نشست خبری همایش ملی فرهنگ دانشگاهی برگزار شد

در ابتدای این مراسم، سعید پورعلی، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با اشاره به روز دانشجو گفت: جا دارد به دانشگاه به خاطر برگزاری خوب رویدادهای مرتبط با روز دانشجو تبریک عرض کنم. امسال فضای برگزاری نشست ها و رویدادهای مرتبط با روز دانشجو متناسب با تنوع سلایق و تکثر دیدگاه ها در جامعه، خوب برگزار شد و انتظار هم همین می رفت که فضای دانشگاه برای دیدگاه های متفاوت پذیرا باشد. جایگاه دانشگاه در فضای کشور این است که بتواند همین تنوع و تکثر را پاس بدارد در مسیر تقویت فضای نقادی و مأموریت اصلی دانشگاه که به موازات تولید علم و استفاده از ثمرات و نتایج یافته های علمی، بتواند در فرآیندهای سیاست گذاری کلان کشور از طریق نقدها و فضاهای انتقادی که ایجاد می کند، موثر باشد.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی خاطر نشان کرد: فکر می کنم که هر اندازه دانشگاه به سمت این فضا پیش برود که درمورد مسائل اساسی کشور در آن امکان گفتگو و نقد علمی در فضای آرام داشته باشد، تقویت فرآیند سیاست گذاری در کشور را به دنبال خواهد داشت و می توانیم منابع محدود خود را به خوبی در مسیرهای درست و اصلی هزینه کنیم. سند نقشه جامع علمی کشور ۷ مأموریت به جهاد دانشگاهی محول کرده است که ۳ مأمورت در حوزه مسائل فرهنگی دانشگاه است. این ۳ مأموریت که مخاطبش، معاونت فرهنگی و ظرفیت های فرهنگی جهاد دانشگاهی است، به ترتیب عبارتند از: مشارکت در ترویج، تعمیق و گسترش فرهنگ اسلامی – ایرانی در دانشگاه ها، مشارکت در گفتمان سازی و نهادینه سازی علم در دانشگاه ها و مشارکت در ترویج، تعمیق و ارتقاء کرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره است. در بحث کرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره، در قالب کمیته دستگاهی، تقسیم کار داخلی داریم که این تقسیم کار، پرداختن به بحث های نظریه پردازی را برعهده پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی قرار داده است.

پورعلی افزود: در بحث تقویت فضای نقد و مناظره، مأموریتی متوجه معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی است؛ برای اینکه بتوانیم از ابزرای به نام مسابقات برای تقویت فضای مناظره استفاده کنیم، مدلی را همکاران ما در سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی طراحی کرده اند که اصطلاحا SIDC گفته می شود و از این مدل در قالب مسابقات ملی مناظره دانشجویی در پنج دوره استفاده کرده ایم. این مدل در حقیقت یک مدل بومی شده است. در فضای آموزش های دانشگاهی، از ابزار مسابقات به عنوان یکی از ابزارهای مهم هم در آموزش و هم فرهنگ سازی به خوبی استفاده می شود. همکاران من در سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی تلاش کرده اند که با همین ابزار یعنی برگزاری یک سری مسابقات که جذابیت های خاص خود را داشته باشد، فضای رقابتی بر آن حاکم باشد، نهاد داوری در آن حضور داشته باشد، کارها را پیش ببرند. پنجمین دوره این مسابقات امسال برگزار می شود و علت اینکه این مدل را مدلی کارآمد و الگوی بسیار خوبی برای ترویج فضای مناظره در دانشگاه ها می دانیم، این است که سال به سال شاهد استقبال بیشتر دانشجویان از این مسابقات هستیم. سال ۹۴ تعداد ۱۷۰ تیم دانشجویی در مسابقات ملی مناظره دانشجویی شرکت کردند و در سال ۹۵ تعداد ۴۶۰ تیم دانشجویی در مسابقات شرکت کردند. در سال ۹۴ برای اولین بار، مسابقات دو مرحله ای شد و امسال مسابقات سه مرحله ای – استانی، منطقه ای و ملی – شد و ۱۶ تیم به عنوان تیم های برگزیده روزهای ۲۱ تا ۲۳ آذر به رقابت می پردازند.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی تأکید کرد: یکی دیگر از مهمترین اقدامات جهاد دانشگاهی برای گسترش فضای نقد و مناظره که باید در آن مسیر حرکت کند، این است که بتوانیم گفتمان علم را در جامعه دانشگاهی ترویج کنیم و نهادینه سازی گفتمان علم در جامعه دانشگاهی نیاز به این دارد که مولفه های فرهنگ دانشگاهی شناسایی شده  و بر آن مولفه ها تأکید کنیم و آن مولفه ها را در جامعه دانشگاهی کشور، تعمیق و ترویج کنیم. پیش فرض این اقدام هم این است که دانشگاه را به مثابه یک قلمرو و سرزمین معرفی کنیم. دانشگاه هم به مثابه یک نهاد – نهاد علم – دارای ارزش ها و هنجارهای خاص خود است. اگر بخواهیم گفتمان علم را در جامعه ترویج کنیم، هیچ راهی نداریم مگر اینکه این ارزش های پایه ای را که هنجارهای علم را تشکیل می دهند، شناسایی و در دستور کار قرار دهیم و اصرار بورزیم که برای کارپامدسازی دانشگاه ها، این هنجارها و ارزش ها در همه امور دانشگاه رعایت شود.

مهمترین مولفه بحث استقلال دانشگاه است؛ رعایت آزادی ها و حرمت به آزادی های آکادمیک، مشارکت اعضای هیأت علمی در فرآیند جذب، انتصابات و مدیریت های دانشگاه، گسترش فضای رقابت فکری و علمی به جای سایر رقابت ها، باید مورد توجه قرار گیرد. بحث پیشگام بودن افراد برای نوآوری و علم پژوهی مولفه دیگر است؛ افراد باید در محیط دانشگاه مرتب با این خواست اجتماعی روبرو شوند که نوآوری و نوپژوهی به عنوان یک دستاورد دانشگاه به افکار عمومی منتقل شود. هرچه نوآوری و نوپژوهی در جامعه داشته باشیم، علم آثار اجتماعی خود را بهتر بروز می دهد.

کاوش آزادانه علمی در هر موضوعی، یکی دیگر از مولفه های فرهنگ دانشگاهی است؛ نباید به بهانه های مختلف جلوی ورود ذهن های پرسشگر را به فضای تحقیق و پژوهش سد کرد. کاوش آزادانه رمز حیات دانشگاه است. تحمل ابهام به معنای بردباری در مقابل وضعیت های نامشخص، یکی دیگر از مولفه های فرهنگ دانشگاهی است؛ این تحمل و خویشتن داری و فضای به رسمیت شناختن دیگری در نهاد علم کاملا به عنوان یک مولفه شناخته می شود.

باز بودن فرهنگ دانشگاه نسبت به پذیرش وضعیت های تضادآمیز، باید یکی از مولفه های دیگر فرهنگ دانشگاهی باشد. اگر وضعیت و محیط دانشگاه برای پذیرش وضعیت های تضادآمیز علمی مساعد نباشد، کار نهادینه سازی علم بوجود نخواهد آمد. یکی دیگر از مولفه ها، وجود الگوی ارتباطات خاص در دانشگاه است؛ دانشگاه ها خیلی با الگوهای ارتباط خشک و رسمی ارتباطی ندارند. دانشگاه ها باید الگوهای ارتباطی شان بیشتر مبتنی بر الگوهای ارتباطی غیررسمی باشد. الگوهای ارتباطی خاص در دانشگاه ها باید وجود داشته باشد، چه در نظام واگذاری مسئولیت ها، چه در نوع سیاست گذاری، چه در نوع اعمال مدیریت و چه در تقویت نظام های شورایی در دانشگاه؛ باید توجه داشت که الگوهای ارتباطی سنتی در سایر مجموعه های اداری، در درون دانشگاه ها واقعا ناکارآمد هستند.

اگر این مولفه ها به عنوان مولفه های فرهنگ دانشگاهی در جامعه علمی تقویت بشوند، طبیعتا شاهد کارآمد شدن دانشگاه خواهیم بود. مأموریت این همایش (همایش ملی فرهنگ دانشگاهی) این است که جامعه دانشگاهی کشور را در راستای نهادینه سازی علم، به این فرهنگ توجه بدهد و بگوید که بدون توجه به فرهنگ دانشگاهی، بحث نهادینه سازی علم مسیری است که طی نخواهد شد.

علی اصغر هدایتی، مدیرکل دفتر مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی نیز در ادامه این نشست در خصوص علت ورود جهاد دانشگاهی به عرصه فرهنگ دانشگاهی تأکید کرد: جهاد دانشگاهی اساسا یک نهاد انقلابی است با زمینه فرهنگی و ضلع دانشگاهی. جهاد دانشگاهی یک نهاد تابع شورای عالی انقلاب فرهنگی که در اوایل انقلاب تشکیل شد تا بتواند منویات این شورای عالی انقلاب فرهنگی را در بستر دانشگاه دنبال کند؛ ضمن اینکه ظرف فعالیت جهاد دانشگاهی نیز در دانشگاه ها دیده شده است و جهاد دانشگاهی علیرغم عنوان و ظرف فعالیت اش، به عنوان یک نهاد عمومی به نوعی در تعامل با فرهنگ عمومی قرار دارد.

