اقدامات افغانستان در هیرمند سبب بی آبی سیستان می شود

حبیب الله دهمرده در گفت و گو با خبرنگار سیناپرس، با اشاره به وضعیت آب سیستان و حقابه این منطقه از رودخانه هیرمند، اظهار کرد: سیستان بر اساس رودخانه هیرمند شکل گرفت همانطور که کشور مصر بر اساس رودخانه نیل بنا شد. مرکز و منشا اصلی رودخانه هیرمند هم از کوه های هندوکش در خاک افغانستان است. در طول تاریخ، زندگی و کار مردم و حیات دریاچه هامون بر مبنای آب رودخانه هیرمند در جریان بوده است چراکه اساس کار مردم سیستان بر کشاورزی و دامپروری استوار بوده و شغل دیگری نداشتند.

نماینده زابل در مجلس شورای اسلامی افزود: به تدریج افغانها روی رودخانه هیرمند، سازه های آبی ایجاد کردند. در سال 1350 یک خشکسالی رخ می دهد و رودخانه هیرمند به مدت 6 ماه خشک می شود. دولت وقت 2-3 کار انجام می دهد. یک قرارداد با دولت افغانستان تنظیم می کند که البته این قرارداد منطقی نبوده و 820 میلیون مترمکعب به عنوان حقابه ایران در طول سال روی کاغذ نوشته می شود. همچنین به ژاپنی ها دستور می دهند که اقداماتی در سیستان انجام دهند و کانال ها و انهار و چاه‌نیمه هایی احداث کنند.

وی تصریح کرد: متاسفانه بعد از این ما با کشور افغانستان هیچ قرارداد دیگری در این ارتباط تنظیم نکردیم. این در حالی است که گرفتاری ها روز به روز بیشتر شده است. یعنی در 2 دهه اخیر در اکثر مواقع رودخانه هیرمند خشک بوده است به این صورت که در طول 12 ماه سال تنها 3-4 ماه آب دارد و زندگی مردم دچار اشکال جدی شده است.

دهمرده با بیان اینکه در اثر خشکسالی سال 1350 حدود 60-70 درصد مردم سیستان به دشت گلستان کوچ کردند، گفت: چون زندگی مردم منطقه عمدتا از راه کشاورزی و دامپروری تامین می شود و صنعتی وجود ندارد، با کاهش آب هیرمند در مضیقه قرار گرفته اند.

استاندار اسبق سیستان و بلوچستان ادامه داد: بعد از قرارداد 1350 ما هیچ قراردادی حتی برای یک مترمکعب آب به عنوان حقابه نه برای رودخانه هیرمند و نه دریاچه هامون با افغانستان منعقد نکردیم. حتی افغانها به قرارداد 1350 هم پایبند نیستند. چون بر طبق این قرارداد باید همیشه به ما آب بدهند اما فرضا سیلی می آید که از اراده آنها خارج است و آن را به حساب ما می نویسند. با این وجود، همین سیلاب ها در چاه نیمه ها ذخیره می شود که از آن، آب مردم زابل و روستاهای اطراف تامین می شود و لوله ای هم برای زاهدان به عنوان مرکز استان کشیده شده و سالانه 25 تا 30 میلیون مترمکعب آب به آنجا منتقل می شود.

نماینده زابل در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: اخیرا افغانها کارهای دیگری انجام داده اند و نه تنها حقابه ما را نمی دهند بلکه مشغول برنامه ریزی روی رودخانه هیرمند هستند. مثلا به تازگی قراردادی با ترک ها امضا کردند که مخزن سد کجکی واقع بر این رودخانه را افزایش دهند. همچنین در حال سرمایه گذاری روی سد کمال خان که در نزدیکی مرز کشور ما قرار دارد، هستند. یعنی عملا سیلی هم در کار نخواهد بود و با این اقدامات، آبی نخواهیم داشت.

