به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، صادق صادق زاده در نشستی که با خبرنگاران سخن می‌گفت، خاطرنشان کرد: عمده تمرکز ما در ستاد بر مواد یا روش‌های ساخت مبتنی بر مواد است و وظیفه توسعه فناوری را در این فضا عهده دار هستیم و می کوشیم تا ایده های فناورانه در حوزه مواد را از سطح آمادگی فناوری صفر دریافت کرده و تا سطح آمادگی پنج، شش وحتی بالاتر ارتقا دهیم.
وی موضوعاتی که در ستاد توسعه فناوری های مواد و ساخت پیشرفته دنبال می‌شود را در چهار دسته مواد معدنی، مواد پتروشیمی اعم از نفت و گاز، مواد نوظهور و ساخت پیشرفته عنوان کرد.
صادق‌زادهدر ادامه به تاریخچه تشکیل ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته اشاره‌کرد و گفت: ستاد در سال 1395 راه‌اندازی‌شد و تا سال 1397 با همین عنوان فعال بود در ادامه با ستاد اپتیک، فوتونیک و لیزر ادغام‌شد اما مجددا از ابتدای سال 1402 فعالیت مستقل خود را از سر گرفت.
وی، نهایی کردن سند توسعه فناوری مواد و ساخت پیشرفته که از سال 1396 کلیدخورده و معلق مانده بودرا از دستاوردهای این ستاد در دور جدید برشمرد و گفت: در پنج، شش ماه اخیر توانستیم سند را به مرحله نهایی برسانیم و پیش بینی می‌شود طی یک ماه آینده این سند را به شورای عالی انقلاب فرهنگی تقدیم کنیم.
صادق زاده ادامه داد: در این سند به دو محور توجه داریم؛ نخست، کاهش خام‌فروشی و دوم افزایش و ارتقای کیفیت مواد در زندگی مردم است.
به گفته او، بر اساس آمار مرکز پژوهش های مجلس میزان صادرات خام فروشی مواد در سال ۱۴۰۱ برابر با ۱۲۲ میلیون تن به ارزش ۵۳ میلیارد دلار بوده و میزان واردات آن ۳۷ میلیون تن به ارزش ۵۹ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار بوده است؛ به عبارتی، سال 1401، 122 میلیون تن کالا مواد خام صادر کرده و تنها 30 درصد آنها به ایران برگردانده شده است و این نشان می‌دهد که نسبت وزن آنچه که صادر می‌کنیم، نسبت به آنچه وارد می‌کنیم، بالاتر است.
صادق زاده از این هم فراتر رفت و گفت: مساله تنها حجم بالای خام فروشی نیست و ما متاسفانه خام ریزی قابل توجهی هم داریم؛ یعنی نه تنها از از خام مواد در صنایع تبدیلی بهره نمی گیریم که بعضا حتی بخشی از این مواد را هم به فروش نمی‌رسانیم و عملا هدر می دهیم و دلیل این خام فروشی و خام ریزی را عدم وجود فناوری تبدیل دانست.
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته با بیان اینکه عمده مواد خامی که صادر می‌کنیم؛ مواد نفتی و معدنی است، گفت: برای بهره برداری از منابع نفتی معدنی با چهار مرحله اکتشاف، استخراج، فرآوری، و نهایتا صنایع تبدیلی مواجه هستیم. به باور او، غیر از حوزه استخراج در دیگر مراحل با مشکلاتی مواجه هستیم و در حوزه صنایع تبدیلی به مراتب وضعیت دشوارتری را تجربه می کنیم که البته در حوزه استخراج هم آن چه را که در دسترس و قابل استخرج بوده را برداشت کرده‌ایم و اکنون به مرحله استخراج سخت رسیده‌ایم که این مرحله تجهیزات خاصی را می‌طلبد.
صادق زاده معتقد است که بازار صنایع تبدیلی در ایران بازار بکری است که فرصت بزرگی را فراروی پژوهشگران این حوزه قرار داده است و یکی از مهم ترین وظایف ستاد تمرکز بر صنایع تبدیلی است.
وی در ادامه بر برنامه‌هایی که معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان برای رفع موانع توسعه فناوری مواد و ساخت پیشرفته داشته است، متمرکز شد و گفت: برای رفع موانع موجود در حوزه اکتشاف، توافق‌نامه‌ای را با وزارت صمت در دست داریم تا از طریق پهبادها وضعیت منابع را پیوسته رصد و اسکن‌کنیم.
صادق زاده در خصوص سهم ستاد در ارتقا کیفیت مواد در سطح زندگی مردم گفت: برای ارتقای کیفیت مواد باید استاندارد سازی مواد اولیه را در دستور کار قرار دهیم چراکه کیفیت مواد اولیه در خروجی نهایی تاثیر بسیار بالایی دارد و در این زمینه هم با سازمان ملی استاندارد تلاش‌هایی را صورت داده ایم.
وی گفت: ماموریت ستاد مواد و ساخت پیشرفته روی صنایع تبدیلی است و در کنار ما وزارت صمت هم به این حوزه ورود کرده و در یک هم‌افزایی می‌کوشیم تا صنایع تبدیلی را با صنایع کوچک توسعه دهیم.
