بیست‌وچهارمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن‌بازار در روزهای کمتری نسبت به هر سال برگزار شد؛ ولی برگزاری نشست خبری سازمان انرژی اتمی در این نمایشگاه و رونمایی از برخی محصولات جدید آن، هم پای خبرنگاران بیشتری را به نمایشگاه باز کرد و هم اسم آن را در رسانه‌ها بیشتر مطرح کرد.
هفته پژوهش و فناوری سال ۱۴۰۲ (۱۹ تا ۲۵ آذر) هم فرا رسید و زمان خوشه‌چینی پژوهشگران، فناوران و نوآوران شد. هر چند این هفته با برنامه‌های مختلفی در دانشگاه‌ها، موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی برگزار می‌شود، شاید دو برنامه مهم در این هفته یکی نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن‌بازار و دیگری جشنواره تجلیل از پژوهشگران، فناوران و نوآوران باشد که هر دو امسال بیست‌وچهارمین دوره را پشت سر گذاشتند.
هفته پژوهش و فناوری امسال در سطح استانی از ۱۱ تا ۱۷ آذر و در سطح ملی از ۱۹ تا ۲۵ آذر با شعار پژوهش و فناوری پیشران رشد تولید و مهار تورم و با مشارکت دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز تحقیقات، پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد و نهادهای مرتبط در دیگر دستگاه‌ها برگزار شد.
همزمان با این هفته بیست‌وچهارمین نمایشگاه‌های دستاوردهای پژوهش و فناوری در محل مصلی امام خمینی (ره) و برای عرضه دو هزار و ۵۸ فناوری جدید (به گفته معاون پژوهشی وزیر علوم در نشست خبری هفته پژوهش) همچنین چهارمین دوره نمایشگاه تقاضای ساخت و تولید ایرانی «تستا» در همین محل از ۲۰ تا ۲۲ آذر برپا شد و در این نمایشگاه از مجموع ۲ هزار و ۸۸ فناوری رسیده، ۲۸ فناوری برتر تشخیص داده شد و در حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری و رییس دانشگاه آزاد اسلامی روز اول این نمایشگاه (دوشنبه، ۲۰ آذر) در غرفه وزارت علوم رونمایی شد.
البته آمار فناوری‌هایی که در نمایشگاه به نمایش گذاشته شد، چندبار تغییر کرد؛ زیرا فناوری‌ها باید در سامانه ایران‌هاب‌تک ثبت شود و این سامانه سطح آمادگی فناوری (TRL) را تشخیص می‌دهد و آمارهایی که در روز بازگشایی نمایشگاه داده شد، آمارهای به‌روزتری بود نسبت به آمارهای روز نشست خبری بود.
بیست‌وچهارمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن‌بازار در فضایی نزدیک به ۱۰ هزار متر مربع در شبستان مصلی امام خمینی (ره) با حضور و غرفه‌های ۲۹ پارک علم و فناوری، ۲۱ دانشگاه، ۱۳ پژوهشگاه، ۱۱ موسسه دولتی و خصوصی و ۶ مرکز رشد برگزار شد.
همچنین از دو هزار و ۸۸ فناوری ۵۸ فناوری جزء فناوری‌های نوین بودند که از این تعداد ۲۸ منتخب تشخیص داده و در غرفه وزارت علوم، رونمایی شد. منظور از فناوری‌های نو هم فناوری‌هایی که سال گذشته وجود نداشته است؛ زیرا برخی فناوری‌های به نمایش گذاشته شده فناوری‌های مشابه سال گذشته بود که اکنون ارتقا پیدا کرده بود. فناوری‌هایی که در سامانه ایران هاب تک ثبت می‌شود، ابتدا باید داوری شود و بعد از آن و تشخیص سطح آمادگی فناوری در نمایشگاه عرضه می‌شوند.
امضای تفاهم‌نامه وزارت علوم و معاونت علمی
افتتاح نمایشگاه با مراسم نسبتا طولانی سخنرانی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، معاونان پژوهش، فناوری و نوآوری وزارت علوم، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری و رییس دانشگاه آزاد اسلامی همراه بود و همزمان با این مراسم از درگاه ایران‌خودرو در سامانه نان با حضور مدیرعامل ایران خودرو رونمایی شد.
همچنین در این مراسم وزارت علوم و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری نیز تفاهم‌نامه‌ای امضا کردند. این تفاهم‌نامه در راستای استفاده از ظرفیت ماده ۱۳ و ۱۱ قانون جهش تولید دانش‌بنیان بین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری منعقد شد.
ارتقای نقش‌آفرینی مؤثر دانشگاه‌ها به‌ویژه دانشگاه‌های برتر و دانشگاه‌های معین استان‌های کشور در طرح‌های تحقیق و توسعه صنعتی با استفاده از ظرفیت قانون جهش تولید دانش‌بنیان و همکاری جهت جذب همکاری صنایع در راستای عقد حداقل ۲۰ هزار میلیارد ریال قرارداد تحقیق و توسعه بین صنایع و دانشگاه‌های کشور در سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ از اهداف این تفاهم نامه به شمار می‌رود.
همچنین اجرای برنامه‌های مشترک ترویجی و توانمندسازی برای جلب مشارکت وترغیب هرچه بیشتر اعضای هیات علمی و نخبگان دانشگاهی در برنامه اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه، ایجاد مسیری ویژه و تسهیل شده برای دریافت و بررسی پروژه‌های تحقیق و توسعه مشترک صنعت و دانشگاه توسط دبیرخانه شورای راهبری فناوری‌ها و تولیدات دانش‌بنیان از جمله محورهای همکاری این تفاهم‌نامه هستند.
بر اساس مفاد این تفاهم‌نامه از دیگر محورهای همکاری بین وزارت علوم و معاونت علمی؛ تعریف مشوق‌های ویژه در سرفصل‌های قابل قبول هزینه تحقیق و توسعه برای طرح‌های همکاری صنعت و دانشگاه، تعریف مشوق‌های ویژه در فرایند بررسی تایید هزینه‌کرد تحقیق و توسعه با مشارکت ریاست دانشگاه و مؤسسات آموزش عالی و اجرای برنامه‌های مشترک جهت انعکاس نیازهای تحقیق و توسعه کشور و بخش‌های صنعتی به دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی در قالب فراخوان‌های مساله محور و قابلیت محور است.
بعد از این مراسم و حضور در جمع خبرنگاران، وزیر علوم و معاون علمی، فناوری ریاست‌جمهوری برای افتتاح نمایشگاه رفتند و سراغ غرفه وزارت علوم رفتند که در آن فناوری‌های منتخب به نمایش گذاشته شده بود. فناوران حاضر هم که طبق معمول فرصت گفت‌وگو با وزیر علوم را مناسب دیده بودند هر کدام سعی داشتند هم فناوری خود را توضیح دهند و هم از مشکلات بگویند.
بعد از مراسم رونمایی و حضور وزیر علوم در غرفه‌های مختلف و بعد از ظهر این روز، نشست سالانه معاون پژوهشی وزارت علوم با انجمن‌های علمی برپا بود. معاون پژوهشی وزیر علوم طی این نشست گفت: انجمن های علمی جزو مهم ترین ارکان علمی کشور هستند.
پیمان صالحی با تشریح اهمیت اهداف و وظایف کمیسیون انجمن های علمی ایران اظهرا داشت: صدور مجوز تأسیس انجمن های علمی از وظایف کمیسیون انجمن‌های علمی است. امروز ۴۲۵ انجمن علمی داریم که از این تعداد برخی عملکرد ندارند و باید تعیین تکلیف شوند.
البته این نکته هم در سخنان او قابل توجه بود که «۵۵ هزار و ۱۹۳ نفر عضو انجمن های علمی هستند؛ ولی فقط ۱۹ درصد انجمن های علمی بالای هزار نفر عضو دارند؛ در حالی که انجمن های علمی اثرگذار در جهان بیش از ۵۰ هزار نفر عضو دارند».
نمایشگاه امسال کوتاه‌تر و جای خالی ایران‌ساخت
نمایشگاه پژوهش، فناوری و فن‌بازار معمولا ۴ روز از هفته پژوهش برپا بود (برای نمونه بیست‌ودومین نمایشگاه در دوران همه‌گیری کرونا ۲۳ تا ۲۶ آذر ۱۴۰۰ و بیست‌وسومین نمایشگاه ۱۹ تا ۲۳ آذر ۱۴۰۱) در محل نمایشگاه های بین‌المللی برپا بود و همزمان با آن نمایشگاه ایران‌ساخت نیز که معمولا معاونت علمی برگزار می‌کند، میزبان علاقه‌مندان می‌شد. اما نمایشگاه امسال تنها سه روز (آنهم در شرایطی که روز اول تا نیمه‌های روز به مراسم افتتاحیه گذشت) و در مصلی تهران برگزار شد و از این مهم‌تر، نمایشگاه ایران‌ساخت همزمان با این نمایشگاه برگزار نشد و به زمانی حدودا سه‌هفته بعد موکول شد.
مسئولان برگاری نمایشگاه پژوهش، فناوری و فن‌بازار دلیل این امر را ناهماهنگی با مسئولان نمایشگاه‌های بین‌المللی اعلام کرده و اینکه سالن‌های در نظر گرفته شده برای این نمایشگاه در مجموعه نمایشگاه‌های بین‌المللی کفاف موسسات و دانشگاه‌هایی را که مایل بودند در نمایشگاه شرکت کنند نمی‌داده است.