راهکارهای حل معضل آب سیستان

دهمرده با اشاره به راهکارهای کارشناسی حل معضل آب در منطقه سیستان، تصریح کرد: من به عنوان کسی که بومی منطقه و عضو هیات علمی دانشگاه هستم و پیوسته مسوولیت هایی داشتم، چند پیشنهاد کارشناسی در زمینه آب سیستان دارم. اولین درخواست ما از دولت آقای روحانی این است که 2 قرارداد درست و حسابی با افغانستان هم در مورد رودخانه هیرمند و هم دریاچه هامون منعقد شود و حقابه ما روشن گردد. با این کار تکلیف آب سیستان مشخص خواهد شد چون در حال حاضر مردم بلاتکلیف هستند.

وی افزود: من زمانی که استاندار سیستان و بلوچستان بودم، آب شیرین کن چابهار را احداث کردم که آب مردم چابهار و کنارک را تامین می کند. همچنین از افتخاراتم این است که در زمان مسوولیت استانداری کرمان، در شروع پروژه نمکزدایی و انتقال آب دریا از بندرعباس به سیرجان به ظرفیت 400 میلیون مترمکعب در سال نقش داشتم.

اولین درخواست ما از دولت آقای روحانی این است که 2 قرارداد درست و حسابی با افغانستان هم در مورد رودخانه هیرمند و هم دریاچه هامون منعقد شود و حقابه ما روشن گردد. با این کار تکلیف آب سیستان مشخص خواهد شد چون در حال حاضر مردم بلاتکلیف هستند

نماینده زابل در مجلس شورای اسلامی در ادامه اظهار کرد: کشورهای حوزه خلیج فارس سالانه حدود 40-50 میلیون مترمکعب از آب دریا را شیرین می کنند. این معادل 2 برابر آبی است که ما در طول سال از زابل به زاهدان منتقل می کنیم. همچنین در دنیا بیش از 3 میلیارد مترمکعب آب شیرین سازی می شود. خواهش ما از ریاست جمهوری این است که به موازات آن قرارداد، آب زابل و زاهدان را از دریای عمان با یک خط لوله تامین کنند.

دهمرده متذکر شد: علاوه بر این، هم اینک بحث استفاده از آب های ژرف در دنیا مطرح است. ما می توانیم از دانش فنی آنها برای مطالعه در زمینه آب های ژرف در سیستان بهره بگیریم. در کنار این می بایست به مدیریت آب هم پرداخته شود چون یکی دیگر از مشکلات منطقه، مدیریت آب است.

استاندار اسبق سیستان و بلوچستان یادآور شد: سیستان بایستی یک نقشه راه و آمایش سرزمین در زمینه آب داشته باشد تا مشخص شود که سرانجام چه باید کرد؟ اگر به این شکل پیش برویم و منتظر باشیم که سیلی بیاید یا نیاید، زندگی مردم با مشکل مواجه خواهد شد.

قوانین حقوقی و بین المللی مانع از نادیده گرفتن حقابه ایران است

وی در پاسخ به این پرسش که از نظر حقوقی و بین المللی، آیا افغانها مجازند که جلوی آب هیرمند را ببندند؟ گفت: این یک بحث حقوقی دارد که ما از وزیر امور خارجه توضیح خواستیم چون این مسایل در حوزه مسوولیت وزارت امور خارجه است. به هرحال این امکان وجود ندارد که افغانها برای ایران حقابه قائل نشوند. به عنوان مثال، مگر ترکیه می تواند جلوی آب دجله و فرات را بگیرد؟ در این صورت تکلیف مردم عراق و سوریه چه می شود؟

دهمرده در پایان تاکید کرد: در حال حاضر چندین میلیون نفر از اتباع افغانستان در ایران زندگی می کنند. آیا اینها به آب شرب نیاز ندارند؟ حالا بحث بهداشت و درمان، آموزش، تغذیه و… بماند چون اینها مهمانان عزیز ما هستند. اما آیا آقای ظریف نباید از دولت افغانستان بخواهد که به ازای آب مصرفی این عزیزان، مقداری آب محاسبه کنند و برای مصرف مردم سیستان و اتباع خود که آنجا سکونت دارند، در اختیار ما بگذارند؟

 

گفت و گو: سید احمد طبایی 

No tags for this post.