امروزه فشارخون بالا یکی از مشکلات بهداشتی در جهان محسوب می شود. 30 درصد انسان ها در سراسر جهان مبتلا به پرفشاری خون هستند که بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی 33 درصد از مبتلایان بزرگسالان هستند. به عبارت دیگر از هر سه فرد بزرگسال، یک نفر مبتلا به پر فشاری خون است و هر چه سن افزایش می یابد خطر ابتلا به پرفشاری خون هم بیشتر می شود.
پیش بینی می شود تا سال 2025 میلادی شیوع پرفشاری خون در جهان 60 درصد افزایش یابد و به این ترتیب یک میلیارد و 560 میلیون نفر از جمعیت جهان دچار فشار خون بالا باشند.
فشار خون بالا، دلیل اصلی بروز بیماری های قلبی_عروقی و سومین عامل کشنده در دنیا است؛ به طوری که از هر هشت مرگ در دنیا، یک مرگ مربوط به پرفشاری خون است و مهمترین عامل خطر بروز بیماری های قلبی، سکته مغزی و بیماری های کلیوی است. مطالعات نشان داده است که شیوع عوامل خطر بیماری های قلبی _ عروقی نیز در ایران بالاست.
پرفشاری خون چیست؟
فشارخون بالا به افزایش فشارخون سیستولی (140 میلی متر جیوه و بالاتر) و فشارخون دیاستولی (90 میلیمتر جیوه و بالاتر) و یا یکی از هر دو حالت اطلاق می شود. بنابراین فشارخون مساوی یا بیش از 90 / 140 میلی متر جیوه، فشارخون بالا محسوب می شود. افزایش هریک از عددهای حداکثر و حداقل فشارخون، فشارخون بالا محسوب می شود.
توصیه های تغذیه ای برای کنترل فشار خون
- انواع آجیل ها را به صورت خام و بدون نمک مصرف کنید. انواع بو داده سرشار از نمک بوده و منجر به افزایش فشارخون می شود.
- از مصرف نمک در سر سفره پرهیز کنید و به جای آن از چاشنی هایی مانند سبزی های معطر تازه یا خشک مانند (نعناع، مرزه،ترخون، ریحان و…) یا سیر، لیموترش تازه و آب نارنج برای بهبود طعم غذا و کاهش مصرف نمک استفاده کنید.
- کمبود کلسیم موجب افزایش فشارخون و در نتیجه ابتلا به بیماری های قلبی عروقی می شود. بنابراین توصیه می شود روزانه دست کم 2 لیوان شیر یا ماست (از نوع کم چرب) استفاده کنید.
- از غلات، نان و ماکارونی تهیه شده از گندم کامل (سبوس دار) به دلیل داشتن فیبر، ویتامین و املاح از جمله پتاسیم استفاده کنید.
- ماهی هایی مانند قزل آلا، ساردین، خال مخالی، شاه ماهی منبع غنی امگا ۳، کلسیم و منیزیم است که باید در برنامه غذایی گنجانده شوند.
- به دلیل نقش ویتامین C در کاهش فشار خون، مصرف سالاد و سبزی همراه با غذا و مصرف میوه ها در میان وعده ها توصیه می شود.
- برخی سبزی ها مثل چغندر، هویج، کلم پیچ، اسفناج، کرفس، شلغم و انواع کلم، سدیم فراوانی دارد و بهتر است مصرف آنها محدود شود.
- در مصرف نوشیدنی های کافئین دار مانند چای و قهوه، اعتدال را رعایت کنید.
- مصرف نمک را محدود کنید. بیشترین میزان مجاز نمک مصرفی در روز، یک قاشق چایخوری است.
- از مصرف غذاهای آماده نظیر انواع کنسروها، سوپ ها، سس سالاد، سویا سس، خردل، گوشت های نمک سود شده و دودی، گوشت های فرآوری شده مثل سوسیس و کالباس، تنقلاتی مانند چوب شور، چیپس، پفک و کراکرها، آجیل شور، خیارشور، زیتون، آبغوره و ترشی که نمک به آنها افزوده شده، پرهیز کنید.
- با توجه به تقش پتاسیم در پیشگیری و کنترل فشارخون، میوه هایی مثل موز، کیوی و پرتغال که حاوی مقادیر قابل توجهی پتاسیم است را در برنامه غذایی روزانه بگنجانید.
- از کشمش به جای قند استفاده کنید، چرا که کشمش سرشار از پتاسیم است.
- برای مصرف کمتر چربی ها، غذاها را به صورت کبابی، تنوری، بخارپز یا آب پز مصرف کنید.
با توجه به اهمیت شناسایی زودهنگام بیماری های مزمن در کاهش عوارض این بیماری ها، پویش ملی سلامت با شعار «آگاهی زودتر، مراقبت موثرتر» از ۲۰ آبان در استان همزمان با سراسر کشور آغاز شده است و در این پویش افراد بالای ۱۸ سال و تمامی مادران باردار در هر سنی با اندازه گیری فشار خون و انجام رایگان آزمایش قند خون در مراکز دولتی ارائه دهنده خدمت در مناطق شهری و روستایی، مورد ارزیابی قرار می گیرند.
مریم مهارت
رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز