اطلس زبانی شمیرانات در نشست تخصصی «شمیرانات: مناطق روستایی، جغرافیای گویشی» رونمایی شد. پژوهشگران در جریان گردآوری این اطلس همچنین دریافتند که شمیرانات ناحیه تأثیرگذار زبان‌های غربی شمالی و غربی جنوبی است و چهار گونه زبانی را در شمیرانات شامل مازندرانی، گیلانی، فارسی محلی و تاتی شناسایی کردند.
به گزارش سیناپرس به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، بیژن مقدم ـ مدیر مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران ـ در این نشست که به مناسبت هفته پژوهش و فناوری از سوی پژوهشکده زبان‌شناسی، کتیبه‌ها و متون در مجموعه فرهنگی نیاوران برگزار شد، بیان کرد: توجه به امر پژوهش به خصوص برای افرادی که وظایف اجرایی و عملیاتی دارند بسیار حیاتی است و نقش نورافکنی را دارد که ضمن روشن کردن مسیر حرکت، جلو خطاهای احتمالی را خواهدگرفت.
او با تبیین وظایف موزه‌ها گفت: پژوهش کمک شایانی به شناخت مخاطبین موزه و علایق آن‌ها خواهد کرد و ما با این شناخت امکان خدمات‌رسانی بهتر را خواهیم داشت و توجه به گروه‌های سنی و نحوه ارتباط گرفتن با آن‌ها امر مهمی است که تنها با پژوهش امکان‌پذیر است.
مژگان اسماعیلی ـ رئیس پژوهشکده زبان‌شناسی، کتیبه‌ها و متون ـ نیز به معرفی وظایف و اولویت‌های پژوهشی این پژوهشکده پرداخت و طرح اطلس شمیرانات را یکی از طرح‌های موفق پژوهشکده دانست که با اعتبار پژوهشی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تهران به سرانجام رسیده است.
رئیس پژوهشکده زبان‌شناسی، کتیبه‌ها و متون، پاسداری از میراث زبانی شفاهی ایران را جزء وظایف خطیر گروه پژوهشی زبان و گویش رایج این پژوهشکده دانست و افزود: مستندنگاری و پژوهش بر زبان‌های درخطر از اولویت‌های اصلی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری است. همچنین پژوهش و مستندنگاری آثار کتیبه‌دار باستانی و اسلامی از اهداف مهم این پژوهشکده است. امیدوارم در تکمیل طرح‌های کلان نهادها و موسسات مرتبط پیش‌قدم شوند.
داریوش شهبازی ـ پژوهشگر تهران‌شناسی، ریشه‌شناسی و وجه تسمیه ـ نام روستاهای شمیرانات را به بحث گذاشت و گفت: از اینکه این کار ساختاری، پژوهشی، اسنادی و میدانی، اطلس گویش‌های زبانی شمیرانات در تهران و جامعه ایرانی انجام شده است جای خرسندی دارد. باید تلاش کنیم که در هر لحظه ساختاری ایجاد کنیم و با داشتن برنامه از علم و دانش روز در این زمینه بهره بگیریم.
شهبازی با بیان اینکه برای موفقیت نیاز به برنامه، طرح و استراتژی است، افزود: باید هدف اصلی و چشم‌انداز مشخص شود تا نتیجه حاصل شود. به عنوان مثال در اروپا از ۸۰۰ سال پیش اهداف خود را معلوم کردند. اولین سیاح مارکوپولو نتیجه سفر خود را ارائه داد و این امر همین‌طور توسط دیگر سیاحان ادامه پیدا کرد تا شناخت آن‌ها کامل شد و ساختار پیدا کردند و در گذر زمان به موفقیت رسیدند. برای موفقیت نیاز به ساختار داریم تا انباشت دانش در کانالی قرار بگیرد.
این پژوهشگر ادامه داد: یکی از پایه‌های فرهنگ، زبان و زیرمجموعه‌های آن است. در حال حاضر آشنایی جهان با فرهنگ ما تنها دیدن نوک کوه یخی است و برای نشان دادن آن به همگان باید پژوهش صورت گیرد، کاری که در پژوهشگاه انجام شده است. شناسایی کلمات، وجه تسمیه یا ریشه‌شناسی بسیار مهم است. در مورد تهران باید بدانیم وقتی گویشی وجود دارد، تعداد گویش‌وران آن چقدر است و برای تثبیت آن باید شناسایی، ثبت، ضبط و تحلیل انجام داد و از طریق این داده‌ها نسل‌های بعدی می‌توانند بنای فرهنگ فاخر ایران را بسازند. همچنین کار تحقیق و پژوهش به صورت فردی فایده‌ای ندارد و این امر باید به صورت ساختاری انجام شود.
فریار اخلاقی ـ مدیرگروه پژوهشی زبان و گویش رایج پژوهشکده زبان‌شناسی، کتیبه‌ها و متون و مجری طرح اطلس زبانی شمیرانات ـ در ادامه این نشست با ارائه توضیحاتی درباره تنوع گویشی و پراکنش جغرافیایی گونه‌های زبانی در مناطق روستایی شمیرانات، گفت: اطلس زبانی شمیرانات حاصل یک پژوهش میدانی است که با حمایت اداره کل میراث فرهنگی استان تهران انجام شده است و طرح اطلس زبانی شمیرانات در دل اطلس زبانی ایران شکل گرفت.
او با بیان اینکه تنوع زبانی و گویشی در ایران بسیار زیاد و گاهی در دو روستای با فاصله کم از یکدیگر متفاوت است، به تعریف اصطلاحات زبان، گویش و لهجه و بیان تفاوت میان آن‌ها پرداخت.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، افزود: زبان‌ها و گویش‌های ایرانیِ نو به دو شاخه شرقی (که داخل ایران گویش‌ور ندارند) و غربی شامل شمالی (مثل کردی) و جنوبی (مثل فارسی) تقسیم شده‌اند و داخل ایران گویش‌ور دارند. زبان‌ها با قرارگیری در کنار هم از ویژگی‌های یکدیگر تاثیر می‌پذیرند و شمیرانات ناحیه تأثیرگذار زبان‌های غربی شمالی و غربی جنوبی است.
اخلاقی با ارائه توضیح درباره طراحی و تدوین اطلس زبانی ایران گفت: حدود ۱۲ هزار گونه زبانی که قبل از انقلاب جمع‌آوری شده بود و در زمان حاضر در پژوهشکده زبان‌شناسی، کتیبه‌ها و متون نگهداری می‌شود، وجود دارد و بنا بر اقتضائات جدید، پژوهش و تحلیل روی آن انجام گرفته است و پویا می‌شوند. طرح اطلس زبانی شمیرانات به شیوه میدانی پیگیری و انجام و چهار گونه زبانی در شمیرانات شامل مازندرانی، گیلانی، فارسی محلی و تاتی شناسایی شد.
در این نشست با حضور محققان، استادان و پژوهشگران این حوزه، از اطلس زبانی شمیرانات رونمایی شد.