معاون علمی رئیس جمهور و رئیس بنیاد ملی نخبگان با تاکید بر این که این بنیاد در رویکرد جدید، محلی برای گردهمایی و اندیشه‌ورزی نخبگانی از تمامی اقشار جامعه برای پاسخ به مهم‌ترین مسایل حکمرانی است، گفت: همچنان که در موضوع تولید علم و فناوری توانمند هستیم باید به مسائل و پرسش های مهم کشور در عرصه حکمرانی و سیاستگذاری هم به کمک علوم انسانی و اجتماعی پاسخ بگوییم.
به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، روح الله دهقانی که در آستانه 16 آذر، روز دانشجو در جمع دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس حضور یافته بود تا به پرسش‌ها، مطالبه‌ها و دغدغه‌های آنان پاسخ گوید با تاکید بر رویکرد جدید بنیاد ملی نخبگان در نگاه به معیارهای شناخت نخبه، کارکردها و سازوکارهای شناسایی استعدادهای برتر گفت: در دوره جدید، تکیه این بنیاد به استفاده از ظرفیت‌های نخبگان تمامی اقشار – نه فقط دانشگاهیان – در پاسخ گفتن به مهم‌ترین مسایل حکمرانی در کنار حمایت و زمینه‌سازی لازم برای جامعه نخبگانی است.
رییس بنیاد ملی نخبگان با تاکید بر این که شناسایی، جذب، حفظ و پرورش یک فرد مستعد و نخبه، مستلزم اتخاذ سازوکارهایی هوشمند و متناسب با این جامعه است، ادامه داد: طبق استاندارد جهانی حدود یک درصد جمعیت هر جامعه جزو مستعدان برتر برشمرده می‌شود. با این حساب، نزدیک به یک میلیون نفر در کشور در زمره مستعدان برتر قرار می‌گیرند، اما اگر بخواهیم قدری سختگیرانه‌تر نگاه کنیم و یک‌دهم درصد از جمعیت جامعه خودمان را مستعد در نظر بگیریم، قریب به ۱۰۰ هزار نفر مستعد برتر در کشور داریم که با روش‌های قبلی نمی‌توان از این جامعه حمایت کرد. بنیاد ملی نخبگان در رویکرد قبلی در مقام نهادی صنفی عمل می‌کرد که با جدا کردن این افراد از سایر بخش‌های جامعه و تمایز بخشیدن آنان، در واقع بزرگ‌ترین خطا و بالاترین ظلم را به این افراد می‌کرد زیرا از یک سو نگاه خاص سایر بخش های جامعه نسبت به این افراد را ایجاد و از سوی دیگر، زمینه ساز شکل گیری مطالبه‌هایی در یک قشر خاص و ناتوان کردن بخش قابل توجهی از جامعه نخبه دارای شایستگی نسبت به دریافت این حمایت‌ها می‌شد.
دهقانی تصریح کرد: بنیاد نخبگان اگر بخواهد از افرادی که به عنوان نخبه شناخته، ماهیانه به فرض مثال بیست میلیون تومان حمایت کند، این عدد که شاید برای هر فرد نخبه عدد چشمگیری نیست هزینه ای معادل 20 هزار میلیارد تومان از سرمایه های کشور را صرف خواهد کرد که علاوه بر این هزینه، آفات دیگری دارد از جمله این‌که افراد نخبه واقعی از این حمایت‌ها جا می‌مانند و این دست حمایت ها به دلیل جنس ارائه و ارزیابی شان به افرادی می‌رسد که بویی از نخبگی نبرده‌اند و افراد نخبه واقعی از آن‌جایی‌که در شان خود نمی‌بینند که وارد این فرآیندها شوند عموما از این جنس حمایت‌ها بی بهره می‌مانند.