معاون پژوهشی وزیر علوم نیز در سخنرانی خود در مراسم افتتاحیه این نمایشگاه به صورت کلی به برگزار نشدن نمایشگاه ایران‌ساخت همزمان با نمایشگاه پژوهش، فناوری و فن‌بازار اشاره کرد و گفت: این نمایشگاه هر سال همزمان با نمایشگاه ایران ساخت برگزار می شد؛ ولی امسال این فرصت را از دست دادیم؛ با اینکه به موقع برای برگزاری نمایشگاه اقدام کردیم.
پیمان صالحی البته توضیح داد که همزمان، نمایشگاه تقاضای ساخت و تولید ایرانی (تستا) امسال برای پنجمین سال برگزار می شود که درخواست های فناورانه دستگاه ها در آن عرضه می‌شود و دستگاه‌هایی چون وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس، شرکت دخانیات ایران، صنایع شیر، شرکت آب و فاضلاب تهران از جمله نهادهای شرکت کننده در این نمایشگاه هستند.
با وجود این که معمولا اهالی صنعت و دولتمردان زیاد در نمایشگاه هفته پژوهش حضور نمی‌یابند (برای نمونه گزارشی در این مورد از نمایشگاه سال گذشته اینجا بخوانید) اما امسال سازمان انرژی اتمی نشست رونمایی از رادیوداروهای جدید این سازمان را روز سه شنبه (۲۱ آذر) مهم را در این نمایشگاه و در غرفه خود و با حضور رئیس این سازمان محمد اسلامی برگزار کرد و مطابق معمول پای عکاسان و خبرنگاران زیادی را به نمایشگاه کشاند.
شرکت‌کننده‌ها چه گفتند؟
اما با توجه به تغییراتی که نمایشگاه امسال داشت، مهم این است که نظر پژوهشگران و فناورانی که گاه سال‌ها برای رسیدن به فناوری زحمت می‌کشند و تمایل دارند فناوری خود را در این نمایشگاه به عرضه بگذارند چیست. خانم رمضانی به عنوان نماینده شرکت توسعه صنعتی الکترونیک کران یا گروه صنعتی کران مستقر در پارک علم و فناوری سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران در گفت و گو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا که به دلیل منتخب بودن فناوری این شرکت در غرفه وزارت علوم مستقر بود در این مورد گفت: زمان نمایشگاه کوتاه بود.
وی افزود: اما ما هم در غرفه وزارت علوم مستقر بودیم و اینجا فضای زیادی نداشتیم و از همه تمام فناوری‌هایی که شرکت ما توسعه داده است تنها توانستیم یک فناوری را اینجا نمایش بدهیم اما اگر فضای بیشتری داشتیم فناوری‌های دیگری را هم می‌آوردیم و به بازدیدکننده‌ها اجازه می‌دادیم محصولات را هم آزمایش کنند که بهتر بود.
محمد عارف از شرکت سنجش افزار آسیا که سال‌های قبل نیز در این نمایشگاه شرکت کرده در این مورد گفت: محل نمایشگاه‌های بین‌المللی از جهت دسترسی‌ها به مناطق مختلف شهر بهتر است، همچنین برای برگزاری نمایشگاه بیشتر شناخته شده و فضای تجاری تری دارد.
رضا الماسی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی نیز اولین بار است با چند فناوری در این نمایشگاه حضور دارد در مورد نمایشگاه گفت: نمایشگاه خیلی خوب بود؛ البته انتظار داشتیم مقامات و مسئولان دستگاه‌های دولتی بیشتر در نمایشگاه حاضر باشند یا بازدیدها بیشتر هدفمند باشند. ولی در مجموع مثبت بود، روابط خوبی را شکل دادیم، متوجه شدیم بعضی نهادها نیازهای جدیدی دارند و برخی شرکت‌های حاضر می‌توانند مشتری ما باشند. قرارهای کاری حضوری را برای روزهای بعد تنظیم کردیم.
محمد صادق سلیمانی از شرکت لینکران فعال در صنعت مصالح ساختمانی جدید که برای اولین بار در این نمایشگاه شرکت کرده گفت: نمایشگاه چون عنوان تخصصی ندارد و در یک حوزه خاص فناوری برگزار نمی‌شود، بازدیدکننده ها برای دیدن محصول خاصی به نمایشگاه نمی‌آیند و بیشتر از جهت برقراری ارتباطات جدید خوب است.
وی در مورد محل و تعداد روزهای نمایشگاه هم اظهار داشت: در مجموع خوب بود و باید ببینیم ارتباطات با شرکت ها و نهادهای جدیدی که در نمایشگاه برقرار کردیم، نتیجه بخش است یا خیر.