شبکه‌، رویکردی مناسب برای مدیریت بحران

مسائلی که آرامش، رفاه و زندگی انسان ها را در سراسر دنیا تهدید می کنند به تنهایی توسط یک عامل قابل حل نبوده و مستلزم مشارکت شبکه گسترده ای از سازمان های دولتی، سیاسی، غیرانتفاعی، بشر دوستانه و کسب و کارها هستند. اما مشکل اینجاست که فرم شبکه به خودی خود باعث افزایش عدم اطمینان در هماهنگی شده و هماهنگ نمودن بازیگران مختلف در یک شبکه گسترده امری دشوار و زمان بر است.

مسائلی که آرامش، رفاه و زندگی انسان ها را در سراسر دنیا تهدید می کنند به تنهایی توسط یک عامل قابل حل نبوده و مستلزم مشارکت شبکه گسترده ای از سازمان های دولتی، سیاسی، غیرانتفاعی، بشر دوستانه و کسب و کارها هستند.

در این رابطه پژوهشگرانی از دانشگاه تهران در مطالعه ای پژوهشی تلاش نموده اند تا پاسخی برای این پرسش کلیدی بیابند: علیرغم عدم اطمینان و دشواری هماهنگی در شبکه ها چطور می توان رویکرد شبکه را به عنوان ابزاری برای مدیریت بحران و پاسخ گویی به آن به کار برد؟

برای انجام این پژوهش، محققین مقالات متعددی را از میان موارد منتشر شده در مجلات معتبر بین المللی طی بیست سال اخیر که عنوان آن ها شامل کلید واژگان «مدیریت بحران»، «شبکه»، «عدم اطمینان»، «بسیج شبکه» و «سیستم فرماندهی حادثه» بود، انتخاب نموده و با مرور ادبیات آن ها در خصوص مدیریت بحران و شبکه و تلفیق این موارد، رویکردی ترکیبی را برای پاسخگویی و مدیریت بحران ارائه داده اند.

بر این اساس بیان محققین، سه نوع عدم اطمینان شبکه عبارتند از: عدم اطمینان حقیقی، عدم اطمینان استراتژیک و عدم اطمینان نهادی. یافته های پژوهش نشان می دهد روش هایی که برای غلبه بر این عدم اطمینان ها می توان به کار گرفت عبارتند از: یادگیری، آشنایی، داشتن روابط کاری قوی و پیش برنامه. به منظور افزایش هماهنگی در شبکه ها نیز می توان از بسیج شبکه، سیستم فرماندهی حادثه و رویکرد حکمرانی شبکه ای استفاده کرد.

 بحران از طریق رابطه ای که با عدم اطمینان دارد، تعریف می شود. رسیدگی به امور بحران های جدید و نامنظم نیازمند یک شبکه تخصصی از پاسخ دهندگان است، اما فرم شبکه خود سبب افزایش عدم اطمینان در هماهنگی می شود. لذا لازم است روش هایی برای غلبه بر این عدم اطمینان به کار گرفته شود. یکی از روش های مهم غلبه بر عدم اطمینان، فرایند یادگیری است. یادگیری بین سازمانی با ادغام دانش، عدم اطمینان حقیقی را کاهش داده و مهارت های یادگیری را در میان بازیگران پرورش می دهد. همچنین احتمال می رود «آشنایی»، عدم اطمینان نهادی را کاهش دهد، چرا که بدین وسیله پیش زمینه های مختلف بازیگران عرصه مورد نظر، شناخته شده و راه هایی که از آن طریق این تفاوت ها می توانند به شکل قابل قبولی رفتار را شکل دهند، تعریف می شوند.

فرایند بسیج شبکه و سیستم فرماندهی حادثه نیز به عنوان روش هایی برای افزایش هماهنگی در شبکه قابل استفاده می باشند. شبکه ها همچنین از طریق تسهیل یادگیری، همکاری و اثربخشی تیمی، توزیع دانش و اطلاعات و کسب مشروعیت می توانند در مدیریت بحران مفید واقع شوند.

گفتنی است یافته های پژوهش فوق الذکر در قالب مقاله ای علمی پژوهشی در آخرین شماره فصل نامه «دانش پيشگيري و مديريت بحران» وابسته به سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران به چاپ رسیده است.

منبع: عادل رستخیز، س.ا. و زارعی، ب. 1395. مدیریت بحران مبتنی بر رویکرد شبکه محور. دانش پيشگيري و مديريت بحران، 6(3): 223-210.

No tags for this post.