به گفته او، آمار دقیقی از کیفیت مواد در دنیا وجود ندارد، اما با توجه به سهمی که مواد اولیه استاندارد در خروجی نهایی محصولات دارد، کل دنیا به استانداردسازی مواد اولیه ورود کرده تا از رهگذر آن خروجی محصولات‌شان را تضمین کنند. ما هم در راستای استانداردسازی مواد، همکاری‌هایی با سازمان ملی استاندارد صورت داده‌ایم و امیدواریم به نتیجه برسد.
صادق‌زاده گفت: یکی از برنامه‌های ستاد مواد و ساخت پیشرفته معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در زمینه پروژه محوری توسعه ۲۰ ماده اولیه معدنی دارویی است. برای این فراخوان منتشر می‌کنیم و امیدواریم تا دوسال آینده تحولی صورت بگیرد.
وی در این زمینه توضیح داد: ادعا می شود که بیش از 90 درصد داروهای مصرفی در کشور تولید می شود ولی بخش عمده ای از مواد اولیه آنها وارداتی است که در صورت بیشتر شدن فشارهای تحریم‌ها، قیمت داروهای تولیدی در کشور افزایش می یابد.
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته درباره یکی از فراخوان‌های این ستاد افزود: یکی از فراخوان‌ها در زمینه باتری است که به چهار قسمت مواد اولیه، تامین انرژی، تامین برق و کاربرد در خودرو تقسیم می‌شود. این موضوع به چهار ستاد نانو و میکرو، مواد و ساخت پیشرفته، ستاد توسعه اقتصاد تامین و توزیع انرژی و ستاد توسعه فناوری‌های حمل و نقل معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری ارتباط دارد و امیدواریم در سال آینده اتفاقات خوبی در زمینه باتری در مقیاس صنعتی رخ دهد.
صادق زاده با بیان اینکه باید به انقلاب صنعتی چهارم توجه ویژه‌ای داشته‌باشیم، گفت: یکی از موارد کلیدی صنعت، بهره گیری از هوش مصنوعی در کنار مواد ساخت و پیشرفته است و ما در صدد هستیم اقدامات مربوطه در این حوزه را بررسی کنیم تا بتوانیم هشدار‌های لازم در زمینه مواد و ساخت پیشرفته را بدهیم. زیرا ضروری است صنعتگران و کارخانه داران از پیشرفت‌های مواد در دنیا با خبر باشند تا در راستای رسوخ فناوری در صنعتشان گام بر دارند.
وی همچنین با اشاره به چالش‌های توسعه فناوری در دنیا افزود: برای نقش آفرینی در این حوزه اقدام به راه اندازی مرکز ملی ساخت افزایشی کردیم تا بتوانیم از این طریق مقدمات استفاده از این فناوری‌ها و حوزه کاربرد ساخت پیشرفته را ترویج کنیم.
صادق زاده در بخش دیگری به دلایل راه اندازی مرکز ملی ساخت افزایشی اشاره کرد و گفت: ساخت افزایشی وضعیت توسعه فناوری را در آینده رصد می کند و از جمله موضوعاتی که در این مرکز محل نظر و توجه داریم؛ پرینترهای سه بعدی است که البته در حال حاضر از پرینترهای شش بعدی هم سخن به میان می‌آید و ما از هم اکنون باید به فکر توسعه این فناوری در کشور باشیم.
وی در ادامه با بیان اینکه از ۹ هزار شرکت دانش بنیان بیش از ۴ هزار شرکت دانش بنیان به حوزه مواد ارتباط پیدا می‌کند، گفت: طی فراخوان‌های دو ماه اخیر ۵۰ طرح به دست ما رسیده که ارزشی بالغ بر سه هزار میلیارد ریال دارد؛ همچنین طرح‌های واصله تبصره ۱۸ بالغ بر 60 طرح به ارزش حدود ۱۰ هزار میلیارد ریال بوده که برای این طرح‌ها دو هزار میلیارد ریال تایید شده است.
وی گفت: در ستاد دو کارویژه داریم که یکی از آنها ژنوم مواد است که در حال ردیابی آن با هوش مصنوعی هستیم. دو میلیون ماده جدید در این زمینه وجود دارد که هنوز بشر به آن دست نیافته است؛ از آنجایی که می‌توان مواد را با ژنوم‌های مواد مختلف در نظر بگیریم یافتن آن اهمیت دارد.
به گفته وی، بنا به اهمیت موضوع، فراخوان‌هایی منتشر شده و امید آن می رود که تا یک سال آینده به نتیجه برسد. همچنین یک طرح تکاملی داریم که قرار است به تربیت کارگران و ارتقا مهندسان منتهی شود؛ این اقدام از دانشگاههای فنی و حرفه ای که ۱۸۰ شعبه در سراسر کشور دارد آغاز می شود.
وی ادامه داد: چالش هایی در سطح استان های کشور وجود دارد که به واسطه طرح تکاملی ستاد و خروجی دانشگاههای فنی و حرفه ای حل می شود. فارغ التحصیلان این دانشگاه‌ها می توانند در محل کار خودشان یک کسب و کاری راه اندازی کنند و ما از آنها حمایت می کنیم.
وی در پایان به دومین بخش حمایتی ستاد از طرح های تکاملی اشاره کرد و گفت: طرح بعدی المپیک مواد است که امیدواریم تا اوایل سال جدید بازیگران متعددی در این المپیک داشته باشیم. قرار است مسابقه ای هر دو سال یکبار به واسطه این طرح برگزار شود.