این جراحی که لازمه آن اصلاحات گسترده ساختاری و مدیریتی بود با وجود رضایت اغلب کارشناسان فضایی کشور به مذاق عده‌ای خوش نیامد و با واکنش شدید رسانه‌ای و اعمال نفوذهای دلواپسانه شد.
پس از چندین هفته نفس گیر و متلاطم در بخش فضایی سرانجام نظر دولت ظاهرا به کرسی نشست اما نگاهی دقیق‌تر به تحولات نشان می‌دهد، آنچه اجرا شد هر چند امیدوار کننده بود اما برخی از اصلی‌ترین مشکلات همچنان پابرجاست.
نیاز به اصلاحات در بخش فضایی
توسعه فناوری فضایی که حرکت جدی آن از عمری کمتر از دو دهه در ایران برخوردار است یکی از بزرگترین حرکت‌های علمی کشور محسوب می‌شود که با تلاش دانشمندان جوان کشور به موفقیت‌هایی خیره کننده در همان ابتدا دست یافت و انصافا از شتاب بالایی برخوردار بوده و است.
اما در سال ۱۳۸۹ در یک فرآیند غیر قانونی و با زیر پا گذاشتن مصوبه مجلس در مورد سازمان فضایی ایران، این سازمان به همراه چند مجموعه تحقیقاتی فعال در یکدیگر ادغام شدند و این مجموعه‌های علمی تحت امر یکی از سیاسی‌ترین بخش‌های کشور یعنی نهاد ریاست جمهوری قرار گرفتند. این کار که با شعار یکپارچه شدن فعالیت‌های نهادهای تخصصی فضایی کشور انجام می‌شد هر چند با انتقاداتی همراه بود اما به خودی خود چندان محل مناقشه نبود تا اینکه طی حرکتی عجیب یک مجموعه بسیار بزرگ و کاملا بی‌تجربه در فناوری فضایی از وزارت جهاد کشاورزی به این مجموعه ملحق شد.
مجموعه پژوهشکده جهاد کشاورزی که از مجموعه‌های قدیمی با تجربیاتی در حوزه‌های مختلف از مواد غذایی تا ماشین آلات کشاورزی و خودرو بود، بدون هیچ سنخیتی در نیروهای جوان بخش فضایی کشور ادغام شد. نتیجه این ادغام به راحتی قابل پیش‌بینی بود.
جراحی عمیق
وضعیت آشفته پیش آمده در بخش فضایی کشور که موجب کند شدن یا حتی از دیدگاهی توقف توسعه فضایی ایران با وجود صرف بودجه‌های چند برابری نسبت به پیش از ادغام شد تا مدت‌ها ادامه داشت. حتی پس از روی کار آمدن دولت جدید تا چندین سال به این بخش توجهی نشد. اما چندی پیش رییس جمهور با مشورت کمیته‌ای از نخبگان فضایی کشور حکمی را صادر کرد که به موجب آن معاون علمی وی مسئول ایجاد اصلاحات گسترده و ایجاد مرکز ملی فضایی و برگزاری جلسات شورای عالی فضایی شد که مدت‌ها غیر فعال مانده بود و قرار بود سیاست‌گذاری و نظارت و در واقع کار ستادی بر عهده این شورا باشد.
همچنین تصمیم بر آن شده بود که تمامی بخش‌های ادغام شده به محل قبلی خود بازگردند. بدین‌ترتیب پژوهشکده‌ها و پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم دوباره احیا شوند.
هرچند بازگشت بخش‌های مختلف به وزارتخانه‌های تخصصی با سازوکارهای نظارتی قدرتمند، خود یک گام روبه‌جلو حساب می‌آید، اما انتظار می‌رود تا بخش‌های غیرتخصصی و غیر مرتبط نیز از بدنه فضایی کشور جداشده و به نهادهای مرتبط بازگردند.
آنچه اجرا شد هرچند امیدوارکننده بود اما با نگاهی دقیق‌تر می‌توان دریافت که برخی از اصلی‌ترین مشکلات همچنان پابرجاست و لازم است دولت با حمایت مردم و کارشناسان این مشکلات را هرچه سریع‌تر برطرف کند.
عباس خاراباف و محمد امین آهنگری