تبدیل ایده به محصول آرزوی همیشگی افراد به ویژه افراد دارای سطح نبوغ بالا و خلاق بوده اما راز شکست ایده ها چیست و چرا کسب و کارها و شرکت های نوپا در ایران دچار مرگ مغزی می شوند؟ آیا دلیل مرگ زودرس آنها ناشی از تولد ناقص آنهاست یا چون نقدینگی ندارند و بازار را نمی شناسند، محکوم به ترک بازار و تجربه شکست های سنگین می شوند؟
به گزارش سیناپرس، تازه ترین گزارش نهاد تحقیقاتی مجلس به کالبدشکافی یک چالش بر سر تبدیل ایده ها به کالاها و خدمات و تله تامین مالی در مسیر نقدینگی خواهی کسب و کارها و شرکت های نوظهور می پردازد و اشاره می کند که شرکت‌ها مراحل رشد مختلفی را از ابتدایی که یک ایده تجاری هستند، طی می‌کنند و این مراحل تا رشد و بلوغ شرکت‌ها و سپس افول آنها تا زمان انحلال و ورشکستگی ادامه می‌یابد که پایان فعالیت شرکت یا بنگاه اقتصادی است.
اما نکته مهم اینجاست که در نظام‌های مالی کشورها متناسب با هر مرحله از رشد شرکت، روش‌های تأمین مالی متنوعی مشتمل بر ابزارها و نهادهای مالی طراحی و به کار گرفته‌می‌شود. چه اینکه از ایده‌ای که در ذهن نوآوران شکل می‌گیرد تا تأمین مالی آنها همواره از مهم‌ترین چالش‌های رشد شرکتهای نوپا بوده چرا‌که اساساً نوع نیاز مالی و همچنین وضعیت چنین شرکت‌هایی با شرکتهای بالغ متفاوت است.
خطر سفته بازی و ناپایداری اقتصاد
مرکز پژوهش های مجلس سه دسته چالش محیطی، سیستمی و ذاتی سرمایه‌گذاری خطرپذیر را شناسایی کرده و می گوید: در خصوص چالش‌های محیطی به این موارد تلاطم بالای اقتصاد کلان در کشور، فراوانی فرصت‌های سفته‌بازانه در اثر تصمیمات سیاستی و واقعیت‌های اقتصاد کشور، کاهش انگیزه آغاز کسب‌وکار نوآورانه و افزایش نرخ مهاجرت دانشجویان، کم‌رنگ شدن فرهنگ سرمایه‌گذاری مولد در اقتصاد جدی است.
رانت یا امتیاز و تشویق؟
کارشناسان این نهاد تحقیقاتی در تحلیل چالش‌های سیستمی سرمایه‌گذاری خطرپذیر هم توضیح می دهند که فقدان حکمرانی جامع در حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر، وابستگی بالا به منابع دولتی و ارزان‌قیمت، خروج سرمایه‌گذار ان خصوصی، گسترش رانت‌جویی غیرمولد، توسعه نامتوازن زیست‌بوم سرمایه‌گذاری خطرپذیر، دشواری خروج از سرمایه‌گذاری، چالش‌های موجود در شناسایی، ارزش‌گذاری و رسمیت‌بخشی به دارایی‌های نامشهود، عدم کفایت ابزاری تأمین مالی خطرپذیر، ناآشنایی کافی کارآفرینان با شیوه‌های مختلف تأمین مالی خطرپذیر از جمله ریسک های جدی به شمار می رود.
در این گزارش البته به چالش‌های ذاتی این نوع سرمایه‌گذاری ها اشاره شده و مواردی نظیر پیچیدگی‌های روابط مالی و حقوقی میان کارآفرینان و تأمین مالی‌کنندگان، دشواری ارزش‌گذاری کسب‌وکارهای نوپا هم اشاره شده است.
فهرست بلند پیشنهادهای مرکز پژوهش های مجلس
این گزارش به راهکارها و توصیه‌های سیاستی برای رفع یا کاهش چالش‌ها و آسیب‌های مطرح شده در این حوزه اشاره کرده و مواردی را به عنوان پیشنهاد مطرح می کند که شامل موارد زیر می شود:
- بسترسازی توسعه کمی و کیفی نهادهای سرمایه‌گذاری دانشگاه‌ها،
- بسترسازی توسعه کمی و کیفی نهادهای سرمایه‌گذاری وابسته به صنایع،
- توسعه زیرساخت قانونی و نهادی حمایت از ایده‌ها و دارایی‌های فکری،
- توسعه بازار سرمایه‌گذاران خارجی در استارت‌آ‌پ‌های ایرانی،
- تقویت گزینه‌های خروج از سرمایه‌گذاری،
- توسعه نهادهای پشتیبان سرمایه‌گذاری خطرپذیر در کشور،
- توسعه شبکه‌ها و انجمن‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر در کشور،
- توسعه رشته‌های دانشگاهی کاربردی در حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر،
- معرفی منسجم نهادهای مالی و مراحل کسب‌وکار،
- افزایش سواد مالی مرتبط با سرمایه‌گذاری خطرپذیر میان کارآفرینان، صنایع و سیاست‌گذاران،
- ترویج فرهنگ سرمایه‌گذاری و ریسک‌پذیری مولد