رئیس بنیاد ملی نخبگان ادامه داد: نگاه جداسازی بخشی خاص از جامعه به عنوان نخبه و تبدیل شدن بنیاد نخبگان به یک نهاد صنفی که موظف به حمایت از یک صنف جدا شده از جامعه و برتری یافته است، آن هم صرفا با تعریف یک سری طرح های کم‌اثر که به خوبی اطلاع رسانی نمی‌شوند، مزایایی را نصیب عده ای خاص می‌کند که دیگر اقشار نخبه از آن بهره مند نشده و بعضا توقعاتی غیرمنطقی هم در همان گروه ایجاد می‌کند و بدین ترتیب، این نهاد کاملا از ماموریت اصلی خود یعنی حل مسائل کشور به دست نخبگان بازخواهد ماند.
دهقانی عنوان کرد: همین موضوع را در دیدار اخیر با مقام معظم رهبری مطرح و عرض کردم بنیاد ملی نخبگان از ابتدا قرار بود نهادی برآمده از نخبگان برای تعامل جامعه نخبه با حاکمیت و ارائه راهکارها و راه حل برای حل مهم‌ترین مسایل و نیازهای کشور باشد نه صرفا یک نهاد صنفی برای حمایت از یک بخش خاص از جامعه گرچه حمایت از نخبگان نیز می بایست در دستور کار این بنیاد باشد.
وی با تاکید این که می‌بایست دیدگاه فعلی به کارکرد و ماموریت بنیاد نخبگان را اصلاح کنیم افزود: باید به جای این که بنیاد را نهادی وابسته به حاکمیت بدانیم که قرار است حمایت‌هایی را به قشری خاص تحت عنوان نخبه بدهد، بنیاد را نهادی برآمده و برخاسته از نخبگانی از تمامی اقشار و صنوف جامعه ببینیم که می‌خواهد و می‌تواند در قالب سامانه ها و ساختارهایی کارآمد، حرف درست و راهکارهای اثربخش نخبه‌ها را به بخش‌های مختلف حاکمیت از سیاستگذاری تا اجرا منتقل کند.
وی با بیان این که رویکرد جدید معاونت علمی نیز استفاده اثربخش از ظرفیت‌ها برای توسعه اقتصاد کشور و حل نیازهای بخش‌های گلوگاهی به دست شرکت‌های دانش‌بنیان است، ادامه داد: نگاه غالب به معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان نیز این بود که صنف های مختلفی از صنعتگران، کشاورزان، پزشکان وجود دارند که هر کدام نهاد صنفی خاص خود را دارند و یک عده شرکت دانش‌بنیان هم در کشور داریم که معاونت علمی، نهاد صنفی این شرکت‌ها است. اما تلاش کردیم این نگاه را تغییر دهیم و خوشبختانه نگاه هیئت دولت، اکنون به مسؤول بودن همه بخش ها نسبت به شرکت های دانش بنیان و بازارسازی برای این شرکت‌ها تغییر کرده است.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس‌جمهور با تاکید بر این نکته که باید برای حل مهم‌ترین مسایل کشور در قالب اندیشکده‌ها و هیئت های اندیشه ورز، نظرات را از جامعه نخبگانی جمع کرد و برای اتخاذ مهم‌ترین و راهبردی‌ترین تصمیمات حاکمیت به دولت و قوه مقننه تا سایر بخش‌ها انتقال داد، تصریح کرد: معتقدم حل مهم‌ترین مسایل کشور به نخبگان وابسته است و برای تمامی مصوبات و تصمیمات باید نظر نخبگان را مدنظر قرار داد.
وی با اشاره به تغییر در آیین نامه ها و رویکرد بنیاد از چهار ماه پیش عنوان کرد:در قالب این نگاه جدید، بنیاد ملی نخبگان به پاتوق و باشگاهی از نخبه ها تبدیل می‌شود تا شاهد تاثیرگذاری نخبگان اقشار مختلف جامعه در مهم‌ترین مسائل کشور باشیم.
دهقانی با اشاره به استاد محوری به عنوان رویکردی جدید در بنیاد ملی نخبگان بر شناسایی هوشمند نخبه‌ها و نه درخواست برای معرفی از سوی نخبه ها تاکید کرد و افزود: از آن سوی آب‌ها، استعدادها و سرمایه های گران بهای انسانی ما را شناسایی می کنند ولی در داخل کشور برای شناسایی این سرمایه ها دچار چالش هستیم. مشکل کار در روش های شناسایی و جذب است که باید در روش‌های شناسایی، جذب و حمایت از نخبه بازنگری جدی صورت بگیرد و از روش‌های شناسایی فعال بهره برده شود.
