نبود سواد رسانه‌ای به کاربران فضای مجازی ضربه می زند
دکتر روح‌اله سید مهدوی اقدم در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این که فضای مجازی یک فضای آزاد و غیر کنترل شده است، افزود: در محیط مجازی یک سری افراد برای جذب دنبال‌کننده و درآمدزایی، اقداماتی انجام می‌دهند که راه مشروع و عقلانی برای درآمدزایی نبوده و جامعه ما نیز آن را نمی‌پذیرد.
وی با اشاره به اینکه درآمدزایی از طریق فضای مجازی یک مقوله مثبت است، گفت: با این حال یک سری درآمدزایی‌ها در فضای مجازی وجود دارد که با هنجارهای عرفی و اجتماعی و قوانین جامعه در تضاد است هرچند درآمدزایی به صورت قانونی و مجاز هیچ گونه ایرادی نداشته و بلکه مطلوب است. هدف تبلیغات در فضای مجازی انتقال اطلاعات است نه آگاهی.
وی ادامه داد: برخی افراد در فضای مجازی به دنبال ارضای حس نمایشگری خود هستند، امکان دارد برخی از این اشخاص از لحاظ روانی سالم نباشند اما عمدتا به این معنا نیست که ارضای حس نمایشگری در فضای مجازی به معنای اختلال روانی یا اختلال شخصیت نمایشی است.
مهدوی اقدم با بیان اینکه بزرگترین تعارضی که در جامعه ما وجود دارد تقابل بین سنت و مدرنیته است، افزود: سنت و مدرنیته در جامعه ما به تقابل رسیده و این تقابل خود را در ارزش‌ها و باورهای دینی نوجوانان نسل جدید نشان می‌دهد.
وی با بیان اینکه نوجوانی که وارد فضای مجازی می‌شود دوست دارد خود را به بهترین نحو بدون هیچ نقص و ایراد ظاهری نشان دهد، گفت: در فضای مجازی اهرمی برای کنترل وجود ندارد و با تمامی حسن‌هایی که دارد تمایلاتی مانند تجمل گرایی، توجه به ظاهر، مصرف گرایی و… را در جامعه تشدید کرده است.
وی با اشاره به اینکه یکی از ارزش‌هایی که در جامعه ما به واسطه رسانه‌ها و فضای مجازی به آن تاکید می‌شود زیبایی و جذابیت ظاهری است، گفت: در این فضا هرچقدر میزان جذابیت ظاهری بیشتر باشد ارزشمندی فرد و پیامی که انتقال می‌دهد بالاتر است، این مسئله با ارزش‌های اخلاقی و دینی سازگار نیست در حالی که ارزش‌های اخلاقی و دینی سیرت را مهم تر از صورت ظاهر عنوان می‌کند.
این روانشناس یادآور شد: مدرنیته بر پایه کسب منفعت است. و به هر نحوی که شده افراد به دنبال منفعت شخصی خود هستند و حتی به اجبار تغییر ظاهری در خود ایجاد می‌کنند تا از این طریق بتوانند به نفع و سود نایل شوند.
وی با بیان اینکه خانواده‌ای که نیاز مالی ندارد و صرفا جهت نمایشگری برخی رفتارها را در فضای مجازی به نمایش می‌گذارد نشان از اختلال در سیستم این خانواده است، ادامه داد: نمایشگری جزو آسیب‌های فضای مجازی است و خانواده‌ای که خود یا با ابزار قرار دادن کودک خود به دنبال ارضای نیاز نمایشگری است یک خانواده‌ی مختل محسوب می‌شود.
وی با اشاره به اینکه فضای مجازی افراد را وارد عرصه‌ی رقابت‌هایی می‌کند که مخالف با هنجاره اخلاقی و اجتماعی است، گفت: رقابت برای نمایشگری، نشان دادن امکانات، زیبایی‌های ظاهری و… از جمله آسیب‌های فضای مجازی است.
مهدوی اقدم تصریح کرد: فضای مجازی قدرت خلاقیت ذهنی انسان‌ها را از بین برده و به مانند غذاهای آماده‌ای عمل می‌کند که دارای ارزش غذایی نیست و حتی برای بدن مضرر است. این فست فودهای ذهنی قدرت خلاقیت را از فرد گرفته و به جای دانش، اطلاعاتی را که گاهی دارای ارزش نیستند جایگزین آن می‌کند.
وی ادامه داد: مهارت تفکر انتقادی به عنوان سپر محافظ اقشار جامعه از آسیب‌های فضای رسانه‌ها و فضای مجازی عمل می‌کند.
وی با بیان اینکه تفکر انتقادی به مجموعه‌ای از نگرش‌ها و مهارت‌های فکری اطلاق می‌شود که برای ارزیابی و محک زدن ادعاها و استدلال‌ها به کار می‌رود، گفت: یعنی اینکه چه شواهدی برای یک جمله یا خبری که می‌شنوی و یا می‌بینی وجود دارد و آیا این مدعا درست است یا غلط؟ متاسفانه در جامعه ما به صورت دقیق و آکادمیک این مهارت آموزش داده نشده و به همین دلیل افراد بدون اینکه یک حرف را وارد فیلتر تفکر نقادانه کنند سریع هیجان زده اخباری می‌شوند که در فضای مجازی ملاحظه می‌کنند و آن را به عنوان یک واقعیت می‌پذیرند.
وی با بیان اینکه تنها خانواده‌ها مسئول این آموزش‌ها نیستند، افزود: آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و هر ارگان‌های مسئول در تربیت جامعه وظیفه‌ای برعهده دارند به جای اینکه تمرکز خود را بر قبول شدن دانش‌آموزان از تیزهوشان و پزشک شدن آنها بگذارند به آموزش مهارت زندگی که تفکر نقادانه هم جزو آن است اقدام کنند و به توانایی اقشار جامعه به متمایز کردن حرف درست و غلط در فضای مجازی و محیط‌های ارتباطی دیگر کمک نمایند.
