید.