مهاجرت نخبگان علمی زیر ذره بین کارشناسان

به گزارش روابط عمومی سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی، توسط پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی «نشست تحلیل فرایندی مهاجرت نخبگان علمی» از سری سلسله نشست‌های گفت‌و‌گو محور کند و کاوها برگزار شد.

در این نشست که 2 دی ماه در محل سالن اجتماعات پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد، دکتر زینب فاطمی امین پژوهشگر اجتماعی گفت: یکی از وظایف اصلی نهادهای جامعه و دستگاه‌های اجرایی از مجموعه راهبردهای کلان سند راهبردی کشور در امور نخبگان، زمینه سازی برای افزایش میزان اثرگذاری نخبگان در جامعه است.

وی با اشاره به اینکه خارج شدن نخبگان از چرخۀ اثرگذاری در کشور دو صورت پیدا کرده است، عنوان کرد: از یک سو، شاهد خروج نخبگان خود از کشور و عدم بازگشت آنان به کشور هستیم و از سویی دیگر، با عدم کارایی نخبگانی که هنوز در داخل کشور به سر می‌برند، مواجه هستیم.

به گفته این پژوهشگر اجتماعی، علی‌رغم برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های جدید، هنوز ظرفیت‌های نهادی لازم که انگیزاننده حضور و فعالیت نخبگان و بازگشت آنان به کشور باشد، وجود ندارد.

وی با تاکید بر این که، نخبگان و اجتماع علمی نیازمند حمایت نهادی هستند و امیدوار کردن نخبگان به ماندن در کشور، مستلزم مهیا شدن زیرساخت‌ها است، تصریح کرد: با توجه به این که کارآمدی افراد یک جامعه به چگونگی تأثیرگذاری نهادهای کارآمد در آن جامعه بستگی دارد، جذب نخبگان و به تبع آن، ارتقای سطح کارآمدی نهادها می‌تواند از جمله پیش شرط‌های توسعه و پیشرفت کشور محسوب شود.

فاطمی‌امین محدودیت‌های اطلاعاتی و امنیتی، فعال نبودن انجمن‌های مدنی، محدودیت‌های محیط کاری متناسب با تخصص، پارتی بازی در محل کار، نبوده آینده تحصیلی و آینده شغلی در کشور، عدم تامین مالی و عدم پیشرفت حرفه‌ای و احساس مفید نبودن را از جمله مواردی دانست که منجر به خروج نخبگان از کشور شده است.

وی در خصوص تحلیل فرایند نهادی حقوقی خروج نخبگان از کشور، اظهار کرد: بی‌ثباتی قوانین وضع شده، عدم شفافیت قانونی، بی‌نظمی‌های قانونی، عدم حمایت‌های قانونی، نا امنی حقوق مالکیت فکری، احساس عدم وجود شایسته سالاری، اولویت منفعت شخصی بر قانون و احساس سرخوردگی از جمله این فرایندها است که منجر به خروج نخبگان از کشور می‌شود.

همچنین دکتر علی یوسفی عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد در این نشست گفت: گرفتار شدن در تله ناکارآمدی نهادی از دلایل خروج نخبگان است.

وی با بیان اینکه نارسایی را در فرایندهای نهادی باید جستجو کنیم، اظهار کرد: در نابسامانی و ناکارآمدی نهادهایی باید درست عمل کنن تا میل به مهاجرت نخبگان فراهم نشود.

وی افزود: از یکسو گرفتار در تله‌ و دور باطلی هستیم، چون نهادها ناکارآمدند و خوب عمل نمی‌کنند، نخبگان خود را در گردابی می‌بینند که نه چشم انداز روشنی پیش رو دارند و نه می ‌توانند ظرفیت‌های وجودی خودشان را بروز دهند؛ بنابراین آنها هم در تله ناکارآمدی نهادی گرفتار  و خودشان هم ناکارآمد می شوند.