هدایتی خاطر نشان کرد: استراتژی جهاد دانشگاهی در بحث فرهنگ دانشگاهی، استراتژی مشارکتی است؛ یعنی جهاد دانشگاهی آمده است تا به نظام آموزش عالی کشور کمک کند، چراکه معتقدیم فرهنگ دانشگاهی می تواند در نظام آموزش عالی کشور – در حوزه های پژوهش، آموزش و علم و فناوری – تحول ایجاد کند. براین اساس، اداره کل مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی در صدر مأموریت های خود، فرهنگ دانشگاهی را تعریف کرده است.

مدیرکل دفتر مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی افزود: مهمترین کارکرد فرهنگ دانشگاهی، هویت بخشی به انسان آکادمیک است و بحث فرهنگ دانشگاهی در پیوند با توسعه پایدار کشور است؛ بدیهی است که توسعه پایدار در یک کشور بدون توسعه علمی امکانپذیر نیست و توسعه علمی، رهین توسعه فرهنگی است و پیش نیاز توسعه فرهنگی، ایجاد فرهنگ توسعه در جامعه و کشور است. بنابراین ظرف توسعه، فرهنگ است و دانشگاه، نهاد کلیدی در توسعه یک کشور قلمداد می شود.

به گفته هدایتی، موضوع نخستین همایش ملی فرهنگ دانشگاهی و نهادینه شدن گفتمان علم، با توجه به اشکالاتی که به سیستم علمی دانشگاه وارد شده است، از جمله بحث تقلب های علمی، تبدیل علم به کالا و دلالی علمی، می تواند بسیار تأثیرگذار باشد.

خسرو قبادی، ریاست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی نیز در سخنان کوتاهی، اهداف برگزاری این همایش را برشمرد. قبادی تأکید کرد: بررسی های تجربی نشان داده اند، هیچ توسعه ای در هیچ کجای دنیا اتفاق نمی افتد، الا اینکه دانشگاه های آن کشور قبلا توسعه پیدا کرده باشند و توسعه جز با علم، تخصص و برنامه ریزی، معنایی ندارد. اگر توسعه ای اتفاق می افتد، باید دانشگاه ها نقش داشته باشند و مطابق سند چشم انداز، می خواهیم که قدرت برتر منطقه ای باشیم و آن قدرت برتر هم از طریق علم و فناوری بدست می آید. جهاد دانشگاهی به عنوان یک نهاد شاخص علم و فناوری، پیش قدم شده است تا به این موضوع بپردازد و از دانشگاهیان می خواهد تا درخصوص مشکلات و عوامل توسعه علم در کشور بحث و تبادل نظر کنند.

اصغر احمدی، دبیر علمی همایش ملی فرهنگ دانشگاهی و نهادینه شدن گفتمان علم نیز در سخنانی تأکید کرد: از دانشگاه انتظارات خیلی زیادی می رود و مطابق با این انتظارات، دانشگاه احساس می کند که نه به آن توجه شده و نه خودش به خودش توجه کرده و از یک بخشی غفلت شده است که این بخش، فرهنگ دانشگاهی است. ما برای اینکه این بخش را مدنظر قرار داده و به سهم خود فقط حرف نزده باشیم، اسم این همایش را "همایش بدون دکتر" نامیده ایم و در عمل سعی می کنیم عنوان "دکتر" را به تدریج از جامعه دانشگاهی حذف کنیم.

 احمدی افزود: تا امروز تعداد ۱۰۰ چکیده مقاله دریافت شده و مهلت ارسال اصل مقالات ۱۹ دی ماه و زمان برگزاری همایش ۲۷ بهمن ماه سال جاری است. تمام تلاش ما این است که دو ویژه نامه علمی و پژوهشی علاوه بر مجموعه مقالات کلی همایش ارائه کنیم که می تواند انگیزه بخش باشد.

دبیر علمی همایش ملی فرهنگ دانشگاهی و نهادینه شدن گفتمان علم تأکید کرد: با ۹ دانشگاه شامل: علامه، تهران، مدرس، بهشتی، خوارزمی، آزاد اسلامی، پیام نور، علمی و کاربردی، علم و فرهنگ جهاد دانشگاهی مستقیما صحبت شد که بالای ۹۵ درصد استقبال کرده و اعضای هیات علمی خود را مشارکت دادند. با ۵ انجمن علمی: انجمن جامعه شناسی ایران، انجمن روانشناسی ایران، انجمن روانشناسی اجتماعی ایران، انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات، انجمن مطالعات زنان، ۵ وزارتخانه: علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، ورزش و جوانان،  وزارت کشور، ۴ پژوهشگاه: پژوهشگاه فرهنگ و هنر ارتباطات، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تعامل داشتیم. مابقی، با بیش از ۳۰ سازمان، ارگان و موسسه مرتبط از جمله بنیاد ملی نخبگان، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری، مرکز بررسی های استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، موسسه یونسکو وارد تعامل شدیم.

 

گزارش: معص.مه سوهانی

No tags for this post.