تجمع نیترات در محصولات کشاورزی، معضل بزرگی است که مستقیما سلامت انسان را تحت تاثیر قرار می دهد. میزان این ماده در محصولات گیاهی اغلب به دلیل شرایط رشدی آن ها و مواردی نظیر کودهای نیتروژنی مورد استفاده، میزان رطوبت خاک، شدت نور، دمای محیط و همچنین نحوه نگهداری محصولات، متفاوت می باشد. کاربرد فراوان و بیش از حد کودهای نیتروژنی به خصوص کودهای شیمیایی می تواند موجب تجمع زیاد نیترات در بافت های گیاهی گردد که این موضوع خطراتی را به همراه دارد.
کاربرد فراوان و بیش از حد کودهای نیتروژنی به خصوص کودهای شیمیایی می تواند موجب تجمع زیاد نیترات در بافت های گیاهی گردد که این موضوع خطراتی را به همراه دارد.
اما چرا نیترات موجود در محصولات کشاورزی مضر است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت هنگامی که چنین محصولاتی در شرایط نامناسب گرما، رطوبت و نور فراوان قرار گیرند، نیترات موجود در آن ها طی فرایندی شیمیایی که به کمک باکتری ها انجام می شود، به نیتریت تبدیل می گردد. این ماده از طریق مصرف محصول کشاورزی مورد نظر به بدن وارد شده و در معده با مواد آلی حاوی نیتروژن نظیر آمیدها و آمین ها واکنش نشان می دهد. محصول این واکنش ها موادی موسوم به «ترکیبات N-نیتروزآمین» است که سرطان زا بوده و خطر ابتلا به سرطان های معده، مری و کیسه صفرا را افزایش می دهند.
با توجه به اهمیت این موضوع محققینی از دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در مطالعه ای پژوهشی تاثیر استفاده از کودهای مختلف حاوی نیتروژن و همچنین شرایط نگهداری مختلف را بر میزان تجمع نیترات در غده سیب زمینی مورد بررسی قرار داده اند.
در این آزمایش صحرایی که در مزرعه ای واقع در شهر هشجین در جنوب استان اردبیل انجام شده اثر کود شیمیایی اوره و کودهای حیوانی در مقادیر مختلف مورد بررسی قرار گرفته است.
نتایج این پژوهش نشان می دهد که افزایش استفاده از کود صرف نظر از این که از منابع شیمیایی باشد یا حیوانی، موجب افزایش تجمع نیترات در غده سیب زمینی می گردد هرچند این افزایش هنگام استفاده از کودهای شیمیایی با شیب و 
همچنین یافته های این تحقیق که در نشریه «کشاورزی بوم شناختی» منتشر گردیده نشان می دهد که با افزایش روزهای پس از برداشت و به عبارتی با طولانی تر شدن زمان نگهداری غده های سیب زمینی به خصوص در شرایط گرم و مرطوب، مقدار بیشتری از نیترات در غده ها به نیتریت تبدیل شده و لذا این مواد سمی تجمع بیشتری پیدا می کنند.
محققین با توجه به نتایج به دست آمده و در نتیجه گیری ازمطالعه خود، اشاره نموده اند که کاهش استفاده از کودهای نیتروژنی به خصوص در فرم شیمیایی آن ها و جایگزین کردن شان با کودهای حیوانی که سازگاری بیشتری نیز با محیط زیست دارند، در کنار بهینه کردن شرایط انبار می تواند تجمع نیترات و نیتریت را در غده های سیب زمینی کاهش داده و موجب شود این محصول را با سمیت کمتری به دست مصرف کننده برسد.
گفتنی است بنا بر اعلام سازمان بهداشت جهانی، حد نهایی مجاز تجمع نیترات و نیتریت در بدن انسان، به ترتیب 3.7 و 0.07 میلی گرم در هر کیلوگرم وزن بدن است و تجمع بیش از این مقادیر خطرات زیادی برای سلامتی بدن دارد.
گزارش: محمدرضا دلفیه
با اقتباس از: صمدی هشجین، ع.ا. و همکاران. 1395. تاثیر منابع مختلف نیتروژن بر ماده خشک و تجمع نیترات و نیتریت در غده سیب زمینی. کشاورزی بوم شناختی، 6(1): 41-28.
No tags for this post.