دهقانی با اشاره به بهره‌گیری از استادان شاخص در شناسایی و حمایت از نخبگان گفت: هیچ‌فردی بهتر و دقیق‌تر از یک استاد با تجربه و شاخص، نمی‌تواند نخبگی یک فرد مستعد را احراز و شناسایی کند، بنابراین استادمحوری، رویکرد جدید بنیاد ملی نخبگان در جذب و شناسایی استعدادهای برتر است. در هر دانشگاهی دست کم چند استاد برجسته با روحیه تربیت‌گر حضور دارند که مورد علاقه دانشجوها هم هستند. در قالب این رویکرد جدید، بخشی از اختیارات لازم و حمایت‌ها برای شناسایی و حمایت از استعدادهای برتر و جوان، به این دست استادان داده می‌شود تا دست گشاده‌ای در انتخاب و حمایت از استعدادها داشته باشند.
معاون علمی،فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس‌جمهور با تاکید بر این‌که کار این معاونت هماهنگ سازی پیگیری حمایت و تعامل از دستگاه ها و همچمین الگوسازی در حوزه حمایت از ظرفیت‌های ارزش آفرین از جمله افراد و شرکت‌ها است، ادامه داد: معاونت علمی کار الگوسازی، قله سازی و جریان‌سازی را در دستور کار خود قرار داده است. در همین راستا به حمایت از چهار حوزه الگوساز و پیشران شامل اندیشه ورزی، تولید علم، تولید و توسعه فناوری و حوزه بازار و اقتصاد خواهد پرداخت.
وی با اشاره به این‌که حل مهم‌ترین نیازها و مسایل کشور نهفته در عرصه علوم انسانی است و حمایت از حوزه اندیشه ورزی در همین راستا صورت می‌گیرد، ادامه داد: پلتفرم‌های بسیار خوبی در حوزه علوم انسانی برای حل مسایل حکمرانی اجرایی و اقتصادی کشور در حال اجرا هستند چرا که یکی از مهم‌ترین حوزه‌های توانمند در حل مهم‌ترین مسایل کشور را حوزه‌های اندیشه و علوم انسانی می‌دانیم و به اهمیت آن باور داریم. معتقدم از حیث تولید علم و فناوری کمبودی نداریم و اتفاقا پاسخ به مهم ترین مسایل‌مان را باید در حوزه علوم انسانی و اجتماعی جست‌وجو کنیم.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهور بیان کرد: نیاز داریم که حوزه علوم انسانی و اجتماعی را در عرصه حکمرانی و سیاستگذاری دخیل کنیم که این کار را با طراحی و اجرای سامانه‌ها و پلتفرم های هوشمند در معاونت علمی دنبال می‌کنیم.
وی با اشاره به اهمیت حرکت در مسیر شناسایی فعال و هوشمند و حمایت و هدایت نیروی انسانی جوان و دانش‌آموخته گفت: امروزه دنیا به اهمیت نیروی انسانی متخصص پی برده است و حتی کشورهای اطراف خودمان که تا همین چند سال اخیر در خواب غفلت فرو رفته بودند، امروز در پی تمامی راهکارها و ایجاد زیرساخت‌ها برای استفاده از مغزافزارها هستند و تا جای ممکن و با صرف هزینه های هنگفت، فضا را برای ماندگاری و جذب نیروهای انسانی سهل کرده اند. مساله نیروی انسانی، دغدغه‌ای جهانی است و از همین رو، مهاجرت، جذب و ماندگارسازی نخبگان نه یک مساله خاص ایران بلکه دغدغه تمامی کشورها است. معتقدم برای حل مسایل نخبگان نه یک یا دو نهاد خاص بلکه تمامی بخش‌ها دخیل هستند و باید به سهم خود پاسخ گوی مساله نخبگان باشند.
دهقانی با تاکید بر این‌که نباید مساله نخبگان را به‌عنوان یک مساله صرفا حاکمیتی تلقی کرد، ادامه داد: این مساله ریشه‌ها و راهکارهای فرهنگی و اجتماعی دارد و مهم‌ترین اقدام این است که میدان اثرگذاری را برای نخبگان دلسوز ایجاد و فرصت فعالیت را در اختیارشان قرار دهیم که در این موضوع، باید همه بخش‌های جامعه و نه فقط یک یا دو دستگاه، کار جدی کنند.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس‌جمهور با تاکید بر این‌که دانش‌بنیان‌ها حلقه وصل صنعت و دانشگاه و تکامل بخش زنجیره‌های تاب‌آوری صنایع هستند، افزود: اتصال مستقیم صنعت به دانشگاه صحیح نیست و باید واسطه‌هایی را که زبان هر دو سوی دانش و بازار را می‌فهمند، واسطه تعامل و ارتباط این دو بخش مجزا باشند. دانش بنیان‌ها می‌توانند به خوبی ایفاگر چنین نقشی باشند اما در این مسیر، مهم‌ترین مساله ما وجود یک سری سازوکار و نظام یکپارچه‌ساز تسهیل‌گر زمینه ساز این ارتباط است.
دهقانی با تاکید بر اهمیت حرکت جدی برای ایجاد زیرساخت‌های لازم از سوی همه بخش‌های حاکمیت برای راهبری، کاربری و توسعه هوش مصنوعی توسط جامعه گفت: هوش مصنوعی به سرعت در مسیر پیشرفت است و کشورها برنامه‌های کلان و جدی برای آن دارند؛ بنابراین در صورت عدم توجه جدی، پیامدهای منفی عدم توجه و برنامه ریزی، نخست جامعه علمی و دانشگاهی را هدف قرار خواهد داد. باید بدانیم آینده اکثر حوزه ها از صنعت تا سلامت و علوم پزشکی به شدت تحت تاثیر این فناوری قرار می‌گیرد. با توجه به این که محدودیت منابع دیگر امکان ایجاد آزمایشگاه های عظیم و فارم های گسترده را نمی‌دهد، تنها راهکار مناسب برای انجام کارهای بزرگ در عرصه هوش مصنوعی، تجمیع و هم افزا کردن امکانات و زیرساخت های موجود است.
معاون علمی رییس جمهور با اشاره به نقش‌آفرینی تمامی بخش‌های صاحب تاثیر در قالب شورای ملی راهبری هوش مصنوعی برای ایجاد و توسعه زیرساخت‌ها و بسترهای لازم گفت: تاکید داشتم شورای هوش مصنوعی صرفا به نقش مشورتی محدود نشده و راهبری را نیز عهده‌دار شود و به جای این که صرفا اختیارها تقسیم شود مسوولیت هر بخش را نیز مشخص کنیم.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس جمهور با اشاره به تعریف نقش شورای ملی راهبری هوش مصنوعی در تعریف کلان پروژه‌ها گفت: این شورا قرار است یک سری پروژه ملی را تعریف کند تا مردم، دانشگاه‌ها و بخش خصوصی را در اجرا و استفاده از این فناوری نقش آفرین کند. به طور مثال پنج پروژه مانند ایجاد یک مزرعه یا فارم پردازش گرافیکی، ارائه خدمات پردازش ابری داده، ذخیره سازی داده و تجمیع و در اختیار مردم قراردادن این کلان داده ها از خدماتی است که این شورای ملی راهبری می تواند در تحقق آنها نقش آفرین باشد.
دهقانی در پایان تصریح کرد: برای پیشتازی در عرصه هوش مصنوعی نیاز به اپراتور و ارایه دهنده خدمات زیرساختی داریم. اپراتوری که خدمات را ارائه دهد و مردم با استفاده از این خدمات، ابعاد، کاربردها و ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی را توسعه دهند و در تسلط فناورانه کشور نقش داشته